جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، آثار حجمی فلزی دوران اولیه اسلامی ایران طی زمامداری حکومت های طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل بویه و همچنین غزنویان مورد بررسی قرار می گیرد. که با توجه به فرهنگ ساسانی و اسلامی، بتدریج در هم آمیخته و شکل گرفته، و در دوره سلجوقیان و نمودی مشخص یافته است. رواج اشکال و احجام متنوع آثار هنری خصوصا در برخی صنایع دستی و همچنین احیا از تکنیک های صنعتی و هنری دوران گذشته، به صورتی نو همواره با پالایش و دگرگونی هایش سامان یافته و با هیاتی اسلامی در این دوران مشاهده می گردد. که در این جا به بررسی نوع، چگونگی اشکال، احجام، تزیینات و همچنین کاربرد نمادین آن ها پرداخته می شود.

هنر طراحی ایرانی بخشی از هنرهای تجسمی است که اشکال بر مبنای خطوط و حالات مختلف آن، به وسیله قلم مو و مرکب بر روی کاغذ و یا یک سطح به وجود می آید. خط در هنر طراحی، نقشی مشابه با رنگ در نقاشی ایفا می کند. این جایگزینی، شخصیتی قائم به ذات به هنر طراحی می دهد. گرچه به طور عام، هنر طراحی ایرانی زیر مجموعه هنر نقاشی محسوب می شود ولی در این مقاله «هنر طراحی» به مثابه پدیده ای مجزا و کاری هنری با محتوی و هدفدار، که آن را از دیگر هنرهای بصری جدا می کند، مورد بررسی قرار می گیرد.هنرمندان طراح در طراحی یک موضوع، برای خط، به عنوان عنصر اصلی، ارزشی خاص قایل بوده اند. آن ها در آثار خویش با استفاده از عنصر خط، سادگی را بر طبیعت گرایی ترجیح داده اند. هنرمند در پی آن است که دریابد کدامین خط بیشترین امکان انتقال مفهوم را دارا است و چگونه می توان زیبایی های پنهان و درونی را با ساده ترین و مناسب ترین خطوط طرح کرد.در این راستا، مقاله حاضر به هنر طراحی و موضوعات مورد استفاده طراحان، در بیان مفاهیم نمادین می پردازد.این مقاله سعی می کند به چند پرسش اساسی در این حوزه بپردازد:الف) آیا الگو و سنت خاصی در ترسیم موضوعات آثار طراحی ایرانی رعایت شده است؟ب) آیا ساختار سیاسی، اجتماعی و مذهبی تاثیراتی در پیدایش و شکل گیری این آثار داشته است؟د) آیا طراحی ها در برگیرنده مضامین نمادین هستند؟البته در این میان با سوال های فرعی نیز مواجه می شویم که به نوعی زیر مجموعه سوالات اصلی محسوب می شوند که در متن به آن ها اشاره می شود.روش تحقیق: شیوه تحقیق در این مقاله به روش تاریخی- تصویری- تطبیقی و تحلیل محتوایی است. ابزار و شیوه های گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، میدانی و گردآوری نمونه هایی از آثار هنر طراحی موزه ها و مجموعه های خصوصی است.

باتوجه به مطالعات کارشناسان در حوزه هنری شاید بتوان دوره تیموری را یکی از مهمترین ادوار تاریخ هنری ایران زمین محسوب نمود. آثار بجای مانده از این دوره نیز حاکی از اهمیت هنری این دوره از تاریخ ایران است. این سلسله، با تکریم هنرمندان و معماران و گردآوردن آنان از اقصی نقاط کشور هم در ساختار معماری و هم در تزیینات آن، نقش آفرین بوده اند. بهترین شاهد این مساله، مدارس این دوران در منطقه خراسان است.طبق اسناد تاریخی ساخت مدرسه از دوره سلجوقیان در ایران مرسوم می شود و تیموریان نیز این سنت را ادامه می دهند. مدارس بالاسر 800.1379، مدارس پریزاد 82.1420، مدرسه دودر 843.1439 و غیاثیه خرگرد 1444.848 نشانگر اهمیت مدرسه سازی در دوره تیموریان است که در این مقاله ساختار و نقش مایه های تزیینی چهارمدرسه مذکور مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد.در پی بررسیهای به عمل آمده می توان این گونه استنباط نمود که در سیر تحول معماری و تزیین مدارس دوره تیموری یک روند تکاملی وجود داشته و از نظر محتوای کتیبه ها استفاده از مضامین دینی رواج بیشتری داشته است.روش تحقیق این مقاله به صورت تاریخی، توصیفی و تحلیلی است.اهداف مقاله: 1 شناسایی مدارس دوره تیموری و مقایسه آنها، 2 شناخت روند تحول ساختار و تزیین معماری مدارس تیموری در خطه خراسانسوالات مقاله: 1- مدارس تیموری از نظر معماری، تزیینات و محتوای کتیبه ها دارای چه ویژگیهایی هستند؟ 2- تفاوتها و شباهتهای تزیینی و ساختاری مدارس مذکور کدام است؟

از میان شاخه های گوناگون هنرهای اسلامی، معماری اسلامی و مخصوصا تزیینات وابسته به آن، دارای جایگاه شاخصی می باشد. آثار برجای مانده از هنرهای تزیینی در ابنیه اسلامی، مخصوصا در اماکن مذهبی نظیر مساجد و بقاع متبرکه، واجد روحیات منحصر به فرد و ژرفای تجسمی هستند. شهر قم به دلیل وجود بارگاه مقدسه حضرت معصومه (س) و خیل کثیری از بقاع امامزادگان، به گنجینه ای پربار از آثار تزیینی معماری اسلامی بدل گردیده است. اما از میان مشاهد و بقاع متعدد این شهر، بقعه امامزاده اسماعیل (ع) معروف به (سید سربخش)، که بنای آن از سده چهاردهم/هشتم (دوره ایلخانی) برجای مانده است؛ مزین به آرایه های تزیینی زیبا و ارزشمندی می باشد. نوشتار حاضر به بررسی و معرفی انواع نقش مایه های تزیینی موجود در این بنا می پردازد. در این راستا، نقش های تزیینی نهفته در تزیینات معماری این بقعه، به انواع نقوش منحنی اسلیمی، هندسی و خط نگاره آراسته است.اهداف اصلی تحقیق:الف) شناخت عناصر و آرایه های تزیینی در بنای امامزاده اسماعیل (ع).ب) بررسی و دسته بندی انواع نقش مایه های موجود بنا.سوالات:الف) نقوش تزیینی بقعه مذکور دارای چه خصوصیاتی هستند؟ب) عمده نقوش گچبری در این بنا شامل چه نقشمایه هایی است؟روش تحقیق: شیوه تحقیق در این مقاله به روش تاریخی، توصیفی و تحلیلی بوده؛ و ابزار و شیوه های گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی است.

آغاز سده دهم مصادف است با ناآرامی های سیاسی ایران و متعاقب آن مهاجرت بسیاری از هنرمندان به شرق و غرب و ازجمله دیار عثمانی. دفاتر اهل حرف یکی از اسناد معتبری است که اطلاعات قابل توجهی را از چگونگی فعالیت برخی از این هنرمندان مهاجر در کارگاه های هنر توپقاپی سرای در اختیار می گذارد. ضرورت بازخوانی این اسناد با توجه به این نکته که مشاغل مختلف دربار استانبول در آغاز سده دهم با الگوبرداری از کارگاه های هنر ایران و با حضور بسیاری از هنرمندان ایرانی شکل گرفتند، افزون می گردد. فرضیات مقدماتی، احتمال حضور هنرمندان مهاجر ایرانی را در این اسناد و فعالیت چشمگیر آن ها را در کارگاه های دربار استانبول مطرح می سازد.هدف از این پژوهش، شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرای است. دستاوردهای کلی، مبین این نکات هستند که تا پیش از انتقال هنرمندان ایرانی به دربار عثمانی، فعالیت های هنری توپقاپی سرای بسیار محدود و کم رونق بوده، ولیکن با ورود هنرمندان ایرانی، کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه از نظر تنوع مشاغل و چه از نظر تعدد هنرمندان بالاخص در جماعت نقاشان رشد چشمگیری می یابد. از بررسی میزان مقرری اعضای نقاشخانه توپقاپی سرای، چنین برمی آید که میانگین مقرری جماعت نقاشان ایرانی بالاترین میزان را در طول سده دهم دارا بوده است. این جماعت از بزرگ ترین گروه های هنری فعال در دربار عثمانی محسوب می شده اند، ولیکن به تدریج از نیمه سده دهم هجری دامنه فعالیت آن ها کاهش یافته و تا پایان سده از رونق می افتد. اهداف مقاله:1- شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرایسوالات مقاله:1- هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی به کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه کسانی هستند؟

قرآن منحصر به فرد ابن بوّاب، هنرمند بزرگ شیعی دوره آل بویه،که هم اکنون در کتابخانه چیستر بیتی شهر دوبلین پایتخت جمهوری ایرلند نگهداری می‌شود، هنوز از شاهکارهای هنر اسلامی به شمار می‌رود. تنوع بسیار عناصر تزیینی در این قرآن شیوه‌ای نو را برای تذهیب‌گران دوره‌های بعدی پدید آورد. استفاده و بکارگیری نقشهای تزیینیِ دوره پیش از اسلامِ هنر ایران (هنر ساسانی) از دیگر امتیازهای این قرآن است که ابن بوّاب توانست با تغییر و بازسازی آنها شخصیتی کاملاً نو و مطابق با جهان بینی اسلامی ارائه دهد. از دیگر ویژگی‌های این قرآن وجود عناصری از قبیل آوردن نام علی (ع)، فرستادن درود و سلام بر آل محمّد (ص) و بکارگیری تقسیم‌بندی‌های دوازده و چهارده‌گانه در تذهیب می‌باشد که همگی معرّف یک اثر کاملاً شیعی است.