جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روش‌شناسی رویکردی نوظهور در مطالعات اسلامی و به مثابه راهی برای پژوهش هدفمند است. اتخاذ رویکرد متفکرمحور در مطالعات از سنخ روش‌شناسانه زاویه‌ای دیگر از کاربست این حوزه پژوهشی را نشان می‌دهد. این پژوهش پاسخ به دو پرسش در حوزه روش‌شناسی در دو علم تاریخ و حدیث با تمرکز بر آثار علامه عسکری را پی گرفته تا میزان روش‌مندی وی را در مطالعه و اثبات امامت با نگرشی توصیفی ـ تحلیلی نشان دهد. گزینش علامه عسکری به عنوان متفکری سنتی در عرصه مطالعات اسلامی و یکی از حلقه‌های شیعه پژوهی در نجف هدف این پژوهش است که با بررسی روش‌های تبیینی، اثباتی و دفاعی وی در حوزه امامت، آن را به عنوان محوری‌ترین عامل اختلاف در تاریخ اسلام با نگرشی مجموعی به آثار ایشان مورد مداقه قرار می‌دهد؛ زیرا مرکزیت و غایت اندیشه علامه که ارکان تمامی آثار وی بر آن استوار است اثبات امامت أثنی عشری با تکیه بر منقولات مشترک دو مذهب از رسول اکرم  است. وی با کاربست رویکرد نقدالحدیثی و تاریخی، روایات و اخبار تعیین جانشین را مورد واکاوی قرار می‌دهد و با نقد متنی و اسنادی احادیث سنی در خصوص امامت تلاش می‌کند تا نشان دهد امام‌شناسی اهل سنت با چه چالش‌هایی مواجه است. کشف قطعات محذوف از صفحات تاریخ و مکتوبات روایی سنی نقطه حساس امامت‌شناسی علامه است. چالش جدی که با روش تبیینی به اثبات پدیده کتمان، تحریف و جعل در اسناد سنی با تکیه بر قرینه‌یابی و شواهد تاریخی پرداخته است و با بررسی میزان سازگاری و تعارض متون با یکدیگر همراه است.

فهم منطق حاکم بر اعتبارسنجی حدیث منوط به شناخت پیش‌فرض‌ها و مبانی هر رویکرد است. گزینش روایات مهدوی در کتاب منتخب‌الاثر که بر اساس خوانشی کل‌نگر و فراسندی صورت پذیرفته نه تنها روایات شیعه بلکه عامه را نیز در فرآیند قرینه‌یابی و به‌گزینی شرکت می‌دهد. از آنجا که درک صحیح از دستگاه فکر حدیثی کتاب، امکان ارزیابی‌‌های بعدی را فراهم می‌نماید، این پژوهش با عطف نظر به خلاء وجود طرحی از سازه و شبکه حاکم بر گزینش روایات در کتاب منتخب‌الاثر تألیف آیةالله العظمی صافی تلاش کرده تا با روش تحلیل مضمون، پیش‌فرض‌ها و مبانی حدیث‌شناختی کتاب را مشخص نماید. نتایج این پژوهش نشان داد اعتبارسنجی فراسندی روایات مهدوی در منتخب‌الاثر از پیش‌فرض‌های مهمی همچون اصل اولی در عدم حجیت خبر واحد در اعتقادات و توجه به روش‌شناسی قدما در طرق تحمل حدیث برخوردار است و به مبناهایی مانند قاعده امکان و طرح احتمالات تکیه دارد. نیز بازخوانی و فهم دقیق معیارهای جرح و تعدیل قدما و همچنین توجه به مبنای اثر محور متقدمان در ارزیابی و اخذ به حدیث، منجر به جریان اصالة البرائه در راویان مجهول منابع متقدم است. چارچوب‌ها و بستر فکری رویکرد قرینه‌گرای حدیثی منتخب‌الاثر، موجب گردیده تا چینش و اعتبارسنجی روایات مهدوی در این کتاب، از منطقی نظام‌مند بهره‌مند باشد که به رغم برخی تلقی‌ها نسبتی با ظاهرگرایی حدیثی ندارد؛ زیرا به وضوح‌ از استانداردهای تعریف‌شده‌ای تبعیت می‌کند.

تحقیقی که پیش روست، پژوهشی درباره تهجّد(شب زنده داری) ازدیدگاه قرآن وسنت می باشد؛ در این تحقیق سعی شده است اکثرآیاتی که در قرآن کریم و روایاتی که درکتب روایی باواژه شب زنده داری آمده است، ذکر شود ولی ازآن جایی که آیات واحادیث دراین زمینه فراوان است؛به پاره ای از آنها با توجّه به هر فصل می پردازیم. علاوه برکتبی که دررابطه باشب زنده داری آمده است ازکتب تفسیری، روایی و اخلاقی فراوانی از جمله: تفسیر نمونه، تفسیر نور، تفسیر المیزان، میزان الحکمه، بحارالأنوار، وسائل الشیعه، اخلاق عبادی، اخلاق اسلامی در این تحقیق استفاده شده است. در این تحقیق ابتدا به عبادت شبانه به ترتیب در بخش اول به تفکر و شب زنده داری پرداخته شده است،اهمیت این موضوع زمانی روشن می شود که ما انسانها با تعقل و تفکّرپی به این موضوع ببریم که پروردگاری که ما را آفریده و این همه نعمت در اختیار ما گذاشته و اولیایی برای هدایت ما فرستاده، آیا تمام اینها فقط مخصوص به همین حیات حیوانی و اداره شهوات است؟ که در این صورت هیچ تفاوتی با حیوانات نخواهیم داشت؛ باید اندیشید و به حال بیچارگی خودمان رحم کنیم. متهجدین دردل شب ازخواب، استراحت و جایگاه گرم و نرم خودمی گذرند و باچهره ای نورانی به استقبال با معبود الهی خویش می روند، قرآن کریم را تلاوت می کنند، ذکر خداوند می گویند و دست بر دعا بر می دارند تا نور معرفت و کمال الهی دردل آنها بتابد و از خاصان الهی قرارگیرند. در این تحقیق در هر بخشی که به عبادات شبانه پرداخته ایم به اهمیت، فضیلت، آثار و موانع نیزذکرشده است. این تحقیق درصدد آن است تا شناخت بیشتری راجع به شب زنده داری و ابعاد آن ارائه نماید. ضرورتی که این موضوع را ایجاب می کند، نیاز بشربه ترک فحشا و گناه ودست یابی به منبع نورمی باشدکه شب زنده داری یکی از وسایل منبع گناه و فساد و رسیدن به آن نورالهی است و از طرف دیگر وجود کثیری ازآیات و روایات، اهمیت خاصی به موضوع می بخشد. کلیدواژه: تهجّد، نمازشب، مناجات