جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خطبه قاصعه»، طولانی ترین خطبه نهج البلاغه است که مباحث مهم دینی و فرهنگی در آن منعکس شده است. بررسی وضعیت جامعه کوفه در روزگار انشای خطبه و ارتباط محتوایی خطبه با جامعه کوفه، و بیان دردمندی و درماندگی در این خطبه به چشم می خورد. این سخنرانی پُرشور، بیانگر درس اخلاق، تاریخ، اسرار عبادت بزرگ حج، شیطان شناسی و راه دفاع در مقابل او، مشکلات گریبانگیر جامعه و راه حل های آن، جایگاه علی علیه السلام در نزد نبی صلی الله علیه وآله و عبرت های دیگر است. این پایان نامه که از سه فصل تشکیل شده، به شرح و بسط این خطبه پرداخته است. در فصل نخست، علاوه بر طرح مقدّماتی همچون: روش کار، شیوه تحقیق، پرسش های اصلی و فرضیات اوّلیه، چشم انداز کلّی خطبه قاصعه ارائه شده است. در فصل دوم، شهر کوفه از لحاظ تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است و درباره تأسیس و علل تأسیس آن، دلایل حضرت امیرعلیه السلام برای انتخاب کوفه به عنوان مرکز خلافت اسلامی، خصایص کوفیان و علل گم راهی آنان، بحث شده است. با این بیان که کوفه شهری است که در حدود سال 17ق، به روزگار حکومت عمر، شکل گرفت و شهری است بدون سابقه قبلی، مردم آن سامان تلفیقی از عرب و عجم بودند که هر یک، دارای شعب فراوان و دارای خُلق و خوی متفاوت بودند و شهری بود که با مقاصد نظامی گرایانه پدیدار شد و همین روحیه، حوادث گوناگونی را ایجاد کرد. این افراد سلاح مَدار، به علّت به دست آوردن ثروتی که ناشی از فتوحات سرزمین های بزرگ بود، دارای روحیه زیاده طلبی، رفاه زدگی و خواهان سلطه شده بودند و این روال، در زمان علی بن ابی طالب علیه السلام نیز وجود داشت تا جایی که خیر آنان در جمل، عنادشان در صفّین و. . . در تاریخ، مشهور است. در فصل سوم، خطبه قاصعه مطابق با تقسیم محمّد عبده، به هفده بخش تقسیم شده و پس از ذکر هر بخش، شمای کلّی هر قسمت، بررسی مفاهیم واژه های دشوار آن، محتوای هر بخش و نتیجه گیری کلّی از آنها ارائه شده است.