جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصلاح‌طلبان مذهبی بر این باورند که حق بشر بر حاکمیت منافاتی با آموزه‌های اسلامی ندارد. چرا که از نگاه آنان خداوند انسان را بر سرنوشت خویش حاکم ساخته و انسان بر همین مبنا قادر به اِعمال این حق است. در عین حال اصلاح‌طلبان اضافه کرده‌اند که اعمال حق انسان بر حاکمیت باید در چارچوب موازین دینی به انجام رسد. در برابر این نگرش متجددین و اصل‌گرایان موضع مخالفی گرفته‌اند. متجددان ورود دین به عرصه حاکمیت را مغایر با اصل برابری انسان‌ها می‌دانند و اصل‌گرایان اعتقاد به حق بشر بر حاکمیت را در تعارض با حقوق الهی دانسته‌اند. مواضع این دو جریان فکری در واقع دو چالش نظری مهم در برابر نگرش اصلاح‌طلبان است. بر همین اساس، پرسش این مقاله ناظر بر میزان استحکام نظری دیدگاه اصلاح‌طلبان در برابر چالش‌های نظری مذکور است. با لحاظ این پرسش، مبانی فکری اصلاح‌طلبان با روش تفسیر متون مورد بازخوانی قرار گرفته است و حاصل کار تأیید اعتبار این فرضیه است که نگرش اصلاح‌طلبان مذهبی نه تنها واجد توان تئوریک مورد نیاز برای پاسخگویی به چالش‌های مطروحه است، بلکه حتی در مقایسه با نگرش‌های رقیب، از امتیازات تئوریک بیشتری برخوردار است.

این رساله بدنبال یافتن پاسخ به این پرسش است که تحول در سلسله مراتب اجتماعی انواع مختلف بازسازی فکر دینی در ایران تابع چه متغیری است ؟ فرضیه ای که در این خصوص راهنمای کار بوده است عبارت از این است که " در تاریخ معاصر ایران سلسله مراتب اجتماعی انواع مختلف بازسازی و یا موقعیت اجتماعی هر کدام از آنها، از سلسله مراتب اجتماعی اندیشه های جهانی تبعیت می کند". در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده، از یک مدل ابتکاری استفاده شده است . در این مدل موقعیت اجتماعی اندیشه ها تحت تاثیر چهار متغیر است که عبارتند از : 1- عقلانی بودن . 2- کشش احساسی و عاطفی . 3- عملی بودن و 4- اتکاء به قدرت