جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه غرب در مقابل ادیان دیگر خیلی به ندرت همدرد و یا حتی سخاوتمند بوده است. از این نظر یاسپرس بیانگر استثنای جالبی است. بی تردید، او تفاوت میان مدرنیته و سنت را مورد تأکید قرار می دهد؛ اما متافیزیک یونان را در کنار ادیان بزرگ جهانی قرار داده و جایگاهی را برای آن در فرآیند جامع تر غلبه بر اسطوره تعیین می کند. در سال ۱۹۷۷ کتابی از هابرماس با نام «قدرت آزادی بخش نمادها: مقالات فلسفی/ The Liberating Power of Symbols: Philosophical Essays» منتشر می شود که او در این کتاب به بررسی تفکرات بعضی از فیلسوفان می‌پردازد. مقاله دوم این اثر به بررسی تفکرات کارل یاسپرس اختصاص دارد و عنوان آن«تعارض اعتقادات: کارل یاسپرس دربارهٔ برخورد فرهنگ ها» است. متنی که در ادامه می‌خوانید ترجمه این مقاله است که توسط معصومه بهرام، نویسنده، پژوهشگر فلسفه و استاد مدعو فلسفه دانشگاه الزهرا انجام شده است.

بعضی از صاحب نظران یورگن هابرماس رابرجسته ترین فیلسوف زنده و نظریه پرداز اجتماعی به شمار می آورند. در عین حال دیدگاه های او در مورد نقش دین در حوزه ی عمومی تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است. بخشی از این غفلت ناشی از این واقعیّت است که هابرماس در مقاطع مختلف اندیشه ورزی اش مواضع کاملاً گوناگونی درباره ی دین اتخاذ کرده است. البته این غفلت ممکن است ناشی از استنباط های سکولاریستی ای باشد که در آثار اولیه هابرماس به چشم می خورد. در این پایان نامه، ضمن شرح و توضیح مبانی دیدگاه های فلسفی اولیه و بعدی هابرماس درباره ی دین، تحول نگرش او به دین همچون یکی از منابع مشکلات درونی مدرنیته و سپس تلقی او از دین همچون منبع اصلی شوق و انگیزه برای پی ریختن زیست جهان فرهنگی ـ اجتماعی مطلوب بررسی شده است. نادیده گرفته شدن مطالعات متأخر هابرماس درباره ی نقش، جایگاه و کارویژه ی دین در دنیای معاصر مایه ی تأسف است، چراکه پروژه ی متأخر هابرماس فی الواقع کوششی است خلاق و مهم برای گذار به فرا سوی فرض های سکولار که وجه بارز بسیاری از مطالعات مدرن در مورد دین است. در شناخت ماهیت و روند تحول اندیشه های هابرماس درباره ی دین، که همچنان در حال تکوین است، از نوشته های سایر متفکران و صاحب نظران نیز استفاده کرده ام تا به این وسیله ضمن نشان دادن ارزش ها و محدودیت های تفکر هابرماس در خصوص نقش دین در حوزه ی عمومی، بحث های این پایان نامه را در بستر و گستره ای جهانی مورد بررسی قرار دهم. در سراسراین رساله تأکید کرده ام که برای درک عقاید هابرماس در خصوص دین نخست لازم است که با عناصر بنیادی تفکر او آشنا شویم. در نتیجه، پس از "مقدمه"، که روشنگر ماهیت و چارچوب عقاید هابرماس است، پاره ای مفاهیم و موضوعات کلیدی را که در سرتاسر این پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته اند توضیح داده ام. پس از وارسی رابطه ی بین دینداری و عقلانیت، تفکرات قبلی و بعدی هابرماس درباره ی نقش دین در حوزه ی عمومی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در واقع، این مبحث نشان می دهد که در آثار اولیه ی هابرماس دین باید جای خود را به فلسفه دهد، اما در آثار اخیرش دین می تواند به زندگی شخصی و عمومی معنا بخشد. در پایان، بر این موضوع تصریح کرده ام که هابرماس با تأکید و توجه به اهمیت دین در زیست جهان درصدد ارائه ی تصویری است از جامعه ای بهتر که صلح و وحدت و سعادت بشری پایه و اساس آن باشد.

در کتاب حاضر ضمن شرح و توضيح مباني ديدگاه‌هاي فلسفي اوليه و بعدي «هابرماس» درباره دين، تحول نگرش او به دين همچنين يکي از منابع مشکلات دروني مدرنيته و سپس تلقي او از دين همچون منبع اصلي شوق و انگيزه براي پي ريختن زيست جهان فرهنگي- اجتماعي مطلوب بررسي شده است. اين کتاب يکي از ارزشمندترين پژوهش‌هاي انتقادي-تحليلي در حوزه واکاوي رويکرد «هابرماس» به دين به شمار مي‌آيد که مبتني بر معتبرترين منابع موجود و نيز آثار و نوشته‌هاي خود او به نگارش درآمده است.

بعضی از صاحب نظران یورگن هابرماس را برجسته ترین فیلسوف زنده و نظریه پرداز اجتماعی به شمار می آورند. در عین حال دیدگاه های او درمورد نقش دین در حوزه ی عمومی تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است. در این مقاله،ضمن شرح و توضیح مبانی دیدگاه های فلسفی اولیه و بعدی هابرماس درباره ی دین، تحول نگرش او به دین همچون یکی از منابع مشکلات درونی مدرنیته و سپس تلقی او از دین همچون منبع اصلی شوق و انگیزه برای پی ریختن زیست جهان فرهنگی اجتماعی مطلوب بررسی شده است. نادیده گرفته شدن مطالعات متأخر هابرماس درباره ی نقش و جایگاه دین در دنیای معاصر مایه ی تأسف است، چراکه پروژه ی متأخر هابرماس فی الواقع کوششی است خلاق و مهم برای گذار به فرا سوی فرض های سکولار که وجه بارز بسیاری از مطالعات مدرن در مورد دین است. هدف اصلی این مقاله بررسی انتقادی تفکر فلسفی هابرماس و تحول آرای او درباره ی نقش دین در عرضه ی عمومی است و روش های به کار رفته در این پژوهش، تحلیل محتوا و مطالعه تطبیقی افکار هابرماس با تکیه بر رویکرد انتقادی است.