جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر به‌دنبال تبيين آرا و نظريات کلامي انديشمندان شيعه در قرن ششم هجري بوده و اين فرضيه را مورد آزمون قرار مي‌دهد که آراي متکلمان شيعه در قرن ششم، در امتداد نظريات کلاميان قرون سالفه بوده است و از برجستگي و امتياز خاص برخوردار نمي‌باشد. کلام شيعه که بر قرآن، سنت و عقل استوار است، تا قرن ششم فراز و نشيب‌هاي فراواني را پشت سر گذاشته بود. در قرن ششم هجري نيز به‌دليل حکومت غزنويان، که با تشيع سر سازگاري نداشتند، با مشکلاتي مواجه گرديد. اما به هر حال، تلاش مفسران و متکلماني بزرگي مانند حمّصي، طبرسي، قزويني، ابوالفتوح رازي، ابن شهر آشوب، راوندي و سبزواري، کلام شيعه را به‌همان سبک و سياق علماي قرون گذشته حفظ کرده و پر و بال داده‌اند. در اين دوره نيز چنان‌که دأب علم کلام و علماي کلامي و تفسيري پيشين بوده است، متکلمان و مفسران مسايلي مانند خداشناسي، عدل، نبوت، امامت و معاد را مورد بحث و بررسي قرار داده‌اند. در اين مباحث، مسايل دقيقي همچون اوصاف الهي و تقسيمات آن، حسن و قبح عقلي، جبر و اختيار، قضا و قدر، عصمت انبيا، اعجاز، جسماني بودن معاد، شفاعت، خلود در عذاب، إحباط و تکفير مورد توجه قرار گرفته است. همچنين مسئله امامت حضرت علي( و امام مهدي(، که از مسايل مورد توجه شيعه و اهل سنت است در اين دوره واکاوي گرديده است. همچنين پيرامون مسايل مذکور در قرن ششم، آثار ارزشمندي از علما و انديشمندان شيعه به يادگار مانده است که در حوزه تفسير، مي‌توان به "مجمع البيان" مرحوم طبرسي، و "روض الجِنان و روح الجَنان" ابوالفتوح رازي اشاره کرد. در باب شخصيت‌نگاري هم ابن شهرآشوب کتاب ارزشمند "مناقب آل ابي طالب" را تدوين کرده است. و در علم کلام نيز مي‌توان به "الخلاصه في علم الکلام" محقق سبزواري اشاره کرد.