جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گذشته تاریخی همواره بخش مهمی از هویت فردی و اجتماعی محسوب می شود. این نوشته با ارائه تعریفی از هویت، به بررسی جلوه های متعدد هویت ایرانی در دوره های مختلف تاریخی و از منظر روشی سید جواد طباطبایی پرداخته است. طباطبایی با قائل بودن به ضرورت بینش تاریخی، به بحث درباره ادوار تاریخی برای فهم تاریخ و اندیشه می پردازد. بر این اساس، طباطبایی تاریخ ایران را به دوران های قدیم و جدید تقسیم می کند که هرکدام از آنها نیز به نوبه خود به دوره هایی جداگانه تقسیم بندی می شوند. وی با اذعان به وجود آگاهی قومی برای پدیدار شدن خودآگاهی ملی، معتقد است در هر دوره ای هویت ایرانیان در اثر کنش و واکنش میان آن دو مؤلفه ممکن شده است. بدین ترتیب زمانی اندیشه ایران شهری و زمانی دیگر برآمدن سلسله های فرمانروایی ایرانی تبار طاهریان، سامانیان و بوئیان مقولات آگاهی قومی بودند. بر اساس ایده طباطبایی، همچنین در زمانی دیگر، شاعران ایرانی مانند فردوسی و حافظ، امانتداران مقولات آگاهی قومی شده اند، امّا با یورش مغولان، قرون وسطای ایران آغاز می گردد که به زوال اندیشه خردگرا، زوال ادب فارسی و چیرگی دین عجایز منجر گردید. در نتیجه، به دنبال زوال اندیشه سیاسی، شاهد بحران هویت در ایران هستیم.