جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توسعه فرهنگی به عقیده بسیاری از نظریه پردازان اجتماعی متضمن توسعه پایدار و همه جانبه در یک جامعه است که می تواند رشد ، ترقی و تکامل انسانها را در همه ابعاد وجودی بشر به همراه داشته باشد. دین به عنوان یک عنصر فرهنگی نیز می تواند چنین ماهیتی را دارا باشد. بر همین اساس در کشورهایی که دین اسلام (با دارا بودن شاخصه های فرهنگی توسعه، که در آن به وضوح قابل رویت است) دین رسمی است باید در زمینه توسعه، خاصه توسعه فرهنگی، سرآمدی و پیشرو بودن را دید؛ لکن مشاهده می گردد اکثریت قریب به اتفاق کشورهای اسلامی جزو کشورهای توسعه نیافته و یا جهان سوم می باشند. از آنجا که اسلام در ذات با توسعه فرهنگی منافاتی ندارد، لذا مشهود است که عدم توسعه کشورهای اسلامی، دین اسلام نبوده و حتی آنجا که دین به عنوان عامل بازدارنده در توسعه محسوب می گردد هم، باید به سراغ نوع دیدگاه حاکمان کشورهای مسلمان و قرائت و برداشت های آنان از دین اسلام رفت و خوانش های متفاوت از متون دینی را مورد بررسی قرارداد. این پژوهش نیز این نتیجه را حاصل نموده، که در ایران عصر قاجار با وجود تمامی عناصر توسعه در ایران ، باز هم توسعه فرهنگی در این برهه زمانی در کشورمان مشهود نیست؛ که این ناکامی نخبگان عصر قاجاریه در امر توسعه علت هایی دارد که از جمله آنها حکومت استبدادی مخالف توسعه، فقدان استقلال سیاسی و حضور گسترده استعمار، ضعف عملکرد روشنفکران و موانع ساختاری جامعه و در نهایت تفسیرهای نادرست از دین است.