جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن خلدون در میان متفکرین مسلمان چهره شاخصو برجسته‌ای است . شاخصبودن او از این جهتاستکه او به بررسی و تحقیق علمی پدیده‌های اجتماعی پرداخته است . بدین صورتکه او با داشتن یکنظریه معرفت‌شناسی خاصدر مورد نحوه شناختواقعیاتو حادثاتجهان با پدیده‌های اجتماعی برخورد می‌کند. نظریه معرفت‌شناسی ابن خلدون در مجموع حاصل نقدهایی استکه او بر محدودیت‌های شناختی هر یکاز شاخه‌های علوم عقلی و نظری وارد می‌سازد.کدر نظریه معرفت‌شناسی او برهان قیاسی - استقرایی و نیز اصل علیتجایگاه خاصی دارند. بنظر او علم چیزی نیستجز درکرابطه و نسبت‌های بین پدیده ها که این رابطه را ما در کل در اصل علیتمی‌توانیم دنبال کنیم. لاکن دستاورد معرفت‌شناسی ابن خلدون همان علم عمران است . او با اصول معرفت‌شناختی‌اشبه علم تاریخ و مورخین می‌نگرد و رفع نقیصه‌ها و کاستی‌های موجود در علم تاریخ را در عدم استفاده از اصول علم عمران که چیزی نیستجز مجموعه‌ای از قواعد و قوانین حاکم بر رفتار انسان‌ها و اجتماعاتمی‌داند و مورخ با مدد گرفتن از این قواعد می‌تواند "سره از ناسره" و "راستاز دروغ" تشخیصدهد و این امر در نزد ابن خلدون یعنی "تبیین تاریخی". ابن خلدون در بسط و گسترشعلم عمران به تحلیل و تبیین پدیده‌های مهم و برجسته که م‌بایستدر آن علم مورد مطالعه قرار گیرند، می‌پردازد. در علم عمران چهار مفهوم از اهمیتکلیدی برخوردارند، عصبیت ، بادیه‌نشینی، شهرنشینی و دولت . ابن خلدون براساسچارچوبعلل اربعه به تحلیل هر یکاز آن‌ها و ارتباط آن‌ها با یکدیگر و نیز اجرای درون هر یکبه کمکالگوهای مختلفتبیین در جامعه‌شناسی می‌پردازد. تبیین‌های مادی - معیشتی و نیز تبیین‌های کارکردی ابن خلدون از مهم‌ترین تبیین‌های اوستکه در آن‌ها به بررسی مکانیسم علی و چگونگی رخ دادن حوادثو پدیده‌های اجتماعی در داخل نظام‌های اجتماعی می‌پردازد.