جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل فرمالیستی خطبة 34 نهج‌البلاغه، موضوع پژوهش مقالة حاضر است. این خطبة شریف به-سبب لحن، واژگان ساده و مرکب، افعال، وجوه افعال و زمان آنها، نیز از نظر آغاز خطبه با شبه-جمله، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و آن را می‌توان یک اثر هنری قلمداد کرد. روش پژوهش مقاله برپایة روش تحلیلی ـ توصیفی (Descriptive - Analytical) است که براساس رویکرد اسنادی (Documentary)، مواد، مؤلفّه‌ها (Component) و مبانی فرمالیسم ـ ساختارشناسی بررسی می‌شود. هدف مقاله، خوانش فرمالیستی متن خطبه، نوع رویکرد امام علی (ع) به کلام و شیوة به‌کارگیری آن در این خطبه است. پرسش اصلی پژوهش در حول این محور می‌چرخد که نویسنده چگونه معانی ذهنی خود را در قالب واژگان ریخته و آنها را به جامعة مخاطبان ارائه داده است. فـرم این واژگان یا این سازه‌های زبانی چگونه است و متن خطبة 34، چه ویژگی‌های فرمالیستی دارد. نتایج ارزشمندی از این مطالعه به دست آمده است. زاویة دید دانای کل، استیلا بر زیر و بم واژگان، نوع لحن، چرخش لحن و ایجاد بحث جدید در ضمن واژگان و افعال، بلاغت کلام و به کارگیری موسیقی خاصی در آرایش واج‌ها، فرم منحصر به فردی به متن خطبه داده است.

یدالله مفتون امینی از شاعران معاصر و از شاگردان نیما به­شمارمی­رود. دفترهای شعری او، هریک ویژگی خاصی دارد که او را در شمارِ شاعران سرآمد معاصر قرا داده­است. مفتون، شاعرِ رنگ و تصویر و حرکت است. با وسواس خاصی سخن­می­گوید و رنگ­های خاصی را برای پروراندن ایماژهای خود به­کارمی­گیرد. از رنگ­های متعدد و متضادی بهره­می­گیرد. ­رنگ­­آمیزی سخن، فقط دالّ بر ناتورالیست­بودن شاعر نیست. او مسئولیت خاصی را بر دوش هریک از رنگ­ها نهاده­است. با تحلیل اشعار تمام دفترهای شعر او، متوجه وحدت و انسجام خاصی بین رنگ­ها و نحوة به­کارگیری آن­ها به­دست شاعر هستیم. در کنار اینها، رویکرد عرفانی­ خاصی به دنیا و گزارش وضعیت انسان در جــــهان معاصر دارد. در این­باره هم به ­نیکی به رنگ­ها و جایگاه آن­ها در عرفان و تصوف اسلامی ـ ایرانی اِشعار داشته و با مهارت خاصی آن­ها را استفاده­کرده­است. در این مقاله نگرش مؤلف به اطراف خود، ویژگی عرفانی اشعار و درون­مایه­هایی که به­وسیلة رنگ­ها طرح شده، بررسی­شده­است.

دورة حکومت حضرت علی(ع)، یکی از پرتلأطم‌ترین دوران اسلام است. دورانی که پس از جانشینی پیامبر(ص)، با انواع فتنه‌ها، آشوب‌ها، جنگ‌ها و منازعات داخلی همراه بود و بالاخره با توطئه‌ای به شهادت آن حضرت انجامید. امام علی(ع) در این دورة متلاطم، با آگاهی و دیدة تیزبین، توانست قوانین و مبانی­ای به نام «عدالت»، «آزادی»، «حقوق فردی» و «حقوق اجتماعی» ایجاد کند. تمام نظریه‌های امام، برگرفته از آیات قرآن و رسالت و سنت حضرت پیامبر(ص) بود. بررسی گفتار و رفتار امام اول شیعیان نشان می­دهد که اِشراف کافی و خردورزانه به «دین»، «دین و جامعه» و «اخلاق» داشته‌اند. این مبانی در تمام میراث فکری آن حضرت وجود دارد که نشان از تمرکز خاص ایشان در جامعه به‌عنوان خلیفه مسلمین است. امام علی(ع)، به‌عنوان متفکرِ تیزبین، در جهان پرآشوبِ عصر خود، با راهکارهای سیاسی - اجتماعی خاص در پی کسب آزادی، اخلاق، عدالت و حقوق فردی و نشان‌دادن راه‌های وصول به آن و نگهداری از آن بود. شیوة پژوهش در این­­مقاله، پژوهش نظری با روش تحلیلی - توصیفی و رویکردی جامعه‌شناختی است که با استفاده از آن و تجزیه‌وتحلیل داده‌های متن، به ابعاد گوناگون سؤال‌های ‌طرح‌شده پاسخ داده است.

در این مقاله، ابتدا معراج پیامبر به شیوة روایت نظامی گنجوی بحث و تحلیل می­شود. معراج از وقایعی شگرفی است که برای شخص پیامبر اتفاق افتاد. هریک از مفسران، اهل حدیث و روایت و تحلیل­گران دینی براساس مشرب عرفانی یا دینی خود (تسنّن یا تشیّع) گزارش­های جالبی داده­اند. محتوای گزارش­هایی که از نحوة معراج پیامبر شده است با بسیاری از آموزه­ها و تجربیات عرفانی همسو است؛ یعنی عارفان و صوفیان سعی کرده­اند برخی از مبانی عرفانی و پیکرة آن را با سیر روحانی و جسمانی پیامبر همسو کنند. مبانی و مفاهیمی مانند «تجلی حق»، «سِتر»، «حجاب»، «مشاهده»، «دل» و مانند اینها از این­دسته­اند. هدف عمدة پژوهش، بازخوانی، نقد و تفسر معراج پیامبر و هم­خوانی برخی از مفاهیم پرورش­یافتة عرفانی، مطابق با آن است.

مجموعه­ شعرهای قیصر امین­ پور، حامل مفاهیم خاص فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ویژگی درونی و روانی انسان است، نگاه ویژه قیصر به برخی از این­ مفاهیم در مطالعات جامعه ­شناختی در بعد روانشناسی و آسیب­ انگاری، تأمل­ برانگیز است، برخی نیز مفاهیم عرفانی عمیق در خود دارند، دومفهوم «درد» و «کودکی»، از این ­زمره­ اند، قیصر، به ­دنبال عینی­ سازی­ای از مفهوم انتزاعی «درد» است، این­ درد، دارای مراتب و ابعاد گوناگون است، ساختار و پیکره مخصوصی دارد و فضای خاصی بر آن حاکم است،کودکی در نگاه نخست، تفاوت ماهوی و ساختاری با «درد» دارد؛ اما با مطالعه عمیق ­تر، مشاهده می­شود که «کودک»، فضایی در بطن «درد» دارد، التقا و به­ هم ­پیوستگی این ­دو مفهوم، ناشی از غم غربت و نوستالژی به ساحت و شهری است که در اندیشة قیصر، دارای جغرافیا و مساحت خاصی است،شیوه پژوهش، تحلیل محتوایی (Content Analysis) است، در این روش با استفاده‌ از مطالعه منابع موجود و کسب آگاهی‌های لازم درباره موضوع مورد بحث به تحلیل و بررسی آن می‌پردازند، جامعه آماری پژوهش حاضر تمام اشعار قیصر امین­ پور استNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA

موضوع مقاله، تاملي در حوزه معرفت شناسي اخلاق و عقل و ارتباط آن با عرفان و شيوه تفکر عرفاني در شعر و انديشه مولوي بلخي است. اين پژوهش براي جواب دادن به اين پرسش است که تربيت به صورت هاي گوناگون و عقلانيت چگونه تبيين شده و داراي چه مراتبي است. فرضيه اي که در ذهن پژوهشگران شکل مي گيرد اين است که مولوي تلقي خاصي از «عقل و رابطه آن با خداوند و تربيت انسان» داشته و به سبب اين که يکي از مهم ترين بخش هاي مثنوي خود را به آن اختصاص داده، در پي شکل دهي شاعرانه-عارفانه به آن مفهوم و بن مايه بوده است. وي سرفصل ها، چهارچوب ها و اصول کلي با زيرمجموعه هاي خاصي را براي عقل، مراتب آن و پيشروان عقل جامعه طرح کرده است. شيوه بررسي در اين مقاله، تحليل محتوايي (Content Analysis) است که با استفاده از آن و تجزيه و تحليل داده هاي متن، به ابعاد گوناگون سوال هاي طرح شده، پاسخ داده شده است.