جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئولیت ، معادل وظیفه شناسی و تعهد و پاسخ گویی می باشد و انسان از نظر قرآن مسئولیت وظایفی بر عهده دارد. قبول خلافت و امانت الهی از طرف انسان یعنی قبول مسئولیت. رابطه مسئولیت و اختیار به صورتی است که اختیار در حد مسئولیت و مسئولیت در حد اختیار خواهد بود. انسان تنها در برابر خدا مسئول است ، چون تمام تکالیف و وظایفی که بر عهده انسان گذاشته شده است ، بالاخره روزی فرا خواهد رسید و از طرف خداوند مؤاخذه خواهد شد و سعادت در سایه تزکیه نفس و انجام تکالیف ، بدست می آید که ریشه اصلی سعادت احساس مسئولیت است. عقل و قدرت از شرایط عمومی تکلیف و شروط حساب و جزا می باشد و ملازم یکدیگرند. نخستین تعهد انسان در قبال خداوند ، گواه بر یگانه ذات اقدس اوست و مهمترین راه جلوگیری از انحراف و وسوسه های شیطانی اهمیت تعهد انسان است. تعهد خاص انسان در برابر خدا ، وابسته به قدرت شناخت ، اراده و آزادی عمل است. احساس مسئولیت از خودش شروع می شود و احساس تعهد در برابر خودش مبانی برای احساس مسئولیت در اجتماع است. حضرت علی(ع) نمونه انسان کامل و متعهدی است. و به عنوان الگوی کارگزاران و مسئولان جهت مسئولیت پذیری است. مسئولیت اجتماعی یک نوع احساس تعهد در جهت پیشرفت جامعه می باشد و انسان به عنوان موجودی اجتماعی ، وظایفی در قبال دیگر افراد جامعه دارد و امر و نهی به عنوان مهمترین وظیفه اجتماعی ، که هدف اصلی آن اصلاح جامعه است. ارزش های اجتماعی ، همچون رفاه عمومی و مشارکت در حل مسائل زمانی تحقق می یابد که در جامعه افراد ، بیشتر احساس مسئولیت کنند. متقی بودن ، لیاقت و کاردانی و پای بندی به اهداف و آرمان های اسلامی از شرایط مسئولیت پذیری است و مسئولیت پذیری یا عدم مسئولیت ، دارای آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی بسیاری می باشد ، از جمله آثار فردی ، می توان به دلیل بی بند و باری و آزادی مطلق و بالطبع فساد در جامعه ، از دست دادن آرامش روحی و خودپسندی به جای تواضع و .... را نام برد. و با توجه به رابطه ی تنگاتنگ فرد با جامعه ، هر اثر فردی ، بالطبع دارای اثرات اجتماعی فراوانی است ، از جمله ی آثار فردی که در طی انجام وظایف اجتماعی بدست می آید ، می توان به پیروزی در این جهان از طریق امداد و کمک های الهی و عنایت خاص خداوند نسبت افراد مسئولیت پذیر و وظیفه شناس را نام برد. و از مهمترین فوائد پاسخ گویی و وظیفه شناسی ، جلب اعتماد عمومی و رضایت افراد ، کاهش مفاسد اجتماعی ، و از بین رفتن نظام طبقاتی و بالاخره برقراری عدالت اجتماعی ، در جامعه می باشد. کلید واژه ها : انسان و مسئولیت ، اختیار ، ارزش و کرامت انسانی ، سعادت و مسئولیت ، تکلیف – حق – وظیفه