جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده یکی از نیازهای هر انسانی بعد از رشد جسمانی، رشد روحانی و معنوی اوست که نهایت این رشدروحانی و معنوی تکامل و کمال انسانی می باشد و یکی از عواملی که در کمال هر انسانی دخالت دارد مسئله دوستی و دوستان می باشد چرا که دوستان نقش مهمی را در رساندن انسان به درجات کمال ایفا می کنند. دوستی یعنی ایجاد و ارتباط عاطفی دو فرد، یعنی پیوند دو قلب، انسان هایی که با فشردن دست یکدیگر پیمان می بندند تا در تمامی شرایط همراه و غمخوار هم باشند. دوستی دارای ابعاد و جنبه های مختلفی می باشد که هریک از آنها دارای اهمیت فوق العاده ای می باشند در نوشتار حاضر سعی شده دوستی از دیدگاه قرآن و سنت روانشناسان شرق و غرب مورد بررسی قرار گیرد. دوستی در قرآن از جایگاه ویژه ای برخوردار است. قرآنی که سخنان مهربانی را در خود جای داده که آئینش را نیز بر پایه های همین مهربانی و محبت استوار کرد و با کلام وحی آن را یادآور شد و در امتداد کلام وحی هرجا که از دوست، دوستی و عشق سخن به میان است، سخنان گرانبهایی از ائمه (ع) نیز می درخشد. در حقیقت دوستی دارای فوائد فراوانی می باشد که علاوه بر آثار مفید و پسندیده ظاهری در زندگی دنیوی، آثار بسیار ارزنده ای در زندگی فردی انسان نیز دارد. این انسان است که با دوستی افراد صالح و پیوند با آنها و تأثیر پذیری به درجات عالی و پاداش های بسیار نائل می گردد و باز همین انسان است که با دوستی کردن با افراد ناصالح علاوه بر ببدبختی در این دنیا، در آخرت هم چیزی جز هلاکت نصیبشان نمی شود. نقطه مقابل دوستی و همنشینی با دیگران، انزوا و گوشه نشینی و تنهایی است که مورد مذمت اسلام است چرا که انسان بدون دوست هیچگاه نمی تواند در این دنیا انسان صالح به حساب آید و در آن دنیا صاحب کمال. متأسفانه با تمامی سفارش ها محبت و دوستی جایگاه اصلی خود را از دست داده است و این مشکل را خود ما انسان ها ساخته ایم که بهتر است برای رفع آن بکوشیم. بهتر دیدیم در این تحقیق علاوه بر استفده از قرآن و کتب روایی، از کتب اخلاقی و روان شناسی نیز مدد گیریم تا هر چه بهتر اهمیت موضوع را بیان کرده و راهنمای صحیح در جهت برقراری این امر، یعنی محبت و دوستی باشیم و با این عمل از انحراف جوانانمان جلوگیری کرده و با توکل به خداوند متعال آموخته ها را به مرحله عمل رسانده و برای بهترین نوع آن تلاش و کوشش نمائیم تا بهترین نوع تأثیر را پذیرفته و به نتیجه ایده آل برسیم.

به نام آنکه بنده ی خطاکار و گنهکار را آمرزش عطا کرد. واژه ی استغفار از ریشه ی غَفَرَ و به معنای ستر و پوش می باشد و در واقع به منزله ی پرده ای است که کاملا آن را تحت پوشش قرار داده است. این واژه در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت ( ع) دارای جایگاهی ویژه می باشد و آنچه از متن آیات قرآن مجید و کتب روایی استنباط می شود، استغفار و توبه اگر چه ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند، اما با همدیگر تفاوتهایی دارند، به گونه ای که استغفار نخستین مرحله و اولین قدم از توبه است و شخص عاصی اگر توانست اولین گام را بردارد و این مرحله را ادامه دهد، مراحل دیگر را نیز می تواند طی کند و خود را واقعا به مرحله ی نهایی توبه رسانده و در وادی غفران و رحمت الهی قرار گیرد. بدون تردید بهترین دین خدا، دین مقدس اسلام است که به انحاء گوناگون، انسانها را مورد تربیت قرار می دهد و در نهایت او را به رفیع ترین جایگاه و والاترین مقام و مرتبت می رساند. اصل استغفار نیز از اصول سازنده و انسان ساز اسلام است، زیرا این عمل وسیله ی آشتی و بازگشت به سوی خدا و جبران مافات است. بدین جهت خداوند مکررا بندگان خود را به استغفار و بازگشت دعوت می کند و به آنها نوید رحمت و مغفرت می دهد زیرا انسانها همواره در حال زیان به سر می برند، از جمله اینکه دچار گناه و خطا می شوند و همان طور که گناهان انواع و اقسامی دارند، استغفار هم برحست مراتب گناه مختلف است، به همین جهت برای هر گناهی استغفاری خاص مقرر شده است، اگر انسان استغفار مخصوص به آن گناه را انجام ندهد، پرونده ی او از آن گناه پاک نمی شود و مظلمه آن تا قیامت بر عهده ی او باقی می ماند و در آن روز به اسارت عذاب آن گناه دچار خواهد شد. پس تنها راه نجات از اقسام گناهان، استغفار می باشد. نقش حیاتی این اصل مهم در زندگی روزمره انسانها کاملا مشاهده می شود و با انجام گناهان، همان طورکه نعمتهای الهی از انسان سلب می شود با استغفار این نعمتها به انسانها برگردانده می شود. در خواست آمرزش از خداوند کریم، بهترین و رساترین مرحله ی پوزش در پیشگاه او و قبولی آن از سوی خداوند رحیم از نشانه های بزرگ رحمت و لطف وسیع الهی است. تنها راه نجاتی است که برای رهایی از مشکلات دنیوی و اخروی، خداوند عظیم آن را به انسان ارزانی فرموده است. مسلما از اموری که از همگان در قیامت سؤال خواهد شد، این نکته ی مهم است که ای بنده ی گنهکار من! با آن که درهای مغفرت و رحمت الهی به سوی تو باز بود و اگر در طول عمر خود، فریب شیطان را خوردی و دچار گناه شدی اما باب استغفار را برای تو باز نموده تا تو از غفلت بیدار شده و بازگشتی دوباره داشته باشی و بدین طریق از آلودگی ها و گناهان پاک و آمرزیده شوی. در این نوشتار سعی شده است مطالبی عبرت آموز در خصوص توبه و استغفار به رشته ی تحریر در آید تا شاید در این عصر و زمان رایانه ای و ماهواره ای که همگان از معنویات فاصله ای عمیق گرفته و دچار آلودگی های این عصر شده اند با مطالعه ی این مطالب، کلید و راهگشای مشکلات جوانان معرفی شده، راهنما و الگوی مناسبی برای همگان باشد و در پی آن، این آرزو که ان شاءالله ناممان در دفتر عفوشدگان الهی ثبت گردد. کلید واژه ها: استغفار، غفران، توبه، مغفرت، عفو.

انتظار حالتی است از ترکیب اعتقاد به مبانی دین و ولایت امام زمان ( عج) که انواع دگرگونی ها را در حالات قلبی، اندیشه و آمال انسانی و رفتار فردی و تلاش های اجتماعی ایجاد می کند. با این رویکرد انتظار هم اثر اخلاقی هم اثر روحی و هم آثار تربیتی دارد، از این روی می توان گفت: مقوله مهدویت و بالاخص فرهنگ انتظار بخاطر دارای بودن ویژگی های خاص خود از توانمندترین عوامل رشد فردی و اجتماعی انسانها در طول تاریخ بوده و هست، از این رهگذر طرح صحیح این مقوله و بسط این فرهنگ در سطح جوامع بدون تردید باعث شکوفائی هرچه بیشتر استعدادهای آحاد افراد خواهد شد و راهی هموار را به سوی سعادت و تکامل انسان های می گشاید. باید گفت علیرغم تلاشهای عده ای از مستشرقان که خواسته اند انتظار را عامل رکود و سستی جوامع معرفی نمایند، روح تشنه بشر همواره سعی کرده با تقویت روح انتظار در خود به زندگی معنای و مفهوم ببخشد و با این بینش مانع از گرفتار شدن در مرداب روزمرّگی شود. از این رو می بینیم در سه دهه اخیر غربیون نیز با رویکردی وسیع به انتظار توجه کرده و با مطرح کردن مسائلی چون موعودگرائی، منجی گری، مسئله آخرالزمان و جنگ پایانی سعی در آرام کردن روح خسته و به تنگ آمده بشر دارند. باری انتظار فرایند یک عقیده اسلامی که فقط رنگ دین داشته باشد نیست، بلکه ا نتظار فصل مهمی از خواسته های بشری در طول ادوار تاریخ است از همین جاست که باید گفت انتظار موعود و منجی یک الهام فطری است و علیرغم نظر بعضی از مغرضان که انتظار را یک فکر وارداتی از ادیان یهود و نصارا و پدید آمده از اوضاع نابسمان می دانند، عموم مردم از دریچه انتظار با نگرشهای متفاوت عقیدتی و باورهای مختلف دینی به آینده چشم دوخته اند و روزی را امید دارند که رسالت های آسمانی با همه اهدافشان در زمین محقق شوند. باری چنانچه گفتیم انتظار منجی از فراورده های غرب و هزاره اخیر و مختص به دین اسلام و مذهب شیعه نیست، ولی باید گفت اسلام به عنوان دین خاتم و تشیع بعنوان مذهب برتر با نظر وسیعتر و عمیقتری به این مسئله نگریسته و با مطرح کردن تمام ابعاد و جوانب انتظار حقیقی سعی در انتقال این باور از محدوده ذهن به دنیای واقعیات کرده و آن را از آینده به حال انتقال داده است تا علیرغم اعتقاد یهود و اهل سنت که موعود را متولد در آینده ای نامعلوم می دانند به رهائی بخشی باور آوریم که اکنون هست و مانند دیگر منتظران چشم به راه رسیدن روز موعود و تحقق شرائطی است که به او امکان می دهد به هدف بزرگ خود جامه عمل بپوشاند و اما آنچه در این رساله ارائه می شود نگاه به انتظار از منظر ادیان، ملل، قرآن، سنت و روانشناسی است و منابع مورد استفاده شامل منابع روایی، تاریخی و روانشناسی است. کلید واژه ها: «انتظار، آخرالزمان، غیبت، ظهور، موعود، منجی، مهدی، مصلح، مهدویت.»

بهداشت یعنی علم و هنر پیشگیری از بیماری ها ، افزایش طول عمر و افزایش سطح سلامتی در انسان . اگر تمام قوانین و دستورات اسلام را بررسی نماییم با این حقیقت روبرو خواهیم شد که دستورات اسلام منحصر به یک رشته از احتیاجات و خواسته های بشری نیست ، بلکه اسلام جنبه های روانی و جسمی ؛ هر دو را در نظر داشته و برنامه های مفصّل و دقیقی برای هر دو قسمت معیّن نموده است و این موضوع با مطالعه ی همه جانبه ی قرآن مجید و روایات پیامبر و ائمّه ی اطهار کاملاً روشن می شود که دین اسلام جامع همه ی جهات است . در قسمت اهمیّت سلامت جسم و دستورات بهداشتی ، می توان فصل بزرگی را در اسلام پیدا کرد که بعضی از آنها در این زمان عنوان « معجزه» پیدا کرده است . از آنجا که تا جسم ، توانا و سالم نباشد ؛ روح و عقل نمی تواند به درستی پیشرفت نماید و از طرفی ، ترقّی هر انسانی به وسیله ی عقل او می باشد ، باید دانست که سلامت بدن سهم به سزایی در عظمت انسان از جنبه های علمی و معنوی دارد ؛ بنابراین بهداشت اهمیّت فراوانی دارد و من به خاطر همین موضوع بهداشت در اسلام را انتخاب کردم . هدف هایی که در این رساله دنبال کردم ، برداشتن گامی جدید در جهت تبیین مفاهیم علمی از نظر اسلام و بالعکس ، ارائه ی مفهومی صحیح از واژه ی بهداشت در اسلام ، بررسی راههای گسترش و توسعه ی بهداشت در جامعه ، یافتن راهی برای بالا بردن سطح علمی افراد جامعه ، بیان جایگاه بهداشت در اسلام و نقش بهداشت در زندگی انسان ، فراگیری هرچه بیشتر نکات بهداشتی اسلام و پیاده کردن این نکات در زندگی شخصی خود و دیگران می باشد . نتایجی که از این رساله به دست می آید ، این است که : اسلام همانگونه که از هر نظر کامل است ، از نظر جنبه های بهداشتی نیز مکتبی غنی و نیرومند دارد و با ادلّه ی روایی و قرآنی ثابت می کند که نظافت جزء وظیفه ی عقلی و دینی هر فرد است و تمام دستورات الهی از حرام ، حلال ، مباح ، مکروه و مستحب ، همه براساس مصلحت و مفسده ی انسانهاست و برای حفظ سلامت انسانها وضع شده است . کسانی که در بهداشت خود دقّت می کنند و به احکام الهی عمل می کنند ، دارای قدرت بیشتری بوده ، خوب می اندیشند ، خوشرو، شاد و سرحال می باشند . روش من در تحقیق ، روش کتابخانه ای است و از منابع دست اوّل ، از قبیل : قرآن کریم ، وسائل الشیعه ، بحارالانوار ، اصول کافی و... و کتابهای علمی دیگر و کتابهای اخلاقی و تفسیری استفاده کردم . این رساله شامل پنج بخش می باشد : در بخش اوّل ، کلّیّات تحقیق آمده است . در بخش دوّم، بهداشت فردی است و مسائل مربوط به بهداشت اعضای بدن و بهداشت خوردن و آشامیدن بیان شده است . بخش سوم ، بهداشت در جامعه از منظر اسلام است و در آن به مسائلی پرداخته شده است که اسلام برای سلامت افراد جامعه به آنها سفارش کرده است . در بخش چهارم ، اسرار بهداشتی احکام است . فلسفه ی پزشکی برخی از احکام از جمله ، غسل ، وضو ، نماز و... بیان شده است و به این نکته ی بسیار مهمّ اشاره شده است که تمام احکام و دستورات الهی براساس مصلحت انسانهاست ، یعنی چیزی که حرام شده ، انجامش به انسان ضرر می رساند و فعلی که واجب است انجامش ، برای انسان و سلامتی وی بسیار مفید است . در بخش آخر، به رابطه ی قرآن کریم با بهداشت اشاره شده است و آیاتی از قرآن کریم را که در رابطه ی با بهداشت است ، بیان کردم تا بدین وسیله به این نکته ی مهمّ اطمینان پیدا کنیم که ، قرآن مجید کتابی است کامل برای هدایت انسانها ، جهت زندگی بهتر در دنیا و آخرت . واژگان کلیدی : بهداشت ، پاکیزگی ، صحّة، سالم ، سلامت ، طَهُور ....

این رساله به بحث درمورد حقوق زن بر شوهر پرداخته و آن از سه منظر ادیان، روانشناسی و رویکردهای افراطی جدید به مسئله حقوق زن ( فمینیسم) مورد ارزیابی قرار گرفته است. منابع مورد استفاده در این تحقیق، بیشتر از نوع منابع اخلاقی، حقوقی، روانشناسی و روایی است و روش محقق روش کتابخانه ای و کاربردی تحلیلی است. هدف اصلی در این نوشتار تبیین و دفاع از حقوق ضایع شده زن در طول تاریخ است با این رویکرد، اشاراتی به حقوق زن در ادیان زنده جهان و ملل مختلف شه است و بیان گردیده که حقوق اساسی زن از منظر اسلام، حق نفقه، حق مهریه، حق مشورت و ... می باشد. مهریه زن، باید در جهت اصل آرامش در زندگی زناشویی باشد نه صرف یک اهرم بازدارنده از طلاق یا ابزاری برای بلند پروازی و تفاخر خانوادگی و همچنین تنها چیزی که می تواند مهریه را متبرک و ارزشمند جلوه دهد نیت خالصانه در تعیین و تقدیم مهریه ای درخور به همسر می باشد. در مورد نفقه باید بگوییم : استطاعت و توانایی مرد در میزان نفقه در نظر گرفته شود به گونه ای که شوهر به رنج و تعب نیفتدو گرفتار قرض و دین نشود. از دیگر حقوق زن، حق مشورت است و چون زن حکم معاون مرد را در امور خانه داراست از لحاظ اخلاقی بر مرد واجب واجب است که به او شخصیت دهد و در امور خانواده با او مشاوره کند. باری، اسلام تنها دینی است که این چنین حقوق جامع و کاملی را برای زن قائل شده و همه جوانب زندگی او را مدنظر قرار داده است و در عین اینکه زن را انسان مستقل و صالح برای انتخاب همسر و تعیین سرنوشت و مداخله در امور داخلی خانه نشین تشخیص می دهد، ظرافت روح، عواطف و احساسات و لطافت جسمی او را از نظر دور نداشته و در کنار حق آزادی او برای تصرف در دارایی هایش او را از تأمین مخارج خانواده و فرزندان معاف داشته است تا وی با خاطری آسوده و آرامش خیال با عنوان بانو و سوگل خانه به تربیت فرزندان معاف داشته است تا وی با خاطری آسوده و آرامش خیال با عنوان بانو و سوگل خانه به تربیت فرزندان و اصلاح امور داخلی خانواده اهمیت همت گمارد. کانون خانواده برای ایجاد آرامش و دوستی است و مهمترین اصول خانواده، اعتماد، احترام متقابل، وفاداری و ثبات می باشد. رویکردهای افراطی جدید که تحت عنوان دفاع از حقوق زن، ناخواسته به پایمال شدن حقوق و شخصیت این موجود مظلوم تاریخ دامن می زنند علاوه بر آنکه دردی را از جامعه زنان برطرف نمی کنند، بلکه بر دردهای آن نیز می افزایند. روانشناسان وحقوقدانان می کوشند با وسائلی که در اختیار دارند بنیان خانواده و حقوق افراد آن را استوار سازند، ولی هرچه بیشتر سعی می کنند کمتر به نتیجه می رسند و آمار نشان می دهد هیچ عصری مانند عصر حاضر خطر انحلال کانون خانوادگی و عوارض آن، جامعه را تهدید نکرده است. در ریشه یابی این مسئله باید گفت : علت عمده این معضل، رویکردهای غیر دینی به مسئله حقوق زن و الگو پذیری های ناشایست است. زن مسلمان باید که برای آشنایی با حقوق خود، رفتار خانم حضرت زهرا(س) را با همسر و فرزندان نگریسته و درس زندگی از این الگوهای ماندگار فرا گیرد، ولی متأسفانه بای بگوییم امروزه چنین الگوهایی کمتر مطرح می شوند. در پایان این رساله؛ سعی شده کم و کاستی هایی که در مورد حقوق زن در جامعه وجود دارد، بیان شود و از طرف دیگر، افراط هایی که در این مورد شده است نیز ارزیابی شده و در مجموع، راهکارهایی در مورد دستیابی سالم و همه جانبه زنان به حقوق خود ارائه شود.

اخلاص ازجمله مسائلی است که در قرآن مجید ونهج البلاغه مورد توجه قرار گرفته است. چنانکه از آیات وروایات بر می آید، اخلاص اساس عبادت وحقیقت آن است ودر واقع روح عبودیّت وبندگی است وعبادت جز با اخلاص مصداق ومفهومی ندارد. بنابراین یکی از دلایل خلقت آدمی، عبادت وپرستش خدای تعالی می باشد. خداونی که بر هر چیز قادر وناظر است، هم? تحرّکات وفعالیّت های انسانی می تواند به نوعی عبادت خداوند محسوب شود. حال اگر تلاش انسان باپذیرش توحید پروردگار وتسرّی نفس آن در هم? ابعاد زندگی باشد، پس انجام تمامی امور وسکنات می تواند برای رضای خدا شکل بگیرد وروح عمل در مسیر الی الله قرار گیرد، این خود اخلاص است که برای پیدایش وتقویت آن عوامل مختلفی متصوّر می باشد ودر صورت ظهورآن در وجود هر فرد، آثار بسیری را بجا خواهد گذاشت. بنابراین با توجه به اهمیّت اخلاص واینکه مهمترین موضوع در مسائل اخلاقی واعتقادی می باشد، به خواست خداوند منّان ودر ظلِّ توجهات وعنایات حضرت بقیه الله عجل الله وتعالی فرجه الشریف توفیق حاصل شد تا مجموع? مختصری در مورد اخلاص فراهم آید تا با شناخت اخلاص وتذکّر آیاتی از قرآن مجید وبیان احادیثی مستند از اهل بیت عصمت علیهم السّلام نیّات وعبادات وحرکات ما با توحید خالص قرین گردد. این رساله در چهار بخش تنظیم شده است، در ابتدا به تعریف وتبین موضوع واهمیّت وجایگاه آن پرداخته وسپس پیشین? موضوع از طریق برّرسی در قرآن ونهج البلاغه وکتابهای تفسیری، روایی واخلاقی مربوط به گذشته انجام شده است، بنابراین روش تحقیق در این موضوع کتابخانه ای می باشد تا بدرستی پیرامون اخلاص با مطالب روشن تدوین یابد. در بخش اول : تعریف اخلاص وحقیقت آن، مراتب واقسام آن آمده است. در بخش دوم : اخلاص از منظر قرآن وروایات بیان شده است. در بخش سوم : راههای تقویت روحیه اخلاص وزمینه های سلب آن برّرسی شده است . در بخش چهارم : آثار اخلاص در جنب? فردی، اجتماعی، سیاسی بیان شده ودر پایان آثار ترک اخلاص بیان گردیده است. در پایان، با این نتیجه که اساس وشالوده وزیر بنای سعادت انسان بندگی خالصانه ومخلصانه است واگر کسی عملی را انجام دهد که بوی ریا وتظاهر از آن به مشام برسد ذرّه ای اثر ندارد ودر پیشگاه خداوند متعال پذیرفته نمی شود وروز قیامت با دست تهی وارد صحرای محشر می گردد؛ چرا که در دنیا برای خدا کاری انجام نداده است که در سرای دیگر اجرآن را از خداوند بخواهد ، خاتمه می یابد. کلید واژه ها : « اخلاص، ریا، نیت، تزکیه، خود نمایی، مصفی، تصفیه، مرضاه الله، نصوح، حقیقت، عبادت »