جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پدیده احسا ن و نیکوکاری یکی دیگر از فضائلی است که مورد توضیح و تأکید فراوانی قرار گرفته است. احسان از نظر لغوی به معنای نیکی کردن، نیکویی نمودن و .. . و از نظر اصطلاحی به معنای انجام نیکی در مقابل بدی افراد در چهار چوب شرابط احکام الهی است، در اهمیت و ضرورت احسان و نیکوکاری همین بس که از دیدگاه آیات و روایات بسیاری مورد بحث و گفتگو واقع شده است. در دسته ای از آیات به بیان انوع احسان و نیکوکاری اشاره شده، دسته دیگر بیان کننده راهکارها و نحوه احسان و نیکوکاری به تشویق و ایجاد انگیزه در افراد پرداخته و از این طریق بر فراگیر و همگانی شدن احسان افزوده اند. چنانکه از بررسی آیات و روایات بر می آید احسان منحصر در نوع خاصی نبوه و حد و مرز نمی شناسد و از همان محیط کوچک خانواده قابل اجراست تا محیط گسترده ی جامعه. آنچه در این میان مهم به نظر می آید برقراری حالت اعتدال در مرحله احسان نمودن برای جلوگیری از سرکوب شدن انگیزه احسان و نیکوکاری است. احسان و نیکوکاری این نیست که فقط به خودمان فکر کنیم و دیگران را از نظر دور بداریم و یا برعکس خانواده و خویشان را کار گذاشته، در خار از خانه و خویشاوندان به احسان و نیکی بپردازیم. فراموش نکنیم که حیوانات هم در کنار افراد نیازمند احسان و نیکو کاری می باشند! شکی نیست که برای حرکت در مسیر احسان و نیکوکاری نیازمند آگاهی از راهکارها و بهره گیری از شرایط و قوانینی که هدایت کننده ها در این مسیر می باشد نیز هستیم. راهکاری که به ما می فهماند به هر فردی با توجه به نیاز خودش احسان و نیکی کنیم. فردی که فقیر و در راه مانده است علاوه بر آن توان کسب و کار را هم ندارد. احسان از طریق انفاق و به وی بیشتر کارساز است تا پند و اندرز دادن به وی. همچنین خود فرد احسان کننده اگر از نیروی ایمان و اخلاص تهی باشد نه تنها از رسیدن به اهداف متعالی احسان باز می ماند بلکه به محض برخورد با انواع ناملایمات و توهین ها و سرزنش ها کنار کشیده و چه بسا به سرکوبی انگیزه احسان و نیکوکاری در او بیانجامد. بنابراین لازمه احسان و نیکوکاری اینکه فرد احسان کننده از نشانه ها و اخلاق و آداب افراد نیکوکار برخوردار باشد در حین مواجهه با مشکلات و موانع بر برکناری رذائل اخلاقی همچون ریا و خودنمایی خواهی، منت نهادن، داشتن چشم داشت، کسب شهرت و حرص و طمع و ... بپردازد تا دست یابی به اهداف سریع تر محقق شود. گاهی اوقات جدایی از آگاهی از انواع و اقسام احسان و نیکوکاری، نحوه احسان نمودن، ملزم شدن به آداب و شرایط احسان و نیکوکاری، اگر چه افراد انگیزه خیر و خوبی و خدمت رساندن به دیگران را دارند ولی چندان رغبتی نشان نمی دهند شاید تصور می کنند که نتیجه و ثمره تنها به طرف مقابلشان بر می گردد و فراموش کرده اند که این نوعی معامله با خداست و در واقع پرسودترین معامله است و یا اینکه آثار احسان و نیکوکاری را محدود به دنیا و زندگی دنیوی نموده اند در حالیکه احسان ثمره اش متعلق به هر دو دنیا است. داریم آیاتی را که اشاره به این مطلب دارند و یا اینکه از آثار سوء ترک احسان و نیکوکاری اطلاعی ندارند. لذا در این مختصر قصد داریم تا اصول خدمت رسانی که ریشه در مبانی ایدئولوژی و جهان بینی مذهبی دارد و ساخت های مختلف آن را که برخاسته از، خود آیات و سنت است، جستجو نموده، در اختیار خوانندگان قرار دهیم. کلید واژه ها: احسان، احسان ( اصطلاح اخلاقی)، بر، خدمت، ایثار، ابرار