جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهميت مرگ و زندگي پس از آن سبب شده است تا اقوام مختلف با وجود پذيرش اديان جديد، نسبت‌به تغيير در آيين‌هاي مرگ مقاومت كنند و همچنان در حفظ سنت‌هاي آبا و اجدادي خود بکوشند. ازاين‌رو آيين‌هاي مرگ نسبت‌به ديگر آيين‌هاي ديني تلفيقي‌ترند و تفاوت اين آيين‌ها در ميان اقوام مختلفِ پيرو يک دين، مشهود است. تاتارها، به‌عنوان يکي از اقوامي که چندين قرن در حصر امپراتوري روس بود‌ه‌اند، نمونة منحصربه‌فردي از حفظ سنت‌هاي به‌جامانده از اديان و باورهاي ابتدايي و تلفيق آن با دين جديد هستند. اين مسئله، در هر دو شاخۀ مسلمان و مسيحي اين قوم قابل پيگيري است. بررسي تطبيقي اين سنت‌ها، به ما نشان خواهد داد كه تراکم آنها در ميان تاتارهاي مسيحي، بيش از تاتارهاي مسلمان است. ريشۀ اين مسئله را مي‌توان در کمداشت آيين‌هاي مربوطه در دين مسيحيت، و در مقابل غناي احکام مربوط به مرگ، و آيين‌هاي پس از مرگ در دين اسلام جست. مقاله حاضر از روش تحليلي ـ تطبيقي در بررسي اين آيين‌ها استفاده كرده است.

آموزه قدیس و الاهیات شمایلی مکمل آن از پررنگ‌ترین مفاهیم الاهیاتی زندگی مؤمنان ارتدوکس روسی است که در گستره وسیعی از حیات فردی تا زندگی جمعی و آیین‌های کلیسایی همراه مؤمنان است. به اعتقاد روس‌ها، قدیسان کسانی هستند که در زندگی به حضرت عیسی تأسی کرده و بسته به وضعیت و موقعیتشان راه مناسب رسیدن به این مقام را یافته‌اند و از این‌رو شایسته تکریم‌اند. مؤمنان روس می‌کوشند با تأسی به حضرت عیسی و یاری‌طلبیدن از قدیسان راه ورود به کلیسای آسمانی را بپیمایند و به خدا تشبه پیدا کنند. از آنجا که هر کس در زندگی موقعیت خاص خود را دارد، راه رسیدن به این مقام نیز می‌تواند گوناگون باشد. ملائک با قداست خلق شده‌اند اما انسان‌ها برای رسیدن به آن باید بکوشند و شایستگی‌شان را اثبات کنند. قدیسان، که واصلان این طریق‌اند، از راه‌های گوناگونی به این مقام رسیده‌اند. این گوناگونی راه‌ها سبب شده است روس‌ها قدیسان را به اقسام مختلفی تقسیم کنند که به تعبیری افاده‌کننده راهی است که فرد قدیس برای رسیدن به این مقام پیموده است. شناخت این راه‌ها و دسته‌بندی قدیسان بر این اساس، که در کلیسای ارتدوکس روس بسیار رایج است، از ضروریات شناخت صحیح این کلیسا است.

پدیدارشناسی مفاهیم دینی، سیر تکامل و بسط آموزه‌ها، منازعه‌های الاهیاتی، اختلاف دیدگاه‌ها و تفاوت میان مذاهب و کلیساهای مختلف به دلیل اهمیتشان، به میزان چشمگیری محل توجه و بحث پژوهشگران این رشته واقع شده‌ است. اما بررسی تأثیر این تعالیم و نقشی که در حیات روزمره مؤمنان و باورمندان ایفا می‌کنند، مسئله‌ای است که کمتر بدان پرداخته شده است. مقاله حاضر در پی آن است که نقش یکی از مهم‌ترین آموزه‌های کلیسای ارتدوکس روسی، یعنی آموزه قدیس، را در حیات مؤمنانش بکاود. این آموزه که درهم‌آمیختگی تنگاتنگی با آموزه شمایل دارد، یکی از پررنگ‌ترین عناصر الاهیاتی زندگی مؤمنان ارتدوکس روسی است. قدیسان، شمایل آنها و آیین‌های بزرگ‌داشتشان زندگی مؤمن ارتدوکس را از بدو تولد تا مرگ تحت تأثیر قرار داده و مؤمنان این کلیسا مشتاقانه شعائر مرتبط با این آموزه را تکریم و تعظیم می‌کنند. برای این منظور ابتدا جایگاه قدیسان از منظر کلیسا و سپس جلوه‌های این آموزه در حیات مؤمنان ارتدوکس روس بررسی شده است.