جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫ابزارهاي متعددي از قبيل حس، عقل، وحي و شهود در شکل‌گيري معرفت و شناخت آدمي نقش‌آفرين هستند، که البته ميزان اعتبار و تأثير هريک بر گستره معرفت بشري، مباحث زيادي را ميان انديشمندان مطرح ساخته، و ديدگاه‌هاي مغايري را پديد آورده است. اين تحقيق، ميزان اثرگذاري و قلمرو عقل آدمي را در عرصه معارف ديني، بر اساس نظريات غزالي و کي‌ير کگور مورد بررسي قرار داده است. با وجود شباهت‌ها و نزديکي‌هايي که ميان ديدگاه غزالي و کي‌يرکگور در اين باب وجود دارد، تفاوت‌هايي نيز مشاهده مي‌شود؛ غزالي و کي‌ير کگور هر دو، نقش عقل را در معرفت ديني فروکاسته‌اند، اما غزالي ميان عقل ديني و عقل فلسفي تفاوت قايل مي‌شود؛ او بر اين باور است که که عقل فلسفي علاوه بر اين‌که با حقايق ديني در تعارض است، در درون خود نيز از تناقضات فراوان رنج مي‌برد. اما از عقل ديني به‌شدت تمجيد نموده است. با وجود اين، زماني که در برابر امور وحياني و شهود صوفيانه قرار مي‌گيرد، صلاحيت عقل را در اندازه‌اي نمي‌بيند که بتواند به‌عنوان معيار معرفت ديني نقش بازي کند. غزالي اعتقاد دارد که مرتبه عقل پس از دستورات ديني است، و در اين صورت، وظيفه آن تنها اثبات و تأييد آموزه‌هاي ديني به کمک برهان و دليل است. در مقابل، کي‌ير کگور از اساس، حساب و قلمرو عقل را از دين جدا دانسته، و با ورود و کوشش هر نوع تلاش عقلاني در عرصه معارف ديني مخالفت مي‌کند. وي علاوه بر اين‌که با فيلسوفان، به‌عنوان مدعيان عقل‌گرايي، مخالفت مي‌ورزد، خود عقل را هم به‌عنوان يک ابزار معرفت‌بخش قبول ندارد. کي‌ير کگور معتقد است که ورود عقلانيت در عرصه دين، امري نابجا است، زيرا عقل قادر به شناخت دين نيست، و فقط انسان را از وظيفه خود که دل‌سپردن به دستورات الهي است، باز مي‌دارد، و ايمان ديني را به مجموعه‌اي از يقين‌هاي آفاقي رياضي‌گونه و کسالت‌آور تبديل مي‌کند.