جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده «مریض» کسی است که دچارعلت یا نقصی جسمانی شده است که به سبب آن قادر بر انجام تکالیف، واحقاق حقوق خود و دیگران به طور طبیعی ومتعادل نمی باشد. به طور کلی اثر مرض بر احکام در قالب ایجاد رخصت برای مکلف، عامل حجر بر او، ثبوت عیب و سقوط برخی عقوبات از او قابل طرح است. دراحکام عبادات هرچند بنابرحکمت وضعشان، غالبا انجام آنها همراه مشقت است، اما دو قاعده رفع حرج و دفع ضرر، درانجامشان تأثیر به سزایی دارد. براین اساس به مریض اجازه داده شده که درعباداتی چون نماز آن را به شیوه ای که درتوانش است انجام دهد و فقط زمانی ازمریض ساقط می شود که به سبب زوال عقل ناشی از مرضش، دیگر مکلف به آن نباشد. طهارت هم که شرط صحت برخی ازعبادات است، رعایت آن در حد توان حتی با وجود مشقت، فرض است و فقط در مواردی که با عسر وحرج همراه باشد، حکمش تعدیل یا ساقط می شود. و درعباداتی چون زکات، روزه، اعتکاف و حج انجام آنها را تا زمان بهبودی به تعویق اندازد یا اگرامید به بهبودش نیست، در مورد روزه به جای آن اطعام فقرا برمریض واجب می شود و در مورد حج هم مریض می تواند کسی را به نیابت ازخود جهت ادای آن بفرستد. درمعاملات هم به اصل رعایت نفع طرفین و دفع ضرراز هر دو توجه بسیارشده است تا جایی که مریض نیز جهت تلف نشدن حقوقش به سبب عذرمرض – مادامی که مرضش عذرمحسوب شود - می تواند از حقوقی چون وکیل گرفتن، توکیل گرفتن وکیل مریض وتمدید مهلت خیار بهره مند شود. اما در ضمان مال تلف شده توسط او در زمان مرض، مرضش عذر محسوب نمی شود و ضامن است. دراحکام مناکحات هم، درمواردی چون ( وجوب رعایت مساوات بین زنان توسط زوج مریض، ولایت نکاح توسط پدر، تأمین نفقه وهزینه درمان زوجه ی مریضه ی مطیع شوهر، قادر بودن زوج مریض بر رجوع به زن از طرقی غیرازوطء در طلاق رجعی وایلاء )، مرض به عنوان عذر محسوب نمی شود و رعایتشان الزامی است. اما در مواردی چون عدم تمکین زوج یا زوجه مریض، مرض عذراست واین عدم تمکین ایلاء یا نشوز محسوب نمی شود. حق فسخ نکاح به سبب امراضی که مانع استمتاع عادی زوجین شود، برای متضرر از آن به سبب وجود مرض در دیگری، ثابت است. مشروط به اینکه خواهان فسخ، قبل ازعقد آگاه به مرض نبوده باشد و نیز بعد از آگاهی فورا درخواست فسخ داده باشد. حق حضانت ازحاضنی که دچار مریضی ای است که احتمال متضررشدن محضون هم، در نتیجه هم زیستی با اوه