جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در دوران جنگ سرد رقابت در زمینه های گوناگون میان دو بلوک شرق و غرب بر اساس دو ایدئولوژی متفاوت در جریان بود و دو طرف از تمامی ابزارهای در دسترس استفاده می نمودند. یکی از این ابزارها که به ویژه ایالات متحده به آن تکیه می کرد حقوق بشر بود. ایالات متحده نقض حقوق بشر در بلوک مقابل را محکوم می کرد و از این موضوع در میان متحدین خود به سادگی می گذشت. پایان جنگ سرد و پیروزی لیبرال دموکراسی در کنار شرایط جدید بین المللی این انتظار را به وجود آورده بود که معیارهای دوگانه در حقوق بشر توسط ایالات متحده به کناری گذاشته شود. با این وجود آنچه که در عمل پس از سال 1990 مشاهده شد یادآور فضای جنگ سرد بود. ایالات متحده همچنان به نقض حقوق بشر توسط کشورهای متحد خود که منافع استراتژیک آن کشور را تامین می کنند توجه چندانی ندارد و در مقابل به نقض حقوق بشر در کشورهایی که نظم بین المللی مطلوب آمریکا را به چالش می کشند تاکید فراوان می کند. ایالات متحده تلاش می کند رفتارهای واقع گرایانه خود را لیبرالیستی و منطبق بر آرمان های بشری جلوه دهد اما همچنان منافع ملی آمریکا راهنمای آن کشور در رفتار سیاست خارجی می باشد و در مواقع لازم از حقوق بشر به عنوان یک ابزار در سیاست خارجی بهره برداری می نماید. سوالی که این مقاله به دنبال پاسخگویی به آن می باشد عبارت است از این که: تاثیر حقوق بشر بر روابط میان ایالات متحده و کشورهای در حال توسعه از سال 1990 میلادی به بعد چگونه بوده است؟

عمده کشورهای اروپایی علاقه مند به برقراری روابط و استفاده از ظرفیت های اقتصادی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بوده اند. هر چند در طول سه دهه گذشته روابط طرفین فراز و نشیب های گوناگونی (اعم از خصمانه و یا دوستانه) را پشت سر گذاشته است. با آغاز بحث پرونده هسته ای ایران، کشورهای اروپایی سعی کردند محوریت خود را در مناسبات میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی حفظ نمایند. سرانجام همراهی اروپا با آمریکا پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت ارسال نمود. اما یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران مرحله جدیدی از مناسبات ایران و اتحادیه اروپا را رقم زد. طرح مباحثی چون اعتدال و میانه روی، تنش زدایی، اعتمادسازی و تعامل سازنده با نظام بین الملل از سوی دولت با استقبال کشورهای اروپایی روبه رو شد. اتحادیه اروپا در قالب گروه 1+5 روند مذاکرات برای حل و فصل پرونده هسته ای ایران را دوباره آغاز نمود. مذاکرات سرانجام در نوامبر 2014 (آذر 1393) منجر به توافق موقت 6 ماهه ای ژنو شد. مذاکرات طرفین برای رسیدن به توافق جامع و نهایی پس از دو بار تمدید توافق ژنو (در زمان نگارش این مقاله) کماکان ادامه دارد. مولفین در این مقاله سعی دارند تا چارچوبی تحلیلی برای بررسی روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از روی کار آمدن دولت یازدهم ارائه دهند.