جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق در معرفی آرای عرفانی عبدالکریم جیلی - عارف شهیر قرن هشتم و نهم هجری صورت گرفته است. از آنجا که مهم ترین بعد عرفای جیلی، تاثر او از آرای ابن عربی است ، برای مشخص شدن میزان اصالت آرای جیلی،دیدگاه های اساسی وی در سه محور هستی شناسی، جهان شناسی و انسان شناسی با نظریات ابن عربی مقایسه ، و تفاوت و تشابه دیدگاه ها بیان شده است . به طور خلاصه وجوه اشتراک و افتراق جیلی با ابن عربی بدین قرار است. وجوه اشتراک: 1. از حیث روش شناختی هر دو عارف، در بیان و طرح مباحث از شیوه تاویل استفاده کرده اند. جیلی در مقدمه کتاب الانسان الکامل، اهمیت زبان اشاره را در رساندن معانی به صاحبان فهم گوشزد کرده است. 2. درک هستی با شهود عرفانی میسر می شود و این ادراک با اصطلاح عرفانی «وجد» و «وجود» بیان شده است. هر یک از وجود ، عالم و انسان در حکم آینه هایی تو در تو هستند و انسان با شهود خود، عالم و هستی مطلق را نیز درک می کند. 3. از حیث معرفت شناسی هر دو عارف ، ماهیت شناخت را تنها کوششی برای نزدیک شدن به حقیقت می دانند و نه دستیافتن به کل آن. از دیدگاه ابن عربی ، چون خدا مجمع اضداد است، پس عارف به او نیز در شناخت خود متصف به اضداد می شود، هم ، می داند و هم نمی داند. جیلی نیز با استناد به تجلیات نامتناهی الوهیت ، ادراک تفصیلی را در مورد ذات منتفی می داند. 4. خداشناسی هر دو عارف همانند معرفت شناسی میان نفی و اثبات در نوسان است. تنزیه و تشبیه لایق مقام الهی ، تنها در وجود انسان تحقق می یابد. به همین دلیل آیه لیس کمثله شی (شوری: 11) به مقام انسان کامل مربوط می شود. 5. خداشناسی در نهایت به شناخت انسان کامل منتهی می شود. به تعبیر دیگر خدا در مرحله ظهور در انسان شهود می شود و حد معرفت الله چیزی جز این نیست. جیلی معتقد است ، شهود خدا در انسان ، کامل ترین نوع شهود است. 6. انسان کامل و حقیقت محمدی همان وجه الله است که در غیب وجودی انسان پنهان است و با فنای نفس نمایان می شود. 7. به تعداد نفوس انسانی ، شناخت های متنوعی از خود و خدا وجود دارد. به تعبیر جیلی هر کس مطابق عین ثابت خود ، راهی به سوی خدا دارد . این همان مطلبی است که ابن عربی تحت عنوان اله المعتقد از آن یاد می کند. وجوه افتراق: 1. جیلی معرفت خدا را منوط بر شناخت وجود می داند . این کلام مشابه برهان صدیقان ابن سیناست که از خود وجود،