جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«کتاب سُلَیم بن قیس هلالی» - که ترجمۀ فارسی آن با نام «اسرار آل‌محمد(ص)» منتشر شده، مشتمل بر روایاتی در انتقاد به سه خلیفۀ نخست و اثبات فضایل و حقانیت امیرالمؤمنین علی(ع) است. گفته می‌شود سلیم بن قیس (مؤلف این کتاب) از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) بوده است. اما طبق یک دیدگاه همۀ گزارش‌ها دربارۀ سلیم به یک راوی ضعیف به نام أبان بن أبی‌عیاش برمی‌گردد. دربارۀ وثاقت یا ضعف سلیم و نیز واقعی یا استعاری بودن او، دیدگاه‌های متنوعی اظهار شده است. در این مقاله بر پایۀ جستجوهای رایانه‌ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نشان داده می‌شود که اطلاعات ما دربارۀ سلیم به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به منقولات أبان بن أبی‌عیاش از او برمی‌گردد. بنابراین، اثبات وجود سلیم به عنوان یک شخصیت برجستۀ شیعی با اشکال مواجه است، گرچه واقعی بودن شخصیت او- تنها در اندازۀ یک راوی گمنام عراقی- محتمل است. همچنین، با نقد دیدگاه‌های مصحح کتاب سلیم (محمدباقر انصاری زنجانی) نشان داده شده که توثیق سلیم از ادلۀ محکم برخوردار نیست.

زیارت شریف عاشورا علاوه بر نسخة رایج که اوّلین منبع آن نسخه­ های خطی متأخّر «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی است دو گونه دیگر نیز دارد که در «کامل الزّیارات» ابن‌قولویه قمی و نسخه­ های متقدّمِ «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی نقل شده ­اند. در هیچ یک از نسخه ­های غیر رایج این زیارت عبارت: «ابدأ به اوّلاً ثم الثانی و الثالث و الرابع» به اینگونه نیست. در این مقاله، گونه ­های مختلف این عبارت با یکدیگر مقایسه و نسخه رایج با توجّه به معیارهای ذیل نقد می­شود: 1- قدمت، 2- اعتبار منبع، 3- اعتبار سند، 4- سازگاری عبارت مورد نظر با بقیّه متن، 5- سازگاری با سیره امامان(ع). حاوی مباحث: روش ائمّه (ع) در مقابله با سیاست امویان، رازداری، مدارا و تقیّه در سیرة ائمّه (ع)، سازگاری بین تبرّی، تقیّه و رازداری در زیارت­های مأثور.