جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابعاد گوناگون شخصیت امیرالمومنین علیه السلام در طی دوره ها وعصر های مختلف،موضوع بسیاری از نگاشته های کهن یا پژوهش های متأخر شده است.این نگاشته ها طبعاً تحت تأثیر گرایش های کلامی یا دیدگاه های اعتقادی و فکری نگارندگان آن، به گونه ای خاص یا از زاویه ای متفاوت به شخصیت ایشان پرداخته یا جنبه های متنوع زندگی آن حضرت را مورد توجه قرار داده اند. کشف و باز شناسی همین تنوع وتفاوت دیدگاه ها یا زاویه مورد نظر مؤلفین این آثار وتاثیر این گرایش های کلامی بر روند نگارش آن ها، دغدغه اصلی پژوهش حاضر است. به بیان دیگر این تحقیق سعی در بررسی تطبیقی شخصیت امیر المومنین(ع) در آثار تاریخی تا پایان قرن پنجم(ه.ق)دارد که ، تحت تأثیر گرایش های گوناگون کلامی نگاشته شده اند. مورخان وسیره نگاران شیعه واهل سنت( باشاخه های متنوع ذیل این دو فرق اصلی)، غالباً متناسب با قالب های فکری خود، به نگارش رویدادها وحوادث تاریخی اقدام کرده اند. ضمن این که حکومت های وقت نیز، به نوبه خود بر محتوای آثار نگاشته شده، بی تأثیر نبوده اند. نوشتار پیش رو در نظر دارد با توجه به شواهد و نگاشته های تاریخی، به تأثیر وتأثر گرایش های گوناگون کلامی وگزاره های تاریخی بپردازد. جستجوی دقیق وتتبع گسترده کتب ومنابع تاریخی در موضوعات مرتبط با زندگی وشرح حال امیرالمومنین علیه السلام وتحلیل وبررسی اطلاعات گرد آوری شده نشان می دهد، تأثیر آراء کلامی بر گزارش های تاریخی به صورت نقل یا کتمان وقایع و رخدادهای مهم،تحریف قسمت هایی از تاریخ ویا وفاداری به تاریخ وثبت به همان گونه که اتفاق افتاده،توجه یا بی توجهی به بخش هایی خاص از زندگی امام علی (ع) بروز وظهور پیدا کرده است. چنین مؤلفه هایی باعث گردیده تا بتوان سیره نگاران را در ارائه رویدادهای تاریخی به جریان های گوناگونی از جمله اهل سنت معتدل،تندرو و متشیع ،همچنین شیعیان معتدل وسیاسی تقسیم کرد که نوع داده های تاریخی آنان، بیانگر این تقسیم بندی ها می باشد.

گفتمان سیاسی عاشورا، نتیجه متقابل علل و عوامل متعددی است. گفتمان سنّتی‌ و تا حدّ زیادی‌ عوام ‌پسند، صرفاً مرثیه‌ خوانی‌ و بیان‌ حزن ‌آمیز وقایع‌ کربلا را در نظر گرفته بود و عموماً به‌ بازنویسی‌ رویداد‌های کربلا با بیان‌ مظلومیت‌ اهل‌ بیت‌ پیامبر(ص‌) تأکید می‌کرد، در حالی ‌که‌ رویکرد سیاسی – انقلابی علاوه‌ بر پذیرش‌ گریه بر اهل‌ بیت ‌(ع‌) و بیان‌ حزن‌ آمیز حادثه‌ کربلا، عمدتاً توجه‌ خود را به‌ شناخت‌ منطق‌ موجود در ورای قیام‌ و نیز الگو قرار دادن‌ آن‌ برای‌ مقاومت‌ و مبارزه‌ و شهادت‌ قرار داده است‌. در واقع‌ این‌ گفتمان‌ کار ویژه‌ای انقلابی‌ و مبارز پرور را در درون‌ حوادث‌ سال‌ 61 ق.‌ می‌جوید و هر تفسیری‌ غیر از آن‌ را فرو کاستن‌ از هدف‌ بزرگ‌ امام‌ حسین‌? و انحراف از راه‌ ایشان‌ می‌داند. محقق در این پایان نامه، تلاش می کند شرایط سیاسی، اجتماعی جوامع شیعی خصوصاً ایران را که حائز اهمیت است، مورد بررسی قرار دهد. جستجوی دقیق و تتبع کتاب و منابع تاریخی در موضوع فوق و تحلیل و بررسی اطلاعات گردآوری شده نشان می دهد که تحولات سیاسی اجتماعی شیعه در دوران معاصر بر باز شناسی و شکل گیری گفتمان سیاسی انقلابی از حادثه عاشورا مؤثر بوده است و گفتمان سیاسی از عاشورا، حاصل تحول در اندیشه سیاسی شیعه و هم چنین بازخوانی ونگرش در مفاهیمی چون دین و سیاست، شهادت و امر به معروف و نهی از منکر است که با ساخت سیاسی اجتماعی ایران مرتبط است و از عوامل اصلی مؤثر بر رویکرد سیاسی از عاشورا است.