جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زندگی و سیرت حضرت رسول اکرم (ص) همچون خورشیدی درخشان برای بشریت محسوب می گردد و شعاع آن در جان و ذهن و زبان مسلمانان جلوه ای خاص دارد. نام و یاد رسول الله (ص) در ادبیات فارسی، دست مایه ی بروز احساسات پاک و صمیمی و خلاقیت و هنرمندی شاعران و نویسندگان بوده است. البته باید اذعان کرد که در شعر فارسی این مهم نمود و گسترش بیشتری داشته است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل جلوه های مهر و محبت رسول اکرم (ص) در دیوان خاقانی است.ابتدا با استفاده از منابع و مراجع، اشاره ای مختصر به حوادث تاریخی و خصایل فردی و معنوی آن حضرت و زندگی مبارک ایشان شده و سپس شواهد شعری مناسب از دیوان خاقانی ذکر شده است، همچنین به مواردی از جلوه های سخنان و احادیث آن حضرت در شعر خاقانی توجه شده است، با توجه به نمونه های متعدد و متنوع شعری در این خصوص، در دیوان خاقانی، می توان توجه و ارادت او را به حضرت رسول (ص) دریافت. خاقانی با استفاده از این مطالب به اشعار خود غنایی خاص بخشیده و آنرا متبرک ساخته است.روش کار در این تحقیق، توصیفی – تحلیلی و بر اساس مطالب کتابخانه ای است و منبع مورد استفاده برای تحقیق، دیوان خاقانی بر اساس شرح دکتر سجادی است.

متناقض‌نما کلامی است که به دلیل عدول از هنجار متعارف زبان، متناقض و گاهی مهمل به نظر می‌آید.این عادت شکنی موجب اعجاب و شگفتی مخاطب می‌شود،ذهنش را لحظه‌ای با مقوله‌ای خلاف عادت و انتظار درگیر می‌کند و در نهایت مخاطب متوجه می‌شود که کلام متناقض در عین متناقض بودن متناقض نیست.اگر تناقض در منطق عیب است در هنر در اوج تعالی است بنابراین با توجه به تعریف آن در منطق و ادب فارسی در این تحقیق به بررسی تناقض در شش اثر خواجو پرداخته شده است.ابتدا توصیف ساختار زبانی آن در 9 ساختار بررسی شده است که عبارتند از:1)ساختار ترکیبات متناقض‌نما 2)ساختار نسبت نقیضین به یک موضوع 3)ساختار تناسب نقیضین در جمله‌های مرکب 4)ساختار سلب نقیضین از موضوع 5)ساختار علی و معلولی نقیضین 6)ساختار عینیت نقیضین 7)ساختار منادای متناقض 8)ساختار عرفی تشریعی متناقض 9)ساختار قسم متناقض.پس از آن به تحلیل متناقض‌نما در سه مرحله‌ی معنایی،کلامی و عرفانی و تحلیل نمود متناقض‌نما در صنایع ادبی پرداخته شده‌است.همچنین میزان تأثیر اندیشه‌های کلامی در ساخت متناقض‌نما نیز بررسی شده است.تحلیل معنایی متناقض‌نما تحلیل تناقض‌های عرفی تشریعی است که زبان خواجو در این قسمت به شطحیات صوفیانه نزدیک می‌شود.در تحلیل کلامی و عرفانی،ترکیبات متناقض کلامی و عرفانی «ظاهر باطن» ،«اول آخر» ،«رحیم قهار» ،«بقا بعد از فنا»، «ساکن متحرک» و «مکان بی مکانی» بررسی شده است.

موضوع «فنا» از مباحث مهم عرفان اسلامی است، به همین دلیل در متون عرفانی، بسیاری از عارفان از زوایای مختلف درباره آن بحث و بررسی کرده اند.این موضوع، در آثار بسیاری از شاعران عارف بازتاب یافته است که از جمله می توان به عطار اشاره کرد. فنا در همه آثار عطار از جمله الهی نامه، اسرار نامه، مصیبت نامه، دیوان و منطق الطیر، بخش هایی را به خود اختصاص داده است. در میان این آثار، منطق الطیر از لحاظ توجه به این موضوع نمود ویژه ای دارد.در این مقاله، به بررسی بازتاب فنا در منطق الطیر پرداخته شده و داستان ها و حکایت هایی ذکر شده که عطار، در آنها به طریق مختلف موضوع «فنا» را بیان کرده است