جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «اگزیستانسیالیسم و اخلاق» نوشته‌ی مری وارناک، اثری عمیقی درباره‌ی ابعاد اخلاقی در فلسفه‌های اگزیستانسیالیستی است. در این کتاب، وارناک به بررسی آثار متفکران اصلی اگزیستانسیالیست پرداخته است تا چگونگی برخورد آن‌ها با مسائل اخلاقی و امکان اخلاق را در غیاب معیارهای عینی (ابژکتیو) بررسی کند. کتاب با مقدمه‌ای بر ریشه‌های اخلاقی اگزیستانسیالیسم آغاز می‌شود، به‌ویژه با تمرکز بر نظریات سورن کیرکگور و فردریش نیچه. وارناک بحث می‌کند که چگونه این متفکران پایه و اساس شکلی از اخلاق را ایجاد کردند که عمیقا شخصی است و ریشه در تجربه‌ی فردی دارد، نه در قوانین اخلاقی جهان‌شمول و کلی. وارناک سپس به بحث درباره‌ی آثار مارتین هایدگر می‌پردازد، که فلسفه‌اش، اگرچه به طور معمول به عنوان فلسفه‌ای اخلاقی بیان نمی‌شود، اما مفهوم «بودن در جهان» و پیامدهایی که این امر برای کنش و مسئولیت انسان دارد، آن را به اخلاق متصل می‌کند. نویسنده در این بخش، ایده‌ی هایدگر از انسان اصیل و چگونگی ارتباط آن با تصمیم‌گیری اخلاقی را بررسی می‌کند. اخلاق اگزیستانسیالیستی ژان پل سارتر نیز بخش قابل توجهی از کتاب را به خود اختصاص داده است. وارناک دیدگاه سارتر در مورد آزادی، انتخاب و مسئولیت ذاتی ناشی از موقعیت انسانی را توضیح و تفسیر می‌کند. او عقیده‌ی سارتر را توضیح می‌دهد که افراد محکوم به آزادی هستند و بنابراین باید اضطراب انتخاب و سنگینی اعمال خود را بدون توسل به هیچ چارچوب اخلاقی ازپیش‌تعیین‌شده بر دوش بکشند. این کتاب همچنین سایر متفکران اگزیستانسیالیست، مانند آلبر کامو و سیمون دوبووار و چگونگی تلاقی ایده‌های آن‌ها با نظریه‌ را نیز از نظر نینداخته است. وارناک چالش‌های زندگی واقعی مدرن در جهانی را که اغلب به نظر می‎رسد پوچ یا بی‌تفاوت به نگرانی‌های انسان است، با در نظر گرفتن مسائل اخلاقی مورد بررسی قرار داده است. همچنین در پایان می‌بایست تأکید کرد که در سرتاسر کتاب وارناک دیدگاه انتقادی خود را حفظ می‌کند و نقاط قوت و محدودیت‌های رویکردهای اگزیستانسیالیستی به اخلاق را تصدیق می‌کند.

کتاب «مرلو-پونتی» به قلم تیلور کارمن، تلاشی جامع برای بررسی فلسفه‌ی موریس مرلو-پونتی، یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان پدیدارشناس فرانسوی قرن بیستم است. کتاب کارمن به عنوان یکی از بهترین مقدمه‌ها برای ورود، آشنایی و تفحص در اندیشهی مرلوپونتی، به ویژه در پدیدارشناسی و فلسفه‌ی ادراک او به حساب می‌آید. کتاب اولا با مروری بر زندگی و آثار مرلوپونتی آغاز می‌شود که زمینه‌ای برای درک عمیق‌تر از سیر تفکر فلسفی او فراهم می‌آورد. کارمن سپس به جنبه‌های اصلی فلسفه‌ی مرلوپونتی، از جمله نظریات وی در مورد ادراک و روی‌آوری (قصدیت)، و نقش حیاتی بدن در رابطه با ادراک می‌پردازد. این بررسی ابتدایی نقش بسیار مهمی در فهم مرلوپونتی است زیرا خروج مرلوپونتی از ثنویت سنتی دکارتی، یعنی ثنویت سوژه و ابژه را نشان می‌دهد که در عوض آن، مرلوپونتی، بر ماهیت تجسم‌یافته (جسمی شده) تجربه‌ی انسانی تأکید می‌کند. کارمن سپس فلسفه‌ی تاریخ و فرهنگ را در تفکر مرلوپونتی مورد بحث قرار می‌دهد و دیدگاه‌های او را در مورد تأثیر ساختارهای اجتماعی بر ادراک و تجربه‌ی فردی توضیح می‌دهد. علاوه بر این، این کتاب تحلیلی از نوشته‌های مرلوپونتی در مورد هنر و زیبایی‌شناسی، با تمرکز ویژه بر آثار سزان، که مرلوپونتی برای نشان دادن ایده‌های فلسفی خود در مورد ادراک و واقعیت از آن استفاده می‌کرد، ارائه می‌کند. یکی دیگر از موضوعات کلیدی مورد بحث در کتاب کارمن، نقد «تفکر عینی» و بحث آزادی محدود است که مرلوپونتی در تقابل با مفهوم انتخاب رادیکال سارتر ارائه کرد. در واقع مرلوپونتی با حد زدن آزادی، امکان اراده‌ی آزاد را ایجاد می‌کند در حالی که سارتر با گزافی کردن این اراده، اساسا مسئله را حذف می‌کند. این بحث با تفسیر جدید مرلوپونتی از «پدیدارشناسی ادراک»، عنوانی که کارمن از آن برای ارائه‌ی دیدگاه‌های نوآورانه‌ی فیلسوف استفاده می‌کند، غنی‌تر می‌شود. به طور خلاصه، کتاب «مرلوپونتی» تیلور کارمن، یک مطالعه‌ی مفید برای کسانی است که به دنبال درک طیف کامل و جامعی از فلسفه‌ی مرلوپونتی هستند، به نحوی که یک منبع ایده‌آل برای دانشجویان و دانش پژوهان پدیدارشناسی، اگزیستانسیالیسم، و فلسفه‌ی قرن بیستم و همچنین برای هر کسی در حوزه‌ی علوم انسانی و اجتماعی فعالیت می‌کند محسوب می‌شود.

معرفی کتاب فلسفه و مسائل زندگی اثر مجموعه ی نویسندگان: "فلسفه و مسائل زندگی" عنوان دومین مجموعه از دانشنامه‌هایی است که این بار در قالب "دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد ٢" به چاپ رسیده‌اند. اگر یک کتاب درسی زیست‌شناسی را باز کنید، یک تعریف از زندگی پیدا خواهید کرد؛ این تعریف معمولا به صورت فهرستی از ویژگی‌هایی در مورد موجودات، اجزای مختلف تعاملات آنها یا تاریخچه آنها اعمال می شود. اغلب این تعاریف چیزی جز توصیف یا تکیه بر تعهدات نظری بحث برانگیزتر نخواهد بود. همچون بسیاری از مفاهیم اساسی، تعریفی از زندگی که مناقشه برانگیز نباشد، دشوار است. اکثر افراد با نادیده گرفتن موارد حاشیه‌ای، پذیرش مبهم بودن موارد مرزی، یا کنار گذاشتن کل موضوع، از این موضوع اجتناب می‌کنند. با این وجود، افراد زیادی هستند که به نظر می‌رسد کارشان نیازمند مرزبندی دقیق زندگی است، به‌ویژه در عرصه‌‌های علمی جدید، مانند اختر زیست‌شناسی، خاستگاه‌های حیات، یا زیست‌شناسی مصنوعی. به این ترتیب، ماهیت "فلسفه و مسائل زندگی" همچنان یک موضوع بحث داغ است. از نظر تاریخی، وقتی فیلسوفان و دانشمندان مفهومی را تعریف می‌کنند، هدف فراهم آوردن شرایط لازم و کافی برای درک آن است. این تعاریف نظری (که تعاریف واقعی، ایده‌آل یا فلسفی نیز نامیده می‌شوند) اغلب غیرعملی یا شکننده هستند زیرا می‌توان آنها را با یک مثال متقابل تصوری به چالش کشید. به همین ترتیب، برای هر تعریفی از زندگی، می‌توان موارد زنده‌ای را نشان داد که از تعریف خارج شده‌اند یا غیر زنده محسوب می‌شوند. در "دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد ٢"، به ارائه‌ی تعاریف نظری مختلف پیرامون "فلسفه و مسائل زندگی" پرداخته و آن را از جهات مختلف موشکافی می‌کند. این کتاب که جلد دوم از این پروژه‌ی ارزشمند به حساب می‌آید، زیر نظر "مسعود علیا" به فارسی بازگردانی و تدوین شده است.

«من معتقدم که فلسفه تنها در تبیین مسائل و بیان راه‌حل‌هاست که می‌تواند به هدف خود برسد.» چارلز جی بونتمپو با این بیانیه‌ی روشنگرانه، خوانندگان را به قلمرو غنی و قابل‌تأمل «جغد مینروا: فلسفه به روایت فیلسوفان» فرا می‌خواند. در این گلچین گیرا، بونتمپو تأملات فیلسوفان مشهور درمورد ماهیت، هدف و تمرین رشته‌ی آنها را گردآوری می‌کند. این کتاب از طریق مجموعه‌ای متنوع از مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها، کاوشی چندوجهی از فلسفه و ارتباط پایدار آن در دنیای مدرن را به خوانندگان ارائه می‌دهد. عنوان «جغد مینروا» به نماد باستانی خرد مرتبط با الهه‌ی یونانی آتنا اشاره دارد. همانطور که جغد نمادی از جست‌وجوی دانش و بینش است، این کتاب نیز خوانندگان را به سفری برای کشف فکری دعوت می‌کند. مجموعه‌ی بونتمپو به‌عنوان گواهی بر اهمیت ماندگار فلسفه عمل می‌کند؛ رشته‌ای که همچنان عمیق‌ترین اسرار هستی را روشن می‌کند و تأملی عمیق را القا می‌کند. نقل قول بونتمپو به‌عنوان مقدمه‌ای مناسب برای مضامینی است که در کتاب رسوخ می کند؛ جست‌و‌جو برای وضوح، درک و حقیقت که در قلب فلسفه نهفته است. او با بررسی ماهیت خود فلسفه شروع می‌کند و پرسش‌های اساسی را که قرن‌ها متفکران را به خود مشغول کرده است، بررسی می‌کند. ذات واقعیت چیست؟ معنی زندگی چیست؟ چگونه باید زندگی کنیم؟ بونتمپو از طریق مجموعه‌ای از مقالات و گفت‌وگوهای دقیق، خوانندگان را دعوت می‌کند تا با این پرسش‌های همیشگی دست‌و‌پنجه نرم کنند و دیدگاه‌های متنوعی را که فلسفه ارائه می‌دهد، بررسی کنند. یکی از نقاط قوت این کتاب در بررسی رابطه بین فلسفه و سایر رشته‌ها نهفته است. بونتمپو تلاقی‌های فلسفه با علم، ادبیات، هنر، سیاست و مذهب را بررسی می‌کند و راه‌هایی را آشکار می‌کند که در آن تحقیق فلسفی با این حوزه‌های مختلف مطالعاتی غنی می‌شود. از طریق مصاحبه‌ها و گفت‌و‌گوهای روشنگرانه، خوانندگان درک عمیق‌تری از ماهیت میان‌رشته‌ای تفکر فلسفی و ظرفیت آن برای روشن‌کردن طیف گسترده‌ای از تجربیات انسانی به‌دست می‌آورند. یکی دیگر از جنبه‌های قانع‌کننده‌ی «جغد مینروا» کاوش در نقش فلسفه در پرداختن به مسائل مهم اجتماعی و اخلاقی است. بونتمپو تأملاتی را در‌مورد موضوعاتی مانند عدالت، آزادی، برابری و حقوق‌بشر جمع‌آوری می‌کند و راه‌هایی را نشان می‌دهد که در آن بینش‌های فلسفی می‌توانند گفتمان‌ عمومی را آگاه و غنی کنند. از‌طریق تجزیه‌و‌تحلیل متفکرانه و استدلال پرشور، کتاب به فراخوانی برای عمل برای فیلسوفان تبدیل می‌شود تا با چالش‌های مبرم زمان ما درگیر شوند و به‌دنبال جامعه‌ای عادلانه‌تر کمک کنند. در اصل، «جغد مینروا» فقط کتابی درباره‌ی فلسفه نیست، این جشن تلاش انسان برای خرد، درک و حقیقت است. مجموعه‌ای روشن‌فکر از مقالات و دیالوگ‌های چارلز جی. بونتمپو به خوانندگان سفری فریبنده به قلب تحقیقات فلسفی ارائه می‌دهد. چه یک فیلسوف کارکشته، یک دانشجوی کنجکاو یا صرفا جویای دانش و بینش باشید، این کتاب نوید کاوشی غنی و پرارزش در اسرار ماندگار هستی و شرایط انسانی را می‌دهد.

زیبایی شناسی طبیعت یکی از شاخه های مهم و جذاب زیبایی شنتسی است که نزد ما مهجور مانده. این کتاب به این منظور تدوین شده است که تا حدی از این مهجوری بکاهد. این کتاب شامل ترجمه‌ی مقاله جریان سازی در تاریخ زیبایی شناسی طبیعت است به نام «زیبایی شناسی معاصر و غفلت از زیبایی طبیعی». مقاله‌ی هپبرن همراه شده است با پیش گفتار و پی گفتاری از مترجم در معرفی اجمالی زیبایی شناسی طبیعت و ترسیم جغرافیای آن و نیز بررسی الگویی در تجربه‌ی زیبایی شناختی طبیعت که هنر را دلیل راه خود می گیرد.

کتاب «هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی» اثر جوئل واینسهایمر، کتابی پربار است که به رابطه بین هرمنوتیک و نظریه ادبی می پردازد. این کتاب با تأکید بر ایده‌های هانس گئورگ گادامر، یکی از شخصیت‌های اصلی هرمنوتیک قرن بیستم، بررسی می‌کند که چگونه نظریات او در حوزۀ هرمنوتیک فلسفی، درک ما از تفسیر و نظریۀ ادبی را تغییر می‌دهد. واینسهایمر کتابش را با ردیابی تاریخی سنت هرمنوتیکی از فردریش شلایرماخر تا پل ریکور شروع می‌کند و به نقش گادامر در این گفتمان می‌پردازد. به عبارت دیگر، او ابتدا سیر تحول تفکر هرمنوتیکی را ترسیم و زمینه را برای بحث در زمینه مبانی فلسفی نظریه ادبی فراهم می کند. او سپس به طور دقیق تری به هرمنویتک گادامر می پردازد. می توان گفت که مفهوم تفسیر به‌عنوان اثری از تاریخ، نه به‌عنوان یک کنش، بلکه به‌عنوان یک اشتیاق و میل، محور اصلی کتاب است. واینسهایمر سپس نقد گادامر از مفهوم نشانه‌شناختی زبان را بررسی می‌کند، که بر تعادل بین تفاوت و تشابه در رابطه لفظ و جهان تأکید می‌کند. این نقد گادامر از این جهت مهم است که در درک نقش زبان در تفسیر و شکل‌گیری معنا نقشی اساسی دارد. او سپس به نظریۀ گادامر دربارۀ استعاره می پردازد. واینسهایمر اهمیت استعاره در هرمنوتیک گادامر را مورد بحث قرار می‌دهد و نقش آن را در آمیختگی افق‌ها برجسته می‌کند - جایی که دیدگاه مفسر با بافت تاریخی متن مطابقت دارد. واینسهایمر نشان می‌دهد که چگونه گفتگو برای سرزندگی آثار ادبی و ارتباط مداوم آنها ضروری است. در فصل آخر کتاب، واینسهایمر مفاهیم هرمنوتیک گادامر را برای بحث های معاصر دربارۀ مطالعه اثر کلاسیک بررسی می‌کند. او برای مخاطبان این موضوع را می شکافد که ما اساسا به چه چیزی «کلاسیک» می گوییم.

این کتاب حاصل اشتیاق و تلاشی است برای شناختن و شناساندن فیلسوفی که می‌خواهد فارغ از بنیاد نهادن نظامی اخلاقی، «معنا»ی اخلاق و «شرط امکان» آن را دریابد و در این راه به چهرهٔ دیگری می‌رسد. امانوئل لویناس، فیلسوف فرانسوی لیتوانیایی‌تبار، که در این کتاب با او در کشف دیگری و جوانب مواجهه با دیگری هم‌قدم می‌شویم، متفکری است که از بسیاری جهات در حلقهٔ فلاسفهٔ غرب سیمایی غریب دارد. گویی غیریت یا دیگربودگی نه‌تنها مضمون غالب اندیشه‌های اوست بلکه در سیمای خود این اندیشه‌ها نیز پدیدار شده است. آیا می‌توان از زبان او شنید که آدمی در برابر دیگری مسئولیت نامتناهی دارد و حتی مسئول خطاهای اوست، و از غرابت این اندیشه دچار اعجاب نشد؟ آیا می‌توان در آثار او خواند که «اخلاق فلسفهٔ اولی است» و بداعت و غرابت را از این کلام استشمام نکرد؟

نوشتار حاضر با تمرکز بر آرای گئورگ لوکاچ و تئودور آدورنو دربارۀ جستار می‌کوشد نسبت شیوۀ فلسفه‌ورزی در نظریۀ انتقادی با این ژانر را روشن کند. ابتدا با مروری تاریخی بر چگونگی ظهور ژانر در فلسفۀ مدرن، نشان داده می‌شود که فلسفه با شیوۀ بیان خود پیوندی ناگسستنی دارد؛ بنابراین، زبان، سبک و فرم، نه عناصری صرفاً ذوقی که واجد دلالت‌های روش‌شناختی و معرفت‌شناختی هستند. جستار با ظهور فردیت مدرن و تبدیل‌شدن نفس به موضوع تأمل ظهور کرد و در قرن بیستم با رشد خودآگاهی انتقادی و فراروی از نفس، به مقام روش ارتقا یافت. واکاوی متن درباب ماهیت و صورت جستار نشان می‌دهد جستار وسیلۀ بیانی متناسب تجربۀ زیسته و فرمی اساساً آیرونیک است. برای لوکاچ، آیرونی همان نسبتی را با جستار دارد که شک با علم. آدورنو در جستار در مقام فرم نشان می‌دهد جستارْ تمهیدی فرمی و روش‌شناختی برای تحقق تز دیالیتیک منفی است. آدورنو با نقد قوانین چهارگانۀ روش دکارتی، ضدروش‌بودن جستار را صورت‌بندی می‌کند. بی‌روشی روشمند جستار آن را به میدان نیرویی تبدیل می‌کند که مفاهیم در آن در شبکه‌ای پویا و باز، گرد هم می‌آیند. جستار به‌این‌طریق، علیه نظام‌های فلسفی تمامیت‌ساز و این‌همانی عمل می‌کند؛ بنابراین، در آرای هر دو فیلسوف، جستار در مقام روش و درراستای جهت‌گیری پروژۀ کلی‌تر فلسفی آنها به کار رفته است و با مجموع‌ساختن وجه معرفت‌شناسی و زیبایی‌شناختی، از تقابل دوتایی مدرن که علم و هنر را از یکدیگر متمایز می‌سازد،‌ فراروی می‌کند.