جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اهمیت مسئله شفاعت در بحث عدل الهی و همچنین سوالاتی که در ذهن و فکر برخی افراد، در رابطه با این موضوع وجود، به تحقیق در این رابطه پرداختیم. که در این جا به جهت آشنائی اجمالی با موضوع چکیده ای از آن بیان می شود. این تحقیق در مجموع از 7 بخش و چندین فصل هر فصل از چند موضوع فرعی تشکیل شده است. در بخش اول به بررسی معنای لغوی شفاعت پرداختیم. اینکه شفاعت از « شفع» به معنای زوج و ضد « وتر» می باشد. و همچنین معنای اصطلاحی آن، که در معانی مختلفی چون همراهی، همکاری فردی با فرد دیگر و یا چیزی با چیز دیگر آمده است. لازم است این مسئله نیز یادآوری شود که در معنای اصطلاحی آن، معنای مورد نظر فلاسفه و متکلفین نیز بیان شده است و نیز در مقامی تحقیق – از آنجا که موضوع آن شفاعت در قرآن و سنت می باشد- نظر مفسرین به طور کامل بیان گردیده. به جهت آشنایی بیشتر با این موضوع در بخش دوم از همین تحقیق به برخی کلیات اینها بحث اشاره شده است. مانند حدود و قلمرو شفاعت، موانع شفاعت و مفهوم آن و ... که تفصیل آن در متن اصلی خواهد آمد. نکته جالب توجه که در این بخش به آن اشاره شده این است که ؛ شفاعت فقط شامل آخرت نیست. بلکه در دنیا و حتی برزخ نیز امکان وقوع دارد. که با توجه به برخی آیات و روایات اثبات و تبیین می شود. در حالی که آنچه ما از این مسئله در ذهن داریم این است که، شفاعت در آخرت واقع می شود. همچنین با توجه به منابع مراجعه شده و آیات و روایات بدست آمده، می توان چنین نتیجه گرفت که شفاعت دارای اقسامی می باشد. لذا در بخش سوم این تحقیق به طور مفصل به این بحث پرداخته شده است. و اینکه شفاعت در یک تقسیم بندی ابتدائی و کلی به دو قسمت شفاعت حسنه و سیئه تقسیم می شود که قسم اول آن خود به نوع تکوینی و تشریعی، و نوع دوم آن نیز به دو قسمت مغفرت و رهبری تقسیم می شود. شفاعت تکوینی که در این جهان میان تمام موجودات و علت ها و معلول ها وجود دارد. اما شفاعت تشریعی مختص انسان است که نوع رهبری آن، شامل نجات انسان از عذاب و رسیدن به حسنات، از طریق رابطه معنوی میان افراد می شود. شفاعت مغفرت هم، همان وساطت در مغفرت عفو و بخشش گناهان است که سرچشمه اصلی آن نیز، رحمت و مغفرت خداوند است. از مطالب دیگری که در این بخش به آن اشاره شده است، ارتباط میان شفاعت حسنه و خودسازی و خودشناسی و سلامت روانی است. و همچنین اشاره بسیار کوتاهی به آثار تربیتی اعتقاد به شفاعت حسنه. از آنجا که موضوع اصلی این تحقیق، شفاعت در قرآن و سنت است، لذا در بخش چهارم و پنجم، به ترتیب ابتدا به بررسی آیات و روایات موجود در این زمینه پرداخته شده است. در بخش چهارم با بررسی به عمل آمده، آیات به چهار دسته تقسیم می شوند که عبارتند از: 1- آیات نفی کلی شفاعت 2- آیاتی که شفاعت را مختص خداوند می کند. 3- آیات نفی شفاعت از گروهی 4- آیات مربوط به شفیعان که از این آیات، شفاعت به اثبات می رسد، هم در خصوص خداوند و هم پیامبر و امامان، فرشتگان، قرآن و اولیاء و شهداء. در بخش پنجم نیز، به جهت تکمیل بحث قرآن موضوع، به روایاتی در این زمینه اشاره شده است که گاهی به تفکیک، احادیث به دست آمده در منابع شیعه و اهل سنت و گاهی بدون تفکیک از یکدیگر بیان شده اند. در این بخش نیز شفاعت خداوند، امامان، پیامبر و سایر شفیعان اثبات می شود. از روایات چنین به دست می آید که روایات مربوط به امامان، به دو دسته کلی تقسیم می شوند: 1. روایاتی که به شفاعت امامان به صورت عام اشاره کرده اند و از آغاز تحت عناوینی چون : علماء و دانشمندان و... یاد شده است. 2. روایاتی که به صورت خاص به آنها اشاره شده است، که این دسته نیز مانند دسته اول به حد تواتر رسیده اند. با وجود چنین آیات و روایاتی محکم و یقین آوری که، مسئله شفاعت را از امور قطعی و حتمی قرار می دهد، با این حال هستند افرادی که شبهات و اشکالاتی را به این موضوع وارد کرده اند. لذا در بخش ششم به بررسی این شبهات پرداختیم و تا حد امکان پاسخ آن، تا از این طریق هم مسئله شفاعت به اثبات برسد و هم یکی از شبهات مهم مربوط به عدل الهی برطرف گردد. از جمله اشکالاتی که در این زمینه وجود دارد عبارتند از: 1-شفاعت و تجری بر گناه. 2-شفاعت و محدود بودن لطف خدا. 3-شفاعت و تغییر سنت الهی. 4-شفاعت و عدل الهی. در بخش پایانی این تحقیق نیز، به بررسی آراء و نظرات دانشمندان در این زمینه و همچنین اشکالات و نظریه های دو فرقه معتزله و وهابیت اشاره شده است. تا از این طریق هم تفاوت آراء و هم نظریه صحیح به دست آید.