جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله وراثت انبیا از مباحث مهم قرآنی است. ازاین‌رو، مقالة حاضر به بررسی و نقد دیدگاه یوسف شعار در مسئله وراثت انبیاء؛ طبق آیه 16 سورة مبارکه نمل و همچنین به برداشت ایشان از استشهاد فاطمه زهرء(ع) به آیه مزبور در خطبه فدکیه، می‌پردازد. چنان‌که ایشان بر‌خلاف نظر مفسّران شیعه که معتقدند: متبادر از «ارث» در آیه مذبور، ارث از «اموال» و «حقوق» است، این وراثت را در «علم و نبوّت» معنا می‌کند و بر اساس آن، استشهاد فاطمه زهراء(ع) طى خطبه‌اى در حضور بزرگان اصحاب رسول خداJ بر آیه مزبور را افتراء نسبت به ایشان می‌داند. بنابراین، در این پژوهش، با اتکا به معنا و مفهوم سیاق آیات و با استناد به دیدگاه‌های تفسیری و کلامی مفسّران و متکلّمان، نظر این مفسّر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. چنآنکه، در نهایت استشهاد وی به آیات قرآن، اشتباه مفهومی و استناد به خبر «لا یورث الانبیاء» ازسوی ایشان، اشتباه دلالی و سندی، برداشت شده است

یکی از ایرادهای برخی از معارضان و منتقدان به قرآن این است که در قرآن، در مورد برخی اشخاص و گروه‌‌‌ها تصریح به الفاظ قبیح شده و آنان با نام‌‌های زشت و ناپسند مانند: «أبله، نادان، فاسق، بی‌شعور، حیوان، نجس و ...» مورد خطاب و عتاب قرار گرفته‌اند؛ در حالی‌که با استناد به آیاتی مانند: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»، «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّه‏ ...» عدم صحّت این مطلب و اینکه از اختصاص‌های قرآن کریم، عدم تصریح به الفاظ قبیح است، تا جایی که خدای متعال در بیان بسیاری از مسائل، به‌منظور رعایت ادب به عملی که طبع بشر از ذکر آن امتناع دارد، تصریح نمی‌کند، ازقبیل: مباشرت، مراوده، إفضاء، إتیان و ...، چراکه دعوت قرآن بر پایه ادب و استدلال منطقی استوار است و اشکال این دست از مغرضان به فهم خودشان بر می‌گردد.

مفسّران فریقین درباره مراد از «فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ ...» در آیه54 سوره مائده، دیدگاه‌های مختلفی را مطرح نموده‌اند. چنانکه اکثر مفسّران شیعه و شماری از مفسّران اهل سنّت، «امام علی(ع)» را بعنوان مصداق بارز آیه شریفه دانسته‌‌اند. و در مقابل این دیدگاه برخی نیز احتمالات دیگری را درباره مصداق آیه شریفه مطرح کرده‌اند. از جمله: «امام مهدی(عج) و یاران ایشان»؛ «ابوبکر»؛ «سلمان فارسى و قوم او»؛ «قوم و طائفه ابو‌موسى اشعرى»، برخی نیز گفته‌اند؛ آیه شریفه عام است و اختصاصى به شخص یا قومى خاص ندارد. امّا از آنجا که آیه متضمن صفاتى است که اطلاق آن، بر غیر امام علی(ع) سزاوار نیست، لذا در این مقاله، که با شیوه تحلیلی و توصیفی نگاشته شده است، ضمن بررسی دیدگاه‌های کلامی مفسّران فریقین و تحلیل آنها، با توجه به سیاق آیه و روایات معصومین(ع)و أسناد تاریخی، تطبیق آیه بر مصداقی غیر از آن حضرت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.