جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جامعه امامیه به روزگار امامت امام حسن عسکری؟ع؟ علیرغم کوتاهی آن نسبت به ایام امامت دیگر امامان با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است که می‌توانستند در مسیر هدایت پیروان امام خلل‌های جدی ایجاد نمایند. لذا آگاهی از چالش‌ها و چگونگی گذر از آنها شناخت مناسب‌تری از فعالیت‌های امام یازدهم به دست می‌دهد(مسئله و ضرورت). در راستاشناسی این چالش‌ها ابتدا با رصد میراث حدیثی و داده‌های منابع کهن در مورد حوادث روزگار امامت یازدهمین پیشوای امامیه توصیف این چالش‌ها و بستر بروز آن مدنظر بوده است و سپس چگونگی مواجهه امام با این چالش‌ها بیان گردیده است(روش). مصداق‌شناسی امام، جریان‌های انحرافی، دور ماندن شیعیان از دسترسی به امام در راستای کسب معارف دینی و بروز اختلاف و انحراف در سازمان وکالت چالش‌هایی بوده‌اند که امام در تلاش بوده است تا با تبیین امر امامت، استدلال بر بطلان اندیشه‌های جریان‌های انحرافی، بهره‌گیری از ظرفیت عالمان امامیه برای نشر معارف اهل‌بیت؟عهم؟، بهره‌گیری از ظرفیت بزرگان منطقه در رفع اختلاف و اطلاع‌رسانی مناسب به شیعیان برای در امان بودن از انحراف و خیانت کارگزاران سازمان وکالت جامعه امامیه را از این بحران‌ها به سلامت عبور دهد (یافته‌ها).

آگاهی از رویدادهای بازه زمانی حضور مسلم ­بن عقیل در کوفه به عنوان سفیر امام حسین(ع)، نقشی مهم در فهم چرایی عدم همراهی کوفیان با امام حسین(ع) دارد. موضوع سکونت مسلم در منزل مختار ثقفی با وجود شهرتی که دارد و در آثار گوناگون بازتاب یافته است با ابهام‌ روبه‌رو است. مقاله پیش‌رو با روش استقرا و خوانش دوباره داده‌های تاریخی منابع کهن­، چهار گزارش سکونت مسلم در منزل مختار، منزل هانی ­بن عروة، منزل شریک­ بن اعور و منزل مسلم­ بن عوسجة را شناسایی کرده است و سپس بر اساس ارزیابی میزان هم­‌راستایی آنها با دیگر اطلاعات تاریخی و سازگاری با فضای کالبدی شهر کوفه به اعتبارسنجی آنها پرداخته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف رأی مشهور، اقامت مسلم بن عقیل در منزل مسلم بن عوسجة پذیرفتنی‌تر است.

اگر اختلاف و تعارض به عنوان واقعیتی غیر قابل انکار در جوامع بشری به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به تنش و حتی بحران در جامعه منجر شود. از این روی، امروزه شاخه‌ای از دانش مدیریت به بررسی عوامل و زمینه‌های پیدایش تعارض و راه‌های مقابله با آن اختصاص یافته است. بررسی سیرة نبوی نشان‌گر آن است که در جامعة اسلامی عصر نبوی نیز عوامل و زمینه‌های مختلفی برای بروز تعارض وجود داشته است و پیامبر6 با درایت و کاردانی، این تعارض‌ها را مدیریت می‌کردند. این نوشتار با بهره‌گیری از مفاهیم و مباحث مطرح در زمینه مدیریت تعارض، می‌کوشد بسترهای بروز تعارض در جامعة اسلامی عصر نبوی را در دو بخش متغیرها و عوامل ساختاری و متغیرها و عوامل انسانی شناسایی نماید.

سازمان وکالت، شبکه‌ای از وکلای به‌هم‌پیوسته بود که در عصر حضور ائمه(ع)، وظیفه‌ سامان‌دهی امور شیعیان را در امور مرتبط با امام بر عهده داشت. این سازمان در روزگار امام هادی(ع) با توجه به شرایط سیاسی پدیدآمده توسط دستگاه خلافت عباسی، دوران جدیدی از فعالیت خود را تجربه ‌کرد که لازمه‌ آن، انجام فعالیت‌ها به صورت پنهانی و دوری‌جستن از هرگونه تنش و اختلاف درونی بود. این شرایط حساس، می‌طلبید تا امام هادی(ع) به عنوان رهبر عالی این سازمان، بستر‌ها و عوامل تنش‌زایی در فعالیت‌های کارگزارانش را رصد کند؛ تا در موقع لزوم، با ارائه راهکارهایی در پیشگیری یا برون‌رفت از تنش، سازمان را هدایت کند و به‌سلامت، از خطرهای پیش‌ رو گذر دهد. استقرای اطلاعات تاریخی مرتبط با وکلای امام هادی(ع) از منابع کتابخانه‌ای و سپس بررسی و تحلیل آنها، مؤید این فرضیه است که امام هادی(ع) با آگاهی از بسترهای بروز تعارض و تنش در سازمان وکالت، در درجه نخست در صدد پیشگیری از بروز تعارض بوده‌ و در مواجهه با تنش‌های پدیدآمده نیز با بهره‌گرفتن از راهکارهای مختلف که در متن مقاله به‌تفصیل معرفی شده، سازمان را در برابر خطرات پیرامونی حفظ نمود

یکی از مذاهب اسلامی شیعه است که با رحلت رسول خدا(ص) چهره سیاسی خود را نشان داد. این گروه مانند سایر مذاهب، در مسیر حیاتش دچار انشعاب هایی گردید. امامیه و اسماعیلیه به عنوان دو گروه از این آیین در قرن سوم تا پنجم هجری بر بخش های مهمی از جهان اسلام تفوق فکری و سیاسی داشته اند. در این پژوهش تلاش بر آن بوده است با رجوع به منابع مکتوب کتاب خانه ای، در آغاز گزارشی از وضعیت خاندان ها و حکومت های امامی و اسماعیلی در این بازه زمانی ارائه گردد تا از گستره حکومتی و سرزمینی ایشان آگاهی لازم به دست آید.

در مطالعه‌ شرح حال وکلای اربعه در عصر غیبت صغرا، یکی از نکاتی که ذهن پرسش‌گر را به خود معطوف می‌سازد، اندک بودن شرح حال سمری، چهارمین وکیل خاص امام زمان در مقایسه با سه وکیل پیش از اوست. با توجه به جایگاه وکلای چهارگانه در روزگار غیبت صغرا، این سوال به ذهن می‌رسد که چرا مسئله ‌چنین است؟ و مهم‌تر این‌که آیا این میزان اندک بودن اطلاعات، خدشه‌ای را متوجه جایگاه وکالتی ایشان نمی‌سازد؟ با مراجعه به اسناد مکتوب کتابخانه‌ای و ارائه‌ توصیفی جامع از داده‌های موجود در مورد این شخصیت؛ چرایی کمبود اطلاعات، تحلیل تاریخی گردیده است. در این جستار مشخص گردید، میزان اندک داده‌ها تنها متوجه اطلاعات منصبی ایشان است و در بعد داده‌های زیستی، نسبت به سه وکیل قبلی کاستی‌ای مشاهده نمی‌گردد. همچنین کمبود داده‌های منصبی در بازه‌ زمانی این مسئولیت و حوادث مربوط به آن، قابل تحلیل و درک است. نکته آخر آن‌که آرامش زمان سمری و قبول مسئله‌ سترگ غیبت تامه، بدون چالش اجتماعی در میان امامیان، گویای جایگاه والای وکالتی این شخصیت است.

بی‏شک وجود اختلاف در جوامع بشری واقعیتی غیر قابل انکار است. این اختلاف‏ها می‏توانند بستر مناسبی را برای پدید آمدن تنش، در جامعه فراهم آورند. بروز تنش نیز می‏تواند بر حرکت جامعه به سوی اهداف آن، تأثیر منفی داشته باشد. اگر تعارض و تنش در جامعه مدیریت نشود چه بسا پیامدهای آن بحران را در پی دارد و گاه این امر می‏تواند بنیان‏های جامعه را متزلزل نماید. امروزه علم مدیریت با پرداختن به این امور راه‏کارهایی برای مقابله با تعارض و اختلاف اندیشیده است. اما محدوده این بررسی‏ها محدود به سازمان‏ها می‏شود. از سویی مدیریت تعارض مطرح شده، حاصل پژوهش در جوامع غربی و برآمده از اندیشه‏های آنان است. از راه‏های اسلامی‏سازی و بومی‏سازی علوم انسانی در این زمینه، بهره بردن از سرگذشت جامعه نبوی به رهبری والاترین گوهر انسانی، است. بازخوانی تاریخ و حوادث آن جامعه، الگویی عملی در اختیار ما می‏نهد که با بازشناسی اقدامات رسول‏خدا? در مواجهه با تنش‏های جامعه نبوی، مسیری مناسب فرا روی مدیران جامعه قرار دهیم. بدین منظور با بهره جستن از روش تاریخی به استقراء فعالیت‏های رسول‏خدا? در این وادی پرداخته‏ایم و در ضمن این استقراء، به بسترهای بروز اختلاف و تنش در جامعه نیز توجه شده است. پس از جمع‏آوری اقدامات حضرت? و تحلیل آن‏ها علاوه بر آشنا شدن با تکنیک‏های استفاده شده توسط ایشان، به این نتیجه می‏رسیم که فعالیت‏های ایشان بر پیشگری متمرکز بوده است و سعی بر این بوده است که در حد امکان از بروز تنش جلوگیری به عمل آید. البته در مواقع پدید آمدن تنش و درگیری، حضرت? با قاطعیت به مقابله با آن پرداخته‏اند.

نزاع و درگیری جزو لاینفک جوامع بشری است. گاه عدم مدیریت اختلاف ها، جامعه را به سمت بحران سوق می دهد و چه بسا بنیان های آن را با تزلزل مواجه گرداند. اهمیت مسئله، اندیشمندان علم مدیریت را بر آن داشته است تا آثارشان از این بحث تهی نباشد و در جستجوی ارائه راهکاری برای چگونگی مواجهه با تعارض برآیند. در این جستار برآنیم با استقرا در اقدامات پیامبر(ص) در رویارویی با تنش ها و نزاع های روی داده در مدینةالنبی، به واکاوی این فعالیت ها بپردازیم تا از این رهگذر، چگونگی مدیریت رسول خدا(ص) در این امر به تصویر کشیده شود.