جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

طبیعت، اقلیم و شرایط زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی محل زندگی هر شاعر و نویسنده، خاستگاه اصلی صور خیال خلق شده و به کار رفته در سخن اوست و هیچ شاعر و نویسنده ای نمی تواند خود را کاملاً از تاثیر آن دور نگه دارد؛ براین اساس، گذشته از این که اقلیم، کم و بیش مورد توجه بیشینه بلاغیون قرار گرفته و در بررسی، فهم و تفسیر درست سخن ادبی بر آن تاکید شده است، متون معتبر ادبی نیز از این حیث قابل تامل اند و با نگاهی به آثار برجسته ادبی می توان بر این نکته صحه گذاشت که ناب ترین صور خیال در شعر و حتی گونه های منثور سخن ادبی، انواعی بوده اند که از بوم و اقلیم و محیط زندگی شاعر و نویسنده الهام گرفته و برخاسته اند. تشبیه یکی از انواع اصلی صور خیال است و می توان به اعتباری، آن را اساس بلاغت و وجه تمایز ادبیات از غیر ادبیات دانست و با نظری کلی، دیگر صورتهای خیالی را مبتنی بر آن و متاثر از آن به حساب آورد. تشبیه نیز مانند دیگر صورتهای خیالی و بلکه از جهاتی بیش از آنها تحت تاثیر اقلیم قرار می گیرد؛ چنانکه در بررسی متون ادبی به تشبیهات فراوانی برمی خوریم که می توان با توجه به مشبه به و وجه شبه اخذ شده از آن، آنها را تشبیهات اقلیمی نامید. در این مقاله، پس از توضیحاتی درخصوص ادبیات اقلیمی، داستان اقلیمی و تشبیه اقلیمی، گونه های تشبیه اقلیمی در برخی داستان های اقلیمیِ نویسندگان شمال و جنوب بررسی و مقایسه شده است.

روایت‌شناسی یکی از حوزه‌های مطالعاتی است که به دنبال بررسی نظام حاکم بر روایت‌ها و کشف و دریافت مناسبات و پیوندهای درونی اجزای سازنده‌ی روایت است. در واقع می‌توان گفت روایت‌شناسی به این موضوع می‌پردازد که چگونه حوادث- که یک داستان بخصوص را می‌سازند- روایت می‌شوند. بدون تردید پژوهش‌های فرمالیست‌های روسی را می‌توان سرآغاز علم روایت‌شناسی قلمداد کرد. تزوتان‌تودوروف روایت را عبارت از گذر از یک مرحله متعادل (وضعیتی که همه چیز عادی است و زندگی به خوبی پیش می‌رود) به مرحله‌ای دیگر می‌داند. جوامع‌الحکایات‌‌ مهم‌ترین اثر عوفی و از جمله‌ی معتبرترین کتبی است که به زبان فارسی تألیف شده و متضمن فواید تاریخی و ادبی است که در کتاب‌های دیگر به دست نمی‌توان آورد. این کتاب قصه‌هایی با محتواهای گوناگون دارند، از معرفت آفریدگار و معجزات پیامبران و کرامات اولیا و تاریخ پادشاهان و احوال شاعران و گروه‌های مختلف مردم. این پژوهش تلاشی است برای بازنمایی ساختار روایی داستان‌های جوامع‌الحکایات‌عوفی بر اساس نظریه‌ی روایت‌شناسی تزوتان‌تودوروف. پس از تحلیل روایت‌شناسانه‌ای که از بیست داستان جوامع‌الحکایات ارائه شد می‌توان به این نتیجه‌ رسید که حکایت‌های جوامع‌الحکایات‌ در بسیاری از موارد بر اساس نظریه‌ی‌تودوروف از نظر ساختارروایت قابل تبیین هستند. بدین صورت که هر روایت از یک یا چند پی‌رفت تشکیل شده است و ترتیب این پی‌رفت‌ها در آن به صورت زنجیره‌ای و در بعضی موارد به صورت درونه‌گیری است، و ترتیب پی‌رفت تناوبی در این بیست داستان مورد بررسی ما مشاهده نشده است.

چکیدهدر این پایان نامه بیست غزل که حافظ از سعدی اقتفاکرده، با بیست غزل مورد اقتفای سعدی، از نظر مقوله های علم معانی بررسی و سپس با هم مقایسه شده است. زبان سعدی «سهل ممتنع» است و زبان حافظ از لحاظ معنی نهفته در آن، سنگین و دشوار است. استفاده زیاد از جملات کوتاه به شیوه محاوره در غزل سعدی باعث شده است که معنی های ثانوی، و نیز مسندالیه و مسند و همچنین فصل و وصل های به کار رفته در غزل وی، از نظر تعداد زیاد تر از حافظ باشد. بسامد زیاد مقوله های علم معانی در غزل سعدی ویژگی و مشخصه سبکی وی است، و دلیل بر فصیح تر بودن وی نسبت به حافظ، نیست. سعدی از حذف زیادتر استفاده کرده و این به دلیل استفاده از جملات کوتاه در سخن وی است. وقتی جملات کوتاه باشند، گوینده برای جلوگیری از تکرار بیهوده، به قرینه لفظی، مسند و مسندالیه و دیگر اجزاء کلام را بیشتر حذف می کند. سعدی در این غزل ها مسندالیه را بیشتر مقدم آورده است، و این به دلیل دستورمندی و سادگی زبان سعدی است؛اما حافظ بر عکس وی ببیشتر مسندالیه ها را موخر گردانیده است. حافظ در این غزل ها بیشتر مسندالیه ها را مقیّد آورده است، اما سعدی در مطلق بودن و مقید کردن مسندالیه ها متعادل است. حروف پیوندی و فصل در غزل های سعدی به خاطر استفاد? وی از جملات کوتاه، نسبت به حافظ زیادتر است.بسامد زیادتر مقوله های دانش معانی در غزل های سعدی، نه دلیل بر برتری فصاحت سعدی بر حافظ است و نه ضعف و عیبی برای غزل سعدی است؛ بلکه مربوط به ویژگی و نحوه کاربرد زبانی متفاوت این دو گوینده است و همین تفاوت زبانی بین این دو گوینده نشان می دهد که زبان و نحو این دو گوینده با هم فرق دارد.واژگان کلیدی: غزل، علم معانی، اقتفا، حافظ، سعدی.