جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سنت دینی شیوایی یکی از صورت­های کهن هندویی است که خاستگاه آن در تمدن دیرپای دره سند قرار داشته و شاخه‌های مختلف آن، هنوز در سراسر شبه­قاره‌ی هند پیروانی فراوان دارد. این سنت نیز مانند سایر ادیان و فرق، دارای مناسک ویژه‌ای موسوم به «آیین‌های گذار» است که در چهار مرحله از زندگی فرد (یعنی تولد، تشرف، ازدواج و مرگ) انجام می‌شود. آیین‌های مزبور که تحت عنوان «سمسکاره» شناخته می‌شوند، در واقع تشریفاتی دینی هستند که به منظور مشخص­کردن نقاط عطف­ مهم در پیشرفت زندگی دینداران شیوایی صورت می‌پذیرند و هدف آن­ها رسمیت‌دادن و متبرک­ساختن هر مرحله، تعیین وظایف و حقوق دینداران، حفظ افراد در مقابل تاثیرات زیان‌بخش محیط، و سرانجام، اطمینان­یافتن از ارتباطی سازنده و مستمر با ایزدان است. سمسکاره‌ی ازدواج نیز نوعی تجربه‌ی پیوند میان شیوا و شکتی بوده و متضمن نگاهی ایزدوار به شریک زندگی زناشویی است.

مرگ‌اندیشی و اندیشه پایان هستی انسان یکی از دغدغه‌های بشر از ابتدای پیدایش بوده و هست. در این خصوص آموزه‌های مختلفی در فرهنگ‌های جوامع مختلف، اعم از دینی و غیردینی، شکل گرفته که طیف وسیعی از انکار همه آنچه بعد از حیات است تا آموزه فروغ جاودانه در جهان بعد را در بر می‌گیرد. ادیان الاهی با تکیه بر آموزه‌های غیربشری در خصوص این مسئله ماوراء‌الطبیعی گزاره‌های کامل‌تر و مفصل‌تری عرضه کرده‌اند که می‌تواند دورنمایی شفاف‌تر برای پیروانشان به ارمغان آورد. در این میان، دو دین اسلام، به عنوان مدعی خاتمیت ادیان، و دین زرتشت، به عنوان مدعی کهن‌ترین ادیان الاهی، هر کدام به‌تفصیل این انگاره را با بیانی شیوا به تصویر کشیده‌اند. مقایسه این دو تصویر از مرگ به همراه آموزه‌های پیشینی و پسینی آن تشابهات و تفاوت‌های شگفت‌انگیزی را نمایان می‌کند که می‌تواند نکات آموزنده‌ای را در بر داشته ‌باشد. این نوشتار در پی آن‌ است که با مقایسه تطبیقی نگاه به مرگ به عنوان یکی از مهم­ترین آیین‌های گذار بین دو دین، تشابهات و تفاوت‌های این دو و میزان تأثیر و تأثر آنها از یکدیگر را معین کند.