جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدالت آموزشی یکی از مهم‌ترین اصول اخلاقی در حوزه آموزش است که ابعاد مختلف شناختی، عاطفی و رفتاری را در بر دارد. پیاده‌سازی این اصل اخلاقی به‌ویژه در ارتباط با تفاوت سطح فکری و استعداد دانشجویان چالش‌هایی به‌همراه دارد؛ حضور دانشجویان بااستعداد و کم‌استعداد در کلاس درس می‌تواند استاد را با این چالش‌ها مواجه سازد. روش: در این پژوهش سعی شده است به روش توصیفی ـ تحلیلی و با تأکید بر منابع اسلامی، ضمن تحلیل و ارزش‌داوری اخلاقی مسئله و قضاوت درباره دیدگاه‌های موافق و مخالف، پیشنهاداتی جهت برون‌رفت از این چالش مطرح گردد. یافته‌ها: وجود استعدادهای متفاوت در کلاس و پذیرش آن‌ امری بدیهی است، لکن استاد برای جبران و یاری رساندن به دانشجویان کم‌استعداد، می‌تواند پیشنهاداتی از این قبیل در دستور کار خود قرار دهد؛ اختصاص دادن زمان بیشتر در ساعات غیرکلاسی، حمایت و هدایت استعدادها و ترکیب و تلفیق دانشجویان مستعد و غیرمستعد.

یکی از کارآمدترین حوزه‌های تأثیرگذار بر نظام آموزشی و تعلیم جوامع شیعی، بهره‌مندی از «آموزه انتظار»، به‌عنوان یکی از آموزه‌های اعتقادی و اصل بنیادین است که می‌تواند بر هدایت و رشد جامعه علمی تأثیرگذار باشد. ازجمله کارکردهای اخلاقی آموزه انتظار در فضای تعلیم و تعلم، سه مؤلفه شناختی، گرایشی و کارکردی، عقل‌مداری، محبت و عدالت‌محوری است. با توجه به این‌که از طرفی این عناصر سه‌گانه در متن ظهور و انتظار مطلوب نهفته و از سویی نظام‌های آموزشی مترقی و متعالی، وامدار این سه حوزه مهم اخلاقی‌اند؛ تحلیل کارکردهای این سه مؤلفه به‌عنوان اهداف تعلیمی و آموزشی می‌تواند نظام آموزشی را پویا، توانمند و تربیت‌محور و اهداف جامعه اسلامی را در مقام علم و عمل محقق کند. در این مقاله سعی شده است مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی و با الگوگیری از وضعیت مطلوب نظام آموزشی حکومت مهدوی، وضعیت موجود نظام آموزشی، در بهترین نحو سامان یابد و متناسب با اهداف هریک از حوزه‌های شناختی، گرایشی و کارکردی، بیش‌ترین استفاده و همخوانی با جامعه هدف رقم خورد. مهم‌ترین دستاورد چنین بازنگری، محقق کردن هدف متعالی تزکیه و تربیت الاهی است که نتیجه نهایی آن، سعادت و قرب الاهی است.

هدف: این مقاله در صدد تحلیل اخلاقی صمیمیت استاد در فرایند تدریس بود تا بر اساس آن استدلالهای موافقان و مخالفان، صمیمیت در کلاس درس را ارزیابی و پاسخ داده، دیدگاه مبتنی بر تعالیم اسلامی را ارائه دهد. روش: این مقاله به روش توصیفی تحلیلی، براساس و مبتنی بر رویکرد استدلالی و استفاده از آموزه‌های دینی است. یافته‌ها: در پاسخ به اخلاقی بودن یا غیر اخلاقی بودن صمیمیت، استدلالهایی اقامه شده است؛ برای موافقان: 1. استدلال مبتنی براثربخشی آموزشی، 2. استدلال مبتنی بر نتایج تربیتی و اخلاقی، 3. استدلال مبتنی بر نقش الگویی استاد، و برای مخالفان چهار استدلال: 1. استدلال مبتنی بر فروکاستن شأن استاد، 2. استدلال مبتنی بر اخلال در مدیریت استاد، 3. استدلال مبتنی بر عدم رعایت عدالت، 4. استدلال مبتنی بر مخاطره‌آمیز بودن صمیمیت. نتیجه‌گیری: با توجه به استدلالهای موافق و مخالف، نمی‌توان به شکل مطلق صمیمیت را نقض یا ابرام کرد؛ لذا یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد ضمن آنکه می‌توان این اصل را به ‌عنوان یک ظرفیت مهم در فرایند تدریس پذیرفت، ولی در برخی موقعیتهای خاص، رعایت حدود و ثغور اخلاقی برای تحقق اهداف آموزشی و تربیتی ضروری است. نتیجه آنکه صمیمیت به عنوان اصل راهبردی و تربیتی، لازمه تدریس و آموزش اثربخش است؛ اما در برخی از وضعیتها و موقعیتها به شدت می‌تواند منجر به ایجاد چالشهای اخلاقی شده، مسیر آموزش را منحرف سازد.

کاربرد «حلم» به‌عنوان صفت مشترک خدا و انسان در قرآن کریم و عدم کاربرد صفت «کظم ‎غیظ» در مورد خدای متعال حکایت از یک تفاوت معنایی در این دو واژه، به‎ویژه در مورد خدا دارد؛ چنین تفاوتی می‎تواند پای مسئله تفاوت‎های معنایی این دو واژه را در قرآن و به‎ویژه در نسبت با حضرت باری تعالی به‌میان آورد. واژه «حلم» و «کظم‎غیظ» در یک معنای عام بیانگر حالت بازدارندگی و حبس در واجد این صفات است اما کاربرد صفت حلم در مورد انسان و خدا به شکل مشترک است و «کظم ‎غیظ» به‌عنوان یک صفت خاص انسانی است. از مهم‎ترین منابعی که می‎تواند ما را به فهم دقیق‎تر معنای این دو واژه و تفاوت‎های آن نائل سازد، مطالعه تفسیری و بهره‎مندی از منابع تفسیری است، این منابع نشان می‎دهد واژه «حلم» و «کظم ‎غیظ» امکان تحقق در ذات باری تعالی ندارد.

مسئله مهدویت که در انتظار متجلی شده به عنوان یکی از آموزه های اصیل اسلامی در معرض آسیب هایی از جمله آسیب های معرفتی، فرهنگی و اجتماعی است. یکی از این آسیب ها غلبه یکی از دو عنصر عقل و احساس _ به ویژه احساسات _ در این زمینه است؛ رویکرد احساسی در مسئله مهدویت و انتظار، منجر به بی توجهی به عمق این آموزه اصیل و تحریف حقیقت انتظار خواهد شد. رویکرد احساسی محض، مسئله انتظار را خلاصه در یک نوع ظاهر گرایی و گرفتار آمدن در دام خرافات، رویاپردازی و مسئولیت گریزی می سازد و فرد و جامعه را از دریافت پایم اصیل مهدویت که توام با اخلاق، معرفت اصیل و یک نوع عمل گرایی دین مدارانه است دور می سازد. در این مقاله با بررسی نقش تعاملی عقل و احساس در فهم، توصیف، تحلیل، تبلیغ و در نهایت پای بندی عملی به این آموزه برخی از آسیب های موجود در این زمینه را مورد توجه قرار خواهیم داد. این آسیب ها در نوع دیدگاه ها در تفسیر منابع و آموزه های معرفتی از مسئله مهدویت، در مسئولیت شناسی افراد در جامعه منتظر و نوع عملکرد آن ها را نشان می دهد. غلبه احساسات و عدم توجه به رویکرد تعاملی عقل و احساس زمینه بسیاری از تحریفات، کج فهمی ها و اقدامات نامناسب در جامعه دینی است که در هفت محورد در این مقاله ارائه شده است.

یکی از برترین آموزه‌های دینی که امری پذیرفته شده و مشترک در بین مذاهب مختلف اسلامی است. اعتقاد به مهدویت است فارغ از تفاوت‌های جزئی که ذیل این اصل بیان می‌کنند، آیا امکان بهره‌گیری از این قابلیت، از سوی اصحاب رسانه جهت تقریب مذاهب امکان پذیر است؟ رویکرد سلبی و ایجابی پیش‌روی رسانه نقش اساسی در هم‌گرایی و واگرایی جامعه دارد. اتخاذ راهبردهای مناسب، جهت سرمایه‌گذاری ازاین پتانسیل باید در اولویت سیاست گذاری متصدیان رسانه قرار گیرد؛ فرصت یابی آن‌ها از این ظرفیت ناب و مشترک، جهت هم‌گرایی و برون‌رفت از معضلات و گسست‌های مذهبی، ضرورت برنامه ریزی دراین زمینه را آشکارتر می‌سازد. لازمه چنین راهکاری، اقداماتی را طلب می‌کند که یکی از آن‌ها متعهد شدن متولیان رسانه به مجموعه‌ای از استانداردهای اخلاقی است که دارای مقبولیت اجتماعی و برخاسته از بطن و فرهنگ جامعه مورد نظر است.براساس چنین آموزه مشترکی می توان در راستای همفکری و همکاری میان ادیان آسمانی،به ویژه مسلمانان اقدام کرد و بر طبق الگوی مدینه فاضله عصر موعود،زندگی امروز و قبل از حضور آن حضرت را سامان و نظم بخشید.پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی،هنجارهای اخلاقی رسانه را در طرح مباحث مهدویت در سه محور اخلاقی:رویکردها،روش ها و تبیین و پردازش،معطوف به همگرایی مذهبی دنبال کند تا زمینه های انسجام و وفاق ملی که مقدمه زمینه سازی ظهور است را فراهم کند.