جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع علم بیان، بررسی زیبایی شناسی متون ادبی از زاویه« تصویرگری به وسیلة کلمات » است. تشبیه که یکی از مهمترین شاخههای علم بیان است؛ « ادعای همانندی بین دو چیز » بوده و شامل چهار رکن اصلی « مشبه »، « مشبه به »، « وجه شبه » و « ادات تشبیه » میباشد. فرهنگ تشبیه نیز یک فرهنگ کاربردی است که به کمک آن میتوان تشبیه‌های موجود در منبع اصلی را مشاهده نموده و به وسیلة فهرست الفبایی، به آسانی به مشبه و مشبه‌به مورد نظر دسترسی یافت.در این پژوهش منبع اصلی، غزلیات دیوان فیاض لاهیجی به کوشش امیر بانو کریمی است که شامل 698 غزل است. اکثر تشبیهات آن از نوع« حسی به حسی » است و تعداد تشبیهات« مؤکد » بیشتر از« مرسل » و از لحاظ شکل ظاهری، « تشبیه مضمر » بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است.پژوهش حاضر بر آن است تا با تعمق در این غزلیات به بررسی تشبیه، انواع و بسامد آن بپردازد.

عرفان به معنای شناخت و رسیدن به حقیقت است. به بیان دیگر، موضوع اصلی آن شناخت خدا است که عارفان با مکاشفه های الهی به آن دست می یابند. عرفان می تواند تصوف را نیز شامل شود که در این صورت نسبت بین عرفان و تصوف از نظر منطقی عموم و خصوص من وجه است. از جمله عارفان عالم حضرت علی علیه السلام است که می فرماید: هیچ شئ را ندیدم مگر این که خدا را قبل از آن، با آن و پس از آن دیدم. گنجینه نفیس نهج البلاغه در بر گیرنده جلوه های عرفان است که برای بررسی عمیق آن، نیاز است پژوهش های گسترده ای انجام شود.تاکنون پژوهش هایی در زمینه بررسی تطبیقی نگرش های عارفانه و صوفیانه در مفاهیم و اصطلاحات عرفانی مختلف انجام گرفته است. اما در این پژوهش بررسی تطبیقی اصطلاحات عرفانی نهج البلاغه با کتاب های کشف المحجوب، رساله قشیریه و مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه انجام شده است. در این بررسی با بهره گیری از کتاب مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه که شامل ده باب است، به طور نسبی از هر باب یک واژه شامل توبه، زهد، توکل، قناعت، توحید معرفت، محبت، ولایت، آداب صحبت و علم بر گزیده شد. این مطالعات نشان داد که عرفان از دید نهج البلاغه همراه با کسب علم و معرفت است، از طرفی تلاش برای رفع نیازهای مادی و دنیوی البته بارعایت قناعت منافاتی با عرفان ندارد. این درحالی است که در سه اثر عرفانی دیگر تاکید بر سرکوب نیازهای مادی برای دستیابی به جلوه های عرفانی است.

آثار هنری بجامانده‏ ایران باستان جلوه‌های گوناگونی از فرهنگ و هنر ایرانی را انعکاس می‌دهند. در این زمینه آموزه‌های دین زرتشتی به طور چشمگیر خود را نمایان می‌کند. نمادهای اهورایی، موجوداتی هستند که در تمام دوران از کهنترین تمدن‌ها، حتی تا به امروز در آثار هنری دیده شده و می‌شوند. گاهی نمادها از ترکیبات مختلف به وجود آمدند و به گونه‌ای در دوره‌ای متجلی شده‌اند که در ارتباط با آیینها و باورها و افسانه‌های مردمان آن زمان بوده‌اند. این نمونه‌ها بر روی تمامی آثار هنری از جمله ظروف، مهرها، حجاریها، معماری و... دیده شده‌اند. در این پژوهش به شرح نمادهای اهورایی پرداخته شده که از لحاظ جغرافیایی سرزمین ایران باستان را شامل می‌شود. بدین وجه، خواننده بانمادهای اهورایی به خصوص در قوم‌های ماد، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان که نخستین شاهنشاهی جهانی را تشکیل دادند، آشنا خواهیم شد و همچنین نحوه استفاده‏این اقوام، از نمادهای اهورایی چگونه بوده است. از آنجا که‏این تحقیق در حوزه تمدن ایران باستان است لازم دیده شد که به محدوده‏ی سرزمین ایران در آن دوره اشاره شود. هدف از پرداختن به‏این موضوع شناخت و معرفی بن مایه‌های هنری در ایران باستان و علت پدیداری نمادهای اهورایی و شناخت فرهنگ ایرانی است. بررسی ریشه‏های برگفته شده‏این بن مایه‏ها و هم‏چنین نگرش هنری و اندیشه مردم دوران باستان را به نوعی می‏توان با توجه به‏این نقوش تحلیل نمود که منجر به شناخت ساختارهای فرهنگی و تمدنی و اجتماعی این دو دوره خواهد شد تا هنرمندان معاصر هنگام استفاده از این بن‏مایه ها با مفاهیم دقیق و روشن‏تری روبرو شوند و آن‏ها را در جای مناسب خود به کار برند. اما روش این تحقیق به صورت مطالعه‏ی منابع کتابخانه‏ای و پایان‏نامه‏ها بوده است. با توجه به آنچه در متن مطرح شده می‏توان گفت این فرضیه که نمادهای اهورایی صرفاً جنبه‏ی تزئینی نداشته، بلکه نقش آئینی، مذهبی و اسطوره‏ای را درون خود نمایان کرده است و نتیجه‏ی دیگر، روشن شدن نوع کارکرد نمادها در هنر دوره‏های باستان به لحاظ ظاهر یکسان بوده است و همچنین بیانگر عظمت، شکوه و روایتگری کشورگشایی ها و فتوحات می‏باشد. همچنین در برخی از آثار دوره‏های ایران باستان می‏توان تأثیرپذیری از تمدن‏های مجاور بین‏النهرین، روم و یونان را دید.واژگان کلیدی: ایران باستان، نمادهای اهورایی، نقوش، اساطیر، اوستا