جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم توحید در اندیشه اسلامی یک مفهوم محوری است به‌گونه‌ای‌که مفاهیم دیگر چون معاد، نبوت و امامت در پرتو اصل توحید معنا می یابند. ادعای این پژوهش بر آن است که اندیشه سیاسی ـ الهی امام خمینی+ نیز از جهان بینی توحیدی مستخرج است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و در چارچوب نظریه گفتمان، به ماهیت توحیدی گفتمان سیاسی امام خمینی+ پرداخته است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که توحید به مثابه دال مرکزی گفتمان سیاسی حضرت امام ویژگی های خاصی به گفتمان مطروحه توسط ایشان بخشیده است که در بعد ایجابی به برداشت های متفاوتی از اندیشمندان سیاسی دیگر نسبت به مفاهیم آزادی، عدالت و استقلال انجامیده و در بعد سلبی به مرزبندی با هر چه غیر خداست، منجر شده که نتیجه آن خود باوری و خود اتکایی است.

تعین معنا در تفسیر، مفهوم مرکزی هرمنوتیک کلاسیک است و این نحلۀ فکری با چنین ایده‌ای، ابزاری مناسب برای فهم قصد مؤلف در متون مقدس فراهم می‌کرد. با ظهور هرمنوتیک فلسفی و طرح مباحثی چون تولید معنا با دیالوگ میان مفسر و متن، هرمنوتیک کلاسیک و مفاهیم مرکزی آن به چالش کشیده شد. نتیجۀ چنین باوری، حذف ایدۀ «کشف قصد مؤلف» از فرایند تفسیر و حتی خلق ایدۀ «مرگ مؤلف» بوده است؛ اما توجه‌نداشتن به قصد مؤلف و درنتیجه، باور به عدم تعین معنا مشکلاتی چون «بی‌معیاری» و درنهایت «نسبیت‌باوری» را در پی داشت و به همین سبب انتقاداتی را به سوی خود روانه ساخت. هرمنوتیک انتقادی اریک هرش با ایده‌محوری «بازآفرینی قصد مؤلف» در چنین فضایی ظهور کرد. در تحقیق حاضر، در گام اول، آرای اریک هرش در نقد هرمنوتیک فلسفی، نقد و بررسی و در گام بعدی به امکان و حتی ضرورت بازآفرینی قصد مؤلف در آرای او پرداخته می‌شود تا از این رهگذر بار دیگر علم هرمنوتیک به‌مثابۀ ابزاری کارآمد برای فهم متون مقدس معرفی شود.

روایت عرفانی از موضوع آخرالزمان در آیین یهود بر عهده «قباله» یا «کابالا» است که با تلقی خاصی از بنای خلقت و شکل‌گیری عوالم و نقش شرور در بی‌توازنی آن، مغلول‌بودن دستان خداوندی در اصلاح نظام آن را القا می‌کند و با ترسیم کیفیت وحدت وجود در سه‌گانه ظهور، یعنی معبد (تجلی‌گاه نور)، قوم برگزیده (شراره‌های نور)و ماشیح (جلوه نور)، نقشی بی‌بدیل برای انسان در قوس نزولی و سپس صعودی آفرینش در نظر می‌گیرد. پیوند این سه نور، زمینه‌ساز رجوع نورِ هبوط‌کرده خدا به خود خدا است و این معنای واقعی ظهور و اصلاح انسان‌ها در آخرالزمان از منظر کابالیسم است. این روایت همان ترجمان آیه 64 سوره مائده است که در آن به دیدگاه یهود درباره بسته‌بودن دست خداوند اشاره شده است. مقاله پیش رو با رویکردی انتقادی، ضمن واکاوی مسئله آخرالزمان در دین یهود و نقش انساندر آن، به مسئله مغلول‌بودن دست خداوندی در این دین خواهد پرداخت.