جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه، به معنای جست وجو و کشف حقیقت، روشی است که انسان را از مرحله باور و اعتقاد (Opinion) به مرحله معرفت و شناخت (Knowledge) می رساند. «فلسفه سیاسی»، به معنای جست و جو و کشف حقایق امور سیاسی تلاشی است در جهت تبدیل باور به ماهیت امور سیاسی، به معرفت به ماهیت امور سیاسی است. «فلسفه سیاسی اسلامی» به دنبال فهم فلسفی آموزه های وحیانی در جهت تبدیل باور انسان به معرفت است. این فلسفه در حوزه تمدن اسلامی شکل گرفته و پیوندی دو سویه با آموزه های افلاطونی و اسلامی دارد. آموزه های وحیانی در شریعت اسلام – بر خلاف مسیحیت – ایمان صرف نیست، بلکه آورنده نظم سیاسی و اجتماعی مطلوب است. آموزه های افلاطونی، به ویژه بر اساس کتاب قوانین، دارای ویژگی های بسیار هماهنگ با شریعت اسلامی است. فیلسوفان سیاسی اسلامی با الگو برداری از آن به تبیین فلسفی پدیده وحی و نبوت و نظام مطلوب آن پرداختند.

مقاله حاضر به بررسی تفسیر میریام گالستون درباره فلسفه سیاسی فارابی می پردازد. گالستون با مقایسه مباحث چهار اثر اصلی فارابی (مدینه فاضله، سیاست مدنیه، تحصیل السعاده و فصول منتزعه) تلاش می کند به فهم تازه ای درباره فلسفه سیاسی فارابی دست یابد. نکته بدیع و متمایز تفسیر گالستون، توجه به مبانی ارسطویی فلسفه سیاسی فارابی است. اما غفلت از تمایز فلسفه افلاطونی و ارسطویی و همچنین تأثیرپذیری فلسفه سیاسی فارابی از آموزه های اسلامی، موجب شده نه تنها گالستون در اثبات مدعای خویش توفیق نداشته باشد، بلکه در نهایت رهیافت مشهور مفسران فلسفه سیاسی اسلامی را تصدیق کند که فلسفه سیاسی فارابی، متأثر از فلسفه افلاطونی است. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به این موضوع می پردازد.

انسان به عنوان موجودی که دارای سرشتی اجتماعی بوده و ذاتاً به دنبال سعادت و کمال است نیازمند بستری مطلوب برای نیل به أهداف عالیه خود می باشد.جامع? در پرتو حکمت بهترین زمینه برای ظهور و بروز استعدادهای بالقوه در انسان است تا بتواند با به فعلیت رساندن آن قوا به کمالات والای انسانی دست یابد. افلاطون به عنوان نخستین فیلسوف با طرحی نوین در قالب آرمان شهر و جامع? فاضله در این عرصه گام نهاد. پس از او نیز فارابی به عنوان موسس فلسفه اسلامی با بهره گیری از منابع وحی و تعالیم دین مبین اسلام در جهت إعتلای مقامات انسانی، ایده مدینه فاضله را مطرح کرد. هر دو فیلسوف با بیان اینکه تنها از راه جامعه حکمت‌محور می‌توان به سعادت حقیقی دست یافت، شرط اساسی و بنیادین تشکیل چنین إجتماعی را حاکم حکیم و زمامدار فیلسوف می‌دانند.در حقیقت آن چه در منظوم? فکری این دو پیشگام در طرح مدین? فاضله ضرورت پیدا می‌کند، زیستن در پرتو حکمت و حکومت حکیم است که موجبات سیر صعودی و در نهایت وصول به قله کمال را فراهم می آورد. از این رو نوشتار حاضر به تبیین و توضیح جایگاه حقیقی حکمت در مدین? فاضله افلاطون و فارابی پرداخته است.