جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساحت های نفس از دیدگاه علامه طباطبایی موضوع تحقیق حاضر است. از منظر وی نمی توان برای ابعاد وجودی انسان حصر عقلی قائل شد؛ ولی با تامل خاص و نگاه ساختاری می توان، مهم ترین جنبه های وجودی انسان که به شخصیت او شکل می دهند و منشا سعادت و شقاوت او هستند را این گونه برشمرد: ساحت شناختاری، ساحت غریزی، ساحت اراده، ساحت عمل و ساحت الوهی (فطری). در یک تقسیم بندی دیگر در اندیشه علامه می توان هفت ساحت با کارکرد تقریباً مستقل و در تعامل با یکدیگر را برای انسان برشمرد که عبارت اند از: ساحت جسمانی، عقلانی، عاطفی، اخلاقی، اجتماعی، هنری و دینی.

مقوله آزاداندیشی یکی از ارکان فرهنگ اسلامی و عامل بالندگی، نشاط و وحدت اجتماعی است. بر اساس نگرش دینی، فرهنگ اسلامی و به‌ویژه قرآن و منشور فکری مولی‌الموحدین در کتاب نورانی نهج‌البلاغه، آزاداندیشی به معنای، آزادیِ بیان، امکان نقد اجتماعی، کرسی آزاداندیشی، مناظرات علمی، ترویج روحیه پذیرش تفکرات احزاب مختلف بدون نفی آنها از مبانی فکری و نظری فرهنگ و تمدن اسلامی است. و در قرآن و نهج البلاغه نگاهی ویژه به آسیب‌ها و چالش‌های پیشروی آزاداندیشی شده است و قطعا این نگاه که از معدن وحی و سنت نبوی متبلور می‌شود با نگاه عرفی و عامیانه متفاوت می‌باشد. با توجه به اینکهضرورت دارد در جامعه اسلامی که هدف آن پیشرفت علمی و تولید علم و گسترش سبک زندگی اسلامی باشد و در تحقق این مهم بایستی آسیب‌ها مورد بررسی قرار گیرند. در این پژوهش سعی بر آن شده است با ارائه مبانی فکری و مولفه‌های آسیب-شناسی آزاداندیشی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه عرصه جدیدی در این حوزه ایجاد شود. همچنین در راستای تبیین و معرفی آسیب‌های فردی از جمله استبداد ذهنی، منع هویت اصیل انسانی و عدم شناخت خود و آسیب‌های اجتماعی مانند پذیرش حاکمیت طاغوت به جای خدامحوری، منع هویت دینی و اخلاقی نظام خانواده و ... و از این دیدگاه به یک نگاه جدید و ساختار منطقی روبرو می‌شویم. و با توجه به نتایج تحقیق از جمله: استبداد ذهنی در عرصه تولید علم به شدت مضموم و ممنوع است و تعلیم و تربیت صحیح بر اساس آموزه‌های قرآنی و علوی از آسیب‌ها پیشگیری می-کند که مهمترین نتایج بر مبنای قرآن و نهج البلاغه که متن اصیل دینی است به دست آمده است. با توجه به اینکه مقوله‌ی آزاداندیشی یکی از مسائل روز و نوظهور جامعه است در این پژوهش که شامل فصل اول کلیات، فصل دوم مبانی فکری و مولفه‌های آزاداندیشی، فصل سوم آسیب‌های فردی، فصل چهارم آسیب‌های اجتماعی و فصل پنجم راهکارهای پیشگیری و اصلاح آسیب‌ها است چارچوب دقیقی از مباحث و آسیب‌ها و راهکارهای مقابله با آسیب‌های ناشی از آن ارائه گردد. همچنین جهت رسیدن به این اهداف از منابع معتبر چون قرآن و نهج البلاغه، تفسیر و شرح نهج البلاغه بهره برده شده است. کلیدواژه: آزادی، آزاداندیشى،آسیب، آسیب شناسی

موضوع تحقیق، بررسی تطبیقی برهان وجودی دکارت و برهان صدیقین ملاصدرا می باشد؛ مطالب مورد بحث و بررسی در این تحقیق، به طور خلاصهبه صورت زیر قابل تبیین می باشد؛ براهین خداشناسی به دو دسته‌ی عمده و جامع؛ تقسیم می شوند: دسته‌ی اول، براهینی هستند که وجود واجب تعالی را از طریق مخلوقات و افعالش به اثبات می‌‌رسانند و دسته‌ی دوم، ادله‌ای هستند که بر وجود واجب تعالی از طریق غیر افعال و مخلوقاتش استدلال می‌کنند. برهان وجودی دکارت، جزو دسته‌ی اول؛ و برهان صدیقین ملاصدرا، جزو دسته‌ی دوم محسوب می‌شوند. دکارت، با استفاده از مفهوم کامل‌ترین موجود به تقریر برهان وجودی می پردازد. او برهان خود را چنین تقریر می-کند: بنا به تعریف، خدا همه‌ی کمالات را دارد؛ وجود،کمال است؛ نتیجه: خدا وجود دارد. برهان صدیقین ملاصدرا نیز چنین تقریر می-شود. وجود اصیل است و مراتب تشکیکی دارد؛ بین مراتب آن، رابطه‌ی علیت و معلولیت برقرار است؛ بالاترین مرتبه‌ی وجود، همان مرتبه‌ای است که متعلق به غیر نمی‌باشد، پس در میان موجودات کثیر، یک موجود هست که متعلق به غیر نیست و واجب‌الوجود است. برهان وجودی دکارت براساس تحلیل ذهنی شکل گرفته است؛ لذا، برهانی مفهومی است؛ که معیار صدق آن، وضوح و تمایز عقلی است. اما برهان صدیقین ملاصدرا، براساس حقیقت عینی هستی و وجوب وجود، تقریر شده و دارای مصداق خارجی است؛ و معیارصدق آن، مطابقت با واقع است.این دو برهان، هم دارای وجوه اشتراک و هموجوه افتراق هستند. مهمترین شباهت آنها در مبنا قرار دادن مفهوم کمال وجود است؛ یعنی هر دوی آنها، خدا را وجود کامل و دارای همه‌ی کمالات وجودی می دانند. همچنین، در هر دو برهان، سعی شده است با تکیه بر کوتاه‌ترین مبادی و بهره جستن از قضایای بدیهی اولی و مقدمات عقلی، برهانی بدیهی‌الانتاج ارائه شود که بدان، نه تنها وجود خداوند، بلکه تمامی صفات او نیز قابل اثبات باشند. مهمترین وجوه افتراق آنها نیز عبارتند از: 1- ضرورت اثبات شده در برهان وجودی، ضرورت ذاتیه است؛ یعنی مادامی که ذات موضوع در ذهن باشد، حکم به ضرورت وجود آن می‌کنیم؛ ولی ضرورت در برهان صدیقین، ضرورت ازلیه است که حتی از فرض عدم موضوع، باز وجود آن لازم می‌آید. 2- ضرورت در برهان وجودی، به حمل اولی است. پس به حمل شایع، خدا ممکن‌الوجود است؛ ولی در برهان صدیقین، به حمل شایع است. 3- برهان وجودی دکارت، برهانی ذهنی است و جنبه‌ی «سوبژکتیو»دارد. اما برهان صدیقین صدرا، از جنبه‌ی عینی و «ابژکتیو»برخوردار است.