جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقوله حقوق بشر و نسبت آن با اندیشه دینی اگرچه به صورت خاص در دهه اخیر مورد توجه روشنفکران و متفکرین ایرانی قرار گرفته اما تکوین و تطور آن در ذهن و ضمیر جامعه فکری ایران از تاریخچه‏ای نسبتاً طولانی برخوردار است. ساختار سنتی جامعه ایران و نفوذ و غلبه تفکر دینی در آن، چالشی دیرینه را در راه تسلط گفتمان حقوق بشر و همزیستی آن با نگرش دینی ایجاد نموده که از طلوع نخستین بارقه‏های نهضت مشروطه تا کنون هم الگوی ذهنی روشنفکران و نوگرایان ایرانی را متحول کرده و هم مرزهای تفکر غالب سنتی را درنوردیده است. نوشتار حاضر بر آن است ضمن تشریح بنیان‏های فکری و فلسفی اند?شه حقوق بشر، رویکردهای گوناگون جریان‏های سنتی و نوگرای ایرانی را در مواجهه با گفتمان حقوقی نوین بررسی کند و در بستر نگرشی تاریخی مراحل رونق و یا افول گفتمان مذکور را در ساحت فکری جامعه ایران مورد مداقه قرار دهد. در واقع، هدف از بررسی نقش و جایگاه مسئله حقوق بشر و مواجهه با آن در دوره‏ای صد ساله (از مشروطه تا معاصر)، دست‏یابی به الگویی سازمان‎یافته از سیر تاریخی این مبحث در بین گروه‏های فکری سنتی و مدرن جامعه و به دست دادن چشم‏اندازی کلی از ضرورت‏های فکری و عملیِ حاصل از پذیرش این اصل بنیادین است. از اینرو در کنار تحلیل مبانی فکری و کلامی چهره‏های برجسته دو جریان سنتی و نوگرا، ارائه تحلیل جامعه‏شناختی به منظور دقت در داوری نهایی امری ضروری است. علاوه بر این، از آنجایی که در هر دور? تاریخی رویکرد فکری و کلامی جریان‏های مذکور در کنار شرایط اجتماعی و سیاسی، چالش‏هایی را فراروی مسیر تحقق گفتمان حقوق بشر در جامعه به وجود آورده است بیان این چالش‏ها به منظور ارائه تحلیلی دقیق پیرامون جایگاه گفتمان حقوق بشر در اندیشه جریان‏های سنتی و نوگرای جامعه نیز امری اجتناب‏ ناپذیر می‏ نماید.