جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق جمع خلق و خلق است و خلق به هیئت ها و شکل ها و صورت هایی که با چشم ادراک می شوند اختصاص داده شده و خلق به قوا و سجایا و خویهایی که با بصیرت و معرفت ادراک می شود. و حقیقت خلق آن آداب و خویهایی است که نفس آدمی کسب می کند و از آن جهت خلق نامیده شده که همانند امور خلقی و آفرینشی در انسان می گردد و در دو سوره قلم و هود واژه خلق آمده است. مادیون برای اخلاق ریشه و زیربنای ثابت قائل نیستند بر خلاف الهیون و موضوع اخلاق روح و نفس است و اینکه هدف از بعثت تکمیل مکارم اخلاق عنوان شده است و سپس بیان فواید اخلاق و برشمردن ویژگی های مربیان اخلاق. اخلاق خوب دو گونه است مکارم اخلاق و محاسن اخلاق. محاسن اخلاق خویهایی که حسن اجتماعی و عرض دارد و مکارم اخلاق صفاتی که به انسان کرامت و بزرگواری می دهد. حسن خلق در دو معنی عام و خاص به کار می رود در معنای عام متخلق بودن به همه اخلاق نیکو و خویهای ستوده است و در معنای خاص برخورد با مردم با گفتار خوش و روی شاد. حسن خلق واقعی محقق نمی شود مگر در وجود پیامبران الهی و اوصیاء آنان و خوشخویی با معتدل شدن ارکان چهارگانه علم و شهوت و خشم و نیرویی که میان این سه قوه تعادل برقرار مکند حاصل می شود و اصول اخلاقی نیک صفات و فضایل چهارگانه است که عبارتند از حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و بقیه فضایل شاخه های آن ها به شمار می روند. و اینکه اخلاق از طریق تمرین تغییر پذیر است زیرا در غیر این صورت سفارشات و اندرزها و تربیت ها باطل خواهد بود. و آیات و روایاتی که در زمینه حسن خلق و سفارش بر آن آمده است بیان شده است و صفت مقابل آن سوخلق و سرچشنه های آن و مضرات آن عنوان شده است. و اشاره ای شده است به اخلاق پیامبر ( ص) و امیرالمؤمنین در مسائل شخصی و اصولی که در مسائل شخصی بسیار نرم و ملایم و خوش برخورد بودند و در مسائل اصولی بسیار قاطع برخورد می کردند. و اشاره شده است به برخورد والدین با فرزندان و اینکه رفتار آن ها تا چه حد می تواند در آینده آن ها تأثیر گذار باشد و به نقش مهم مادر در این زمینه اشاره شده است که فرزند در ابتدا بیشتر مسائل را از مادر می آموزد و در خاطرش می ماند و نحوه رفتار فرزندان با والدین و نیکی و احسان و خوش برخوردی با آن ها و آیات مربوط در این زمینه. و در رابطه با همسران با یکدیگر و طرز برخورد آن ها با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت انحطاط اخلاق در جهان معاصر و در جوامع اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین احیای ارزشهای اصیل اخلاقی و بازگشت به اصول فراموش شده اسلامی شرط لازم حاکمیت بخشیدن به اسلام در جامعه ماست . و این وظیفه بر دوش فرد فرد مسلمانان است.