جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با گذشت نزدیک به 40 سال از انقلاب اسلامی، کشور ایران نیازمند الگویی بومی ‌و اسلامی ‌برای پیشرفت است؛ الگویی که متناسب با مبانی شکل‌گیری انقلاب و در راستای اهداف ترسیمی‌ رهبران الهی آن باشد. برای ترسیم الگوی پیشرفت، اولین گام مفهوم‌پردازی است و هدف آن رسیدن به چارچوبی نظری برای یافتن حدود پیشرفت است. فواید دیگر آن، امکان تشخیص پیشرفت واقعی از پیشرفت مجازی و توان تشخیص پیشرفت صحیح از غیر آن است. در این تحقیق به بررسی مفهوم، مبانی و انواع تکامل جامعه انسانی از منظر استاد مطهری پرداخته شده است و در نهایت به چارچوبی نظری برای تعیین حدود پیشرفت منتهی گردیده است. در این چارچوب، انواع پیشرفت در چهار عرصه: فرهنگی، تمدنی، روحی، و جسمی، به شکل نموداری تصویر شده است؛ البته در ادامه، با ترسیم روابط میان این چهار عرصه و وزن‌دهی به این روابط بر اساس تقدم و تأخر و میزان اهمیت هر یک از آنها، می‌توان این چارچوب را تکمیل و از آن در الگو‌پردازی پیشرفت در حوزه‌های مختلف اجتماعی بهره جست.

تحولات علمی که بیشتر در گستره علوم تجربی رخ می نماید، یکی از شگفت انگیزترین عرصه های هنرنمایی انسان در ادراک زیبایی خلقت است و از آن شگقت تر، ثبات و شمولی است که در پس پرده خلقت بوده، تحول آفرینان در پی آن بدین تحولات نایل آمده اند. البته کلیت وضرورت در قوانین علمی که حاکی از ثبات و شمول حاکم بر قوانین طبیعت است، به سادگی فراچنگ شناخت عالم نمی آید. بنابراین سؤال از قوانین علمی و کلیت و ضرورت آن و منشا این دو از مسایل پیچیده و اساسی است که باید بدان پرداخت و در صورتی که این مسایل حل نگردد،عام پایه و مایه محکمی نمی یابد و الیته این رسالت بر دوش فلاسفه است که در باب مسایل معرفت شناختی و به طور خاص در باب علم شناسی فلسفی به کاوش از منشا و مکانیسم کلیت وضرورت یابی قوانین علمی بپردارند. باب کلیت و ضرورت در علوم طبیعی به روش کتابخانه ای جمع آوری شده، سپس با روش عقلی تحلیلی به بررسی و بعضا نقد موضوع پرداخته و در نهایت داوری مختصری در مورد مدعیات ایشان به عمل آمده است. بر اساس نظر علامه و کانت و برخلاف نظر دکارت و هیوم فرایند شناخت به نحو عام، محصول انفعال حسی و فعالیت ویژه ذهنی است و فرایند تولید علم طبیعی به نحو خاص علاوه بر نیاز به داده های حسی طبیعت، نیازمندفعالیت ویژه ذهنی در تولید احکام کلی و ضروری مقد م بر تجربه است؛ به گونه ای که علوم تجربی، کلیت و ضرورت خود را از یک سو و گسترش مرزهای این علوم را از سوی دیگر مدیون این فعالیت در تولید قضایای پیشینی است. البته نقطه افتراق ا ن دو مکتب را به اختصار می توان در مکانیسم تولید علم و در نتیجه مکانیسم کلیت و ضرورت یابی ذهن دانست. از آنجا که برخلاف فلسفه کانت، علامه متعرض فلسفه علوم به نحو خاص نگردیده است لذا نگارنده راتوفیقی دست داد تا به رغم بضاعت علمی اندک این راه را خود طی کند و اصول تفکر مکتب صدرایی را در معرفت شناسی نوصداریی علامه جستجو و آن را بسط داده و در امتداد آن به یک منطق اکتشاف علمی برای علوم تجربی دست یابید تا از این رهگذر بتواند امکان کلیت و ضرورت احکام تجربی را با این منطق محک زند ولی جالب آنکه عکس این مطلب به دست آمدچنانکه رهگذر این کاوش، خود، از بحث ضرورت بود که با توجه به دو نوع ضرورت مورد نظراین مکتب به نظام دو قطبی منطق اکتشاف علی رهنمون گردید.