جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجلس گویی یکی از گونه های سخنوری است که در کارنامه فرهنگی ایرانیان برگ و باری چشمگیر داشته است. با درنگی در منابع و متون کهن می توان رگه هایی از این کارکرد فرهنگی را در دوره های گوناگون باز جست. شاهنامه فردوسی؛ بویژه بخش تاریخی آن که بر منابع پیش از اسلام تکیه دارد، در لا به لای رویداد ها و روایات عصر ساسانی که بیش و کم رنگ و بوی سیاسی دارد، دریچه ای به فضاهای فکری و فرهنگی آن عصر می گشاید و از چگونگی اندیشه های جاری آن روزگار خبر می دهد. مسائلی چون هستی شناسی، پرسش های کلامی، ارزش سخن و سخنوری، آداب و آیین سخن گفتن، شیوه های ملک داری، حقوق اجتماعی مردم، نقش پادشاه و دین و دولت، بخشی از آن موضوعات است. این مطالب در چارچوب و با سازو کاری مطرح شده است که با روش مجلس گویی در دوره اسلامی شباهت نزدیک دارد. یکی از برجسته ترین نمونه ها «هفت بزم نوشروانی» است. در این مجالس که با حضور پادشاه تشکیل می شد؛ بزرگمهر به طرح مسائلی حکمت آمیز پرداخته است که پرسش و پاسخ در آن پر رنگ تر از گونه های دیگر سخنوری است. این نوشتار در پی بررسی و تحلیل هفت بزم انوشیروان به عنوان نمونه ای از مجلس گویی در ایران پیش از اسلام است که بر پایه روایت شاهنامه سامان می یابد.

این تحقیق مشتمل بر شش فصل با این عنوان هاست: فصل اول، معرفی تبلیغ و مُبلّغ؛ فصل دوم، شیوه تبلیغ حضرت محمد(ص)؛ فصل سوم، شیوه تبلیغ حضرت نوح(ع)؛ فصل چهارم، شیوه تبلیغ حضرت ابراهیم(ع)؛ فصل پنجم، شیوه تبلیغ حضرت موسی(ع)؛ فصل ششم، شیوه تبلیغ حضرت عیسی(ع). نویسنده چنین نتیجه گرفته است که همه این پیامبران از سه شیوه حکمت، موعظه و جدال احسن در تبلیغ بهره می گرفتند.

در این رساله ما نخواستیم که کل نامه را بررسی کنیم و یا شرح دهیم بلکه قصد و هدفمان این بود که بتوانیم کلام مولا را با قرآن مجید تطبیق دهیم و بتوانیم ارتباط کلام علی(ع) را با قرآن بدست آوریم. از آن جا که این نامه(نامه 53) یکی از نامه های سیاسی امام است و شیوه حکومت داری را بیان می کنداین رساله فرصتی شد برای ارائه بخشهایی از اندیشه سیاسی حکیمانه و سیره پسندیده امیر مومنان علی(ع) که بر خاسته از قرآن کریم اندیشه و سیره پیامبر اکرم است. این نامه یکی از طولانی ترین نامه ای امام علی(ع) است ما این نامه را طی پنج بخش بررسی کردیم: بخش اول: کلیات که شامل 3 فصل است که هر 3 فصل به موضوع ربط دارد یعنی معرفی مالک، نهج البلاغه وحکومت علی(ع). بخش دوم: اوصاف رهبر، شامل2 فصل است همان ویژگی ها و استعدادهایی است که یک رهبر حکومت باید داشته باشد. بخش سوم: وظایف رهبر است که شامل شایسته سالاری، شناخت طبقه محروم، برقراری امنیت و صلح و... است. شامل 5 فصل است. بخش چهارم: رابطه رهبر با کارگزاران خود به گونه ای که با کارگزاران خود مشورت کند و بر روی کارهایشان نظارت داشته باشد که شامل2فصل است. بخش پنجم: رابطه رهبر با مردم که چگونگی برخورد رهبر با مردم را بیان می کند که شامل 5 فصل است.