جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به شناخت بهتر بخشی از ادبیات داستانی گذشته فارسی می‌ پردازد؛ بخشی که در متون عرفانی بازتاب یافته و از ویژگی ایجاز و سادگی بیان برخوردار است. هدف آن نیز تشریح و تبیین ساختار روایی حکایت ‌های کوتاه کشف ‌المحجوب هجویری است. برای این منظور، 160 حکایت کوتاه از این کتاب انتخاب شد. سپس، با در نظر گرفتن ویژگی ‌های داستان ‌های مینی ‌مالیستی، میزان توجه هجویری به عناصر داستانی در حکایت ‌پردازی، مورد بررسی قرار گرفت. در این نوشتار، شیوه هجویری در داستان ‌گویی، شخصیت ‌پردازی، صحنه‌ پردازی، انتخاب زاویه دید، ایجاد گفت‌ و ‌گو، لحن، درون ‌مایه و ... بررسی و تحلیل شده است.این پژوهش نشان می ‌دهد که در بسیاری از حکایت ‌های‌ کوتاه عرفانی کشف ‌المحجوب، می ‌توان ویژگی ‌هایی را یافت که با ویژگی‌ های سبک مینی ‌مالیسم معاصر همخوانی دارد. گزینش لحظه ‌ای خاص از هر موقعیت و روایت برشی از آن لحظه، طرح ساده، ایجاز و کوتاهی روایت، محدودیت صحنه ‌پردازی، کم بودن تعداد شخصیت ‌ها، محدودیت تعداد وقایع، روایت به زبان ساده و پرهیز از عبارت ‌پردازی، از جمله این ویژگی ‌هاست.

داستان کوتاه کوتاه یا داستانک دردهه های اخیر مورد توجه داستان نویسان فارسی زبان قرار گرفته و در ایران رواج و گسترش یافته است. رواج داستانک نویسی ریشه در گرایش به کیمنه گرایی یا مینی مالیسم در دنیای معاصر دارد که جنبشی در هنر به شمار می رود و بر دو پایه سادگی و ایجاز بنا شده است.نویسندگان این گونه آثار با حذف عناصر غیرضروری، می کوشند اثر ادبی را در کمترین حجم و کوتاهترین شکل عرضه کنند. آنان با استفاده از شگردهایی، از جمله گزینش برشی از لحظه های جذاب زندگی، مقدمه گریزی، استفاده از ارجاعات بین متنی، گزینش کلمه ها، جمله ها و بندهای کوتاه، گنجاندن پایان پرکشش و ... تلاش می کنند داستانهایی ساده و اثرگذار بیافرینند.در این مقاله، ضمن نگاهی به زمینه ها و عوامل گرایش به کمینه گرایی در گذشته و امروز، دیدگاه های منتقدان درباره آن توضیح داده می شود و ویزگی های داستانهای کوتاه کوتاه و شگردهایی که نویسندگان در خلق این گونه آثار به کار می برند، معرفی می شود و برای نمونه، داستانک «شمع ها خاموش نمی شوند» بر اساس مباحث مطرح شده، تجزیه و تحلیل می گردد.