جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتارى که برگردان آن در پى مىآید, پژوهشى است مستند به منابع اصیل براى بازشناخت روابط ایران و مصر در سه قرن اول هجرى, مولف در این مقاله به مطالبى از این دست پرداخته است: نقش فعال ایرانیان یمن در سپاه عمروبن عاص در فتح مصر (19 و 20 هجرى) و آغاز حضور موقت و دائمى شمارى از آنان در آن سرزمین, نقش قاطع و تعیین کننده خراسانیان در سرنگونى امویان و تعقیب مروان ـ آخرین خلیفه اموى ـ تا مصر, رواج کلمات و واژه هاى فارسى و اصطلاحات دیوانى ایرانى در قلمرو شرق خلافت اسلامى, مهاجرت گروه هایى از ایرانیان به مصر و اسکان و استقرار آن ها در آن کشور, گستردگى فعالیت تجارى ایرانیان تا شمال آفریقا, سلطه و سیطره ایرانیان بر ایالتى از مصر و تإسیس سلسله اى نیمه مستقل در مصر, استقرار نظام دیوان سالارى و شیوه هاى حکمرانى ایرانى در قلمرو شرق خلافت اسلامى و موارد دیگر.

نوشتارى که برگردان آن در پى مىآید, در زمره یکى از نخستین پژوهش هایى است که در زمینه موضوع جهادیه در دوره قاجاریه انتشار یافته است. مولف بعد از اشاره اى مختصر به مسإله جهاد در صدر اسلام به جایگاه جهاد در فقه و کلام شیعه در چهار دوره اصلى از تاریخ تشیع; یعنى آل بویه, ایلخانیان, صفویان و موکدا دوره قاجاریان پرداخته است. وى در هر یک از این چهار دوره به دیدگاه یکى از برجسته ترین فقیهان استناد کرده و نظریات آنان در باب جهاد را بررسى کرده است. از همین روى در بخش پایانى مقاله به روابط علما با دولت در دوره فتحعلى شاه پرداخته و با اشاره به مهم ترین مسإله این دوره, یعنى جنگ هاى ایران و روس, به ضرورت صدور فتاوى جهادیه از سوى علما اشاره کرده است. نویسنده براى یک بررسى موردى از این فتاوى, بخش جهادیه کشف الغطإ اثر شیخ جعفر کاشف الغطإ را برگزیده و ضمن توضیح درباره آن, بخشى از متن این اثر را در مقاله خود به زبان انگلیسى برگردانده است.

گیب، در مقاله حاضر، که هدف از آن بازخوانی نظریه اهل سنت در باب خلافت است، بر مبنای چهار نکته اساسی به بحث میپردازد: 1. در وهله نخست به مخالفت با نظر کسانی می پردازد که معتقدند ماوردی به تدوین نظریه ی نهایی اهل سنت در باب خلافت پرداخته است؛ 2. به نظریه ی اشعریان در باب خلافت و سرنوشت این نظریه در پی تحولات مترتب بر آن می پردازد؛ 3. جنبه های مختلف نظریه ی خلافت و نسبت آن با امامت را در امپراطوری عثمانی مورد بازبینی قرار می دهد؛ 4. در آخر به بیان این نکته می پردازد که در جوامع اهل سنت، نظریه ی مقبول و عامی در خصوص خلافت وجود نداشته است.