جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر در شش فصل، در پي بررسي تبيين انديشههاي فلسفي عارف، متفکر ديني و ادب پژوه افغانستان، صلاحالدين سلجوقي است. نويسنده پس از کليات و مفاهيم، به احوال و آثار و سپس به روش فکري صلاحالدين سلجوقي پرداخته است. احاطه سلجوقي بر مباحث ديني و روايي از يک سو و تسلط بر مسائل منطقي، فلسفي، علمي و عرفاني از سوي ديگر، باعث شد که وي از برهان، دين و عرفان، بهرهاي کامل و بجا ببرد و آنها را به صورت دقيق، درآميزد و به عنوان روش فکري براي نظام فلسفي خود برگزيند. در روش فکري و فلسفي وي، دليل و تحليل علمي و فلسفي معيار است. مبناي فکري سلجوقي عبارت است از: منطق علمي، برتري شهود عرفاني، و صدرنشيني اخلاق بر علوم. وي براساس مباني فکري خود، به تبيين و نقد مسائل، انديشهها و مطالب پرداخته و انديشه و شيوه فکري خود را بيان کرده است. انديشههاي فلسفي صلاحالدين سلجوقي عبارت است از: معرفتشناسي، اثبات وجود خداوند، انسانشناسي، زيباييشناسي، علم اخلاق و فلسفه اخلاق، تعامل خير و شر در نظام هستي، و اختيار انسان. او فلسفه را از دانشهاي الهي و مهم بشري دانسته و معتقد است که فلسفه به پرسشهاي بنيادين انسان پاسخ عقلاني ميدهد. وي فلسفه را مولود دين و در خدمت دين ميداند. اخلاق و تصوف نزد سلجوقي از اهميت خاصي برخوردار است. منابع فکري سلجوقي عبارت است از: قرآن، روايات، مکاتب فلسفي اسلام و جهان غرب، و تبادل افکار با متفکران و نويسندگان. قرآن از منابع اصلي معرفت و انديشه سلجوقي به شمار ميرود. وي از روايات نيز الهام و بهره برده است. مکاتب فلسفي اسلام و جهان غرب، از جمله منابع فکري سلجوقي است. وي با اقبال لاهوري در ارتباط بوده و افکار بيدل دهلوي و عرفا بر انديشه و رفتار سلجوقي اثر گذاشته است. نتيجه اينکه سلجوقي يک اسلامشناس و متفکر ديني واقعي است و ايمان به خدا و بازگشت به تفکر ديني، مسئله اصلي و اساسي در انديش? اوست.

‫بسياري از انديشمندان درباره شخصيت و قيام امام حسين عليه السلام به اظهار نظر پرداختهاند. شهيد مطهري و دکتر شريعتي دو شخصيتاند که با دو روش و از دو منظر به اين موضوع پرداختهاند. اين پژوهش در چهار فصل به بررسي ديدگاه اين دو شخصيت و نقاط اشتراک و افتراق ديدگاه آنها پرداخته است. از نظر شهيد مطهري، کليد شخصيت سيدالشهدا عليه السلام حماسه، شور، عظمت، صلابت، ايستادگي و حق پرستي است. او تجسم مکتب اسلام و رهبري بي نظير است. قيام او براي خدا و در راه خدا بود. علل قيام حضرت، امتناع از بيعت، دعوت مردم کوفه، و مهمترين آنها امر به معروف و نهي از منکر بود. از اهداف اين قيام، احياي دين خدا، اصلاح امت، تلاش براي تشکيل حکومت اسلامي و شهادت طلبي در راه خدا بود. از پيامدهاي اين قيام، احياي کتاب و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، نجات اسلام، تفکيک ميان اسلام و خلافت اسلامي، و نابودي بني اميه بود. درسها و پيامهاي عاشورا، عزت و کرامت و آزادگي، بيداري و قيام عليه ظلم و طاغوت، درس امر به معروف و نهي از منکر، حفظ دين و تحقق احکام خدا، زنده کردن روح حماسي، بصيرت و مبارزه با قشريگري، صبر و پايداري، و معنويت و معرفت بود. با بررسي ديدگاههاي دکتر شريعتي در اين موضوع، ميتوان به اين نتيجه رسيد که هر دو متفکر بر اهميت و بي بديل بودن اين شخصيت و قيام جهاني و تاريخي سيدالشهدا عليه السلام تأکيد دارند. همچنين در اغلب موارد مانند ضرورت تحريف زدايي، مبارزه با خرافات و بدعتها و اکتفا نکردن به اشک و روضه و تأکيد بر درسهاي گوناگون علمي، عملي، اخلاقي، تربيتي و سياسي نظير دفاع از احياي دين، احياي سنت امر به معروف و نهي از منکر، و ... ديدگاهي مشابه دارند. تفاوت عمده اين دو، در نوع نگاه و روش تحقيق آنهاست. مطهري با معيارها و مباني ديني و عقلاني به تبيين و تحليل اين موضوع پرداخته و شريعتي با استفاده از روش و چارچوب نظريههايي به مسئله پرداخته که در فلسفه تاريخ، به ويژه نظريه تضاد تاريخ مارکسيسم مطرح است. تفاوت اصلي ديگر، در استفاده شريعتي از روشهاي برون ديني (فلسفه تاريخ) در تحليل اين واقعه است. شايان ذکر است که نگارنده پايان نامه، بر اساس ديدگاههاي شهيد مطهري، مباني فکري دکتر شريعتي پيرامون قيام امام حسين عليه السلام را به ويژه در مورد تشبيه به تضاد تاريخي مارکسيستي، نقد کرده است.