جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصائب النواصب فی الرد علی نواقض الروافض نوشته قاضی سید نورالدین بن شرف‌الدین مرعشی حسینی تستری (956-1019ق)، با موضوع کلام اسلامی، ردی بر کتاب «نواقض الروافض» میرزا مخدوم شریفی تبریزی است. قاضی نورالله شوشتری در سال 995ق از تألیف این کتاب فراغت یافت و همان‌طور که در خاتمه متذکر شده، آن را در هفده روز نوشته و به پایان رسانده است. کتاب دارای مقدمه محقق، مقدمات مؤلف (هشت مقدمه) و مطالب کتاب در شش فصل (که سه فصل آن در جلد اول و سه فصل در جلد دوم بیان شده است) است. از سبک نوشتاری کتاب چنین برداشت می‌شود که نویسنده معتقد است که این کتاب پاسخی نظامی در حوزه قلم به مخالفان است. بنابراین وی، حملات میرزا مخدوم در نواقض را با سبکی حماسی پاسخ گفته است. ایشان فصول و بخش‌های کتاب را با اصطلاحات نظامی نام‌گذاری کرده است. او علت نام‌گذاری کتاب و سبک نگارش حماسی آن را به این جهت می‌داند که بحث با مخالف را جهاد می‌شمارد. لذا در نوشتن آن به‌جای فصل به جُند تعبیر کرده است. وی پس از خطبه مُسَجَّعش، هشت مقدمه بر کتاب نگاشته و سپس شش لشکر (بخش) آورده، در لشکر چهارم بیست‌وسه طایفه و در لشکر ششم هفت پرچم را بحث کرده است. ترتیب کتاب به‌صورت مقدمه، سپاهیان (جنود)، لشکریان (صفوف)، رسته‌ها (طوایف) و پرچم‌ها (رایات) است منتهی جنگ در اینجا با تیرهای قلم و شمشیرهای استدلال صورت می‌پذیرد.

سرور اهل الإيمان في علامات ظهور صاحب‌الزمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف نوشته سيد على بن عبدالكريم نيلى عالم شيعى قرن هشتم و نهم هجرى است كه در موضوع علائم ظهور امام عصر تدوين شده است. اين اثر كه در واقع رساله‌اى كم حجم است از منابع علامه مجلسى در كتاب بحار به شمار مى رود. مؤلف در اين رساله 101 روايت از كتب پيشينيان خود نقل كرده كه البته بخشى از آنها (70 مورد) درباره چگونگى حكومت امام عصر و دوران ظهور آن حضرت است. مؤلف به سلسله اسناد راويان اشاره نكرده و منابع خود را نيز ذكر نمى‌كند. فقط آخرين راوى را نام برده است. نيلى كتاب ديگرى با عنوان الغيبه داشته كه كتاب حاضر، مختصرى از آن است. همچنين بسيارى از رواياتى كه در كتاب سرور اهل الايمان آورده، در كتاب ديگرش منتخب الانوار المضيئه نيز آمده است نيلى تنها به نقل روايات اكتفا نكرده و در مواردى به اظهار نظر يا توضيحى درباره آن پرداخته است.

لماذا الاختلاف في الوضوء و من هو وراء الكواليس؟ اثر سید علی شهرستانی، پژوهشی در ریشه اختلاف شیعه و اهل سنت در مسائل وضو است. کیفیت وضو یکی از اختلافات فقهی این دو فرقه است و نویسنده با تتبع، ضمن بحث از ریشه اختلافات در صدر اسلام، نتیجه گرفته منشأ این اختلافات، به عثمان بن عفان، خلیفه سوم برمی‌گردد[۱] اثر حاضر، اولین کتاب از جمله سلسله مباحث «بحوث في الوضوء النبوي» بوده که در آن، نویسنده از زوایای تاریخی، به بررسی راز اختلاف امروزی میان مسلمین پیرامون وضوی نبوی پرداخته است؛ با مسلم دانستن این مفروض که معمولا چنین اختلافی، در امری مانند وضو که نص قرآن کریم بر آن وجود دارد، اتفاق نمی‌افتد؛ زیرا پیامبر(ص) احکام و فروض و کیفیت و نواقض و موجبات آن را به‌خوبی و روشنی بیان نموده و خود نیز در انظار مسلمین، در طول مدت حیات خویش، بارها این عمل را انجام داده است[۲] این کتاب، خلاصه‌ای از مباحث طولانی و مفصل سلسله مباحث مذکور می‌باشد که توسط شیخ قیس عطار، تلخیص و تنظیم شده است.

توحید مفضَّل یا کتاب فَکِّر: کتابٌ فی بدء الخلق و الحثّ علی الاعتبار؛ کتابی است مشتمل بر حدیثی طولانی از امام صادق(ع) با موضوع حکمت و خداشناسی و اسرار آفرینش که طی چهار جلسه بر مفضل بن عمر جعفی املا شده است. مشهور است که این کتاب املای امام صادق(ع) بر مُفَضَّل بن عُمَر جُعْفی کوفی، یکی از اصحاب سرشناس و بزرگ آن حضرت، می باشد. در این‌که این کتاب نوشته خود امام صادق(ع) نیست، اختلافی وجود ندارد بلکه بحث در این است که آیا امام(ع)، آن را بر مفضّل بن عمر املا کرده یا این‌که اثر خود مفضّل است که به امام صادق(ع) نسبت داده است. غالب علمای شیعه، مفضَّل بن عمر جُعْفی را صحابی خاص امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) دانسته و برخی از آنان، ضمن اقامه دلیل در رد آرای تضعیف‌کنندگان، به تأیید و توثیق وی پرداخته و گفته‌اند که این کتاب املای امام صادق(ع) بر اوست. بعضی علما نیز تصریح کرده‌اند که اِهلیلَجه، اثر دیگر منسوب به امام صادق(ع) در خداشناسی، را خود امام نوشته و سپس متن دستخط خود را در اختیار مفضّل گذاشته‌اند ولی توحید مفضّل املای امام(ع) بر مفضّل است. البته نجاشی، این اثر را به مفضّل نسبت داده و اشاره کرده‌ که به آثار وی چندان اعتنایی نیست و گفته است برخی وی را از غالیانِ خطّابی شمرده اند. بر فرض پذیرش اینکه مطالب کتاب حدیثی از امام صادق است که آن حضرت بر مفضل بن عمر املا کرده، این سؤال مطرح است که آیا متن فعلی، همان توحید مفضّل است یا نه. نام توحید مفضّل در فهرست کتابهای سید بن طاووس آمده است و بنا بر توضیحات وی، آن کتاب، ظاهراً همین است که در دسترس ماست. و بیان داشته تاکنون هیچ‌یک از علما وقوع تغییر و تحریفی را در متن این کتاب گزارش نکرده است و کسی مدعی نشده که توحید مفضّل کنونی غیر از آن است که مفضّل بن عمر جعفی از قول امام صادق(ع)روایت نموده است، بلکه سیره آنان در نقل و ترجمه و شرح این اثر، نشان از اعتقاد به عدم تحریف و تغییر دارد. امام صادق(ع) کتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا کرده است. آن حضرت در این کتاب با بیان شگفتی‌های آفرینش، به اثبات آفریدگار حکیم و دانا پرداخته است. توحید مفضل از کتابهای ارزشمند و معتبر شیعه در مباحث اعتقادی محسوب می شود. به سبب اهمیت خاص توحید مفضّل نزد علمای تشیع، سید بن طاووس، همراه داشتن آن را در سفر و مطالعه و تفکر در باره آن را توصیه و بر آن تأکید نموده است. چهار مجلس کتاب •