جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن مجید اعتقادنامة اسلام آورندگان و آخرین کتاب آسمانی است که راه های هدایت را از زبان خالق یکتا تبیین نموده و با شیوه ای منحصر به فرد آنها را به سوی سعادت ابدی، راهنمایی نموده است. اصول اصلی اعتقادی در همة ادیان الهی، اعتقاد به مبدأ ودر پی آن اعتقاد به معاد است که از سویی اصل و اساس ایجاد انسان و از سوی دیگر، منتها و بازگشت وی را، روشن می نماید. علاوه بر کتب آسمانی، اندیشمندان خداگرا و فیلسوفان و متکلمان الهی برای تصحیح اعتقادات بشریت نسبت به دو اصل یاد شده از راههای گوناگون عقلی فلسفی به اثبات مبدأ و معاد پرداخته اند. در جستجوی آن بودیم تا بدانیم: رویکرد قرآن برای دعوت به نظام صحیح اعتقادی چگونه است و از چه راه هایی برای دعوت به سوی خدا و معاد بهره جسته است. آیا طریق عقلی فلسفی محض در اثبات مبدأ، با روش قرآن مطابق است و نیز آیا راه های دعوت قرآنی همچون بسیاری از طرق عقلی فلسفی دچار پیچیدگی و غموض است؟ تفاوت رویکرد قرآنی که شامل هدایت عامة مردم است با روش های فلسفی کلامی که مخصوص خواص و بخشی از عقلای جامعه است، در چه می باشد؟ راز این مهم را چنین دریافتیم که: دیدگاه قرآن در دعوت به توحید بر مبنای فطرت بوده و اصلی ترین طریق شناخت خدا، رجوع به فطرت پاک انسانی، معرفی شده است که این ریق گرچه در میان فلاسفه و متکلمان نیز مطرح گردیده، ولی هرگز به مثابة اصلی ترین راه در نظر گرفته نشده است و راه های عقلی، راه های اصلی تر به شمار آمده اند. البته قرآن مجید راه شناخت آیاتی با استفاده از ابزار گوش و چشم را عام ترین روش هدایت برای همة افراد جامعه معرفی نموده و سپس تفکر عقلی در آیات را با چاشنی ادلة عقلی کلامی، مزین نموده است. در موضوع اثبات معاد نیز قرآن از راه های عقلی برای اثبات معاد (معاد هست) استفاده ننموده است، بلکه از طریق اخبار مخبر صادق یا همان برهان نقلی از جانب پیامبر(ص) که پیام رسان خدای متعال است، به اثبات معاد پرداخته است. البته براهین متعددی برای ضرورت وجود قیامت (معاد باید باشد) در قرآن اقامه شده است، همچنین خدای متعال در آیات بسیاری از قرآن به رفع استبعاد منکران ازوجود قیامت پرداخته و از راه های مختلفی، امکان معاد (معاد می تواند باشد) را به اثبات رسانده است.

رساله حاضر تحت عنوان اخلاق از دیدگاه فلسفه اسلامی می باشد که ابتدا به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی اخلاق می پردازد، و سپس فایده و هدف و اهمیت علم اخلاق را بررسی می کند. عمده مطالب مطرح شده در رساله پیرامون موضوعاتی چون تاریخ پیدایش اخلاق در اسلام، عدد فضایل، فاضل کیست؟، فرق فضیلت با فعل نیک و ممدوح، فضایل برای وصول به سعادت، خیر و اقسام آن و... می باشد. و در پایان به بررسی اجتماعات بشری و گونه های آن می پردازد؛ و مبنای اخلاقی از نظر معتزله و صوفیه و دیگر حکما را مورد بررسی قرار می دهد و بهترین پاداش را پاداش اخروی معرفی کرده است. و طریق درمان امراض نفس از رذایل اخلاقی را به تفسیر بیان می کند.

رستگاری همواره در اذهان پیروان تشیع یک آرزو و آرمانی است که گویا امید دست یافتن به آن دردلهای پیروان کم تر زنده و با نشاط است، ضمن آن که رستگاری از دلبستگی های اولیه هر انسانی است این پژوهش می کوشد که در درجه نخست ملاکهای رستگاری در مذهب تشیع را که در واقع عناصر سازنده رستگاری هم هستند، نشان دهد، ابتدا واژه هایی که مفهوم و معنای رستگاری رامتون دینی بازتاب می دهند به لحاظ معناشناسی به تفصیل مورد مطالعه قرار داد که در واقع این فصل شایسته نام معناشناسی رستگاری است. آن واگان عبارتند از: فلاح، فوز، نجاح، نجات وسعادت. با بررسی در متون مقدس سه ملاک برجسته که سایر امور فرعی زیر آنان جمع می شود به چشم می خورد، ایمان، عمل و عفو پروردگار ملاک و عناصری هستند که رستگاری را تامین می کنند و محقق می سازند، نخست این نوشتار ابعاد گوناگون اسلام و ایمان و تمایز آن دو را درکتاب و سنت و از دید آرای متکلمان امامیه بررسی و تحلیل کرده است، سپس به خوبی نشان داده که آن نوع عملی که مقتضای ایمان و دینداری است کدام است و به اصطلاح ملاک عمل ناجی رابیان کرد. مهم ترین فصل که رستگاری مورد توجه می باشد عفو الهی است که تحت عنوان رحمت یا لطف مورد بررسی قرار گرفته است در آن جا کوشش بر نشان دادن مصادیق و یاابزارهایی هست که در خلال آن عفو الهی و بخشش او نسبت به بندگان اعمال می شود، و آنهاعبارتند از توبه و شفاعت که به نام رحمت یا عفو خاص الهی نام دارد. در پایان ملاکهای یاد شده را به ارزیابی متکلمان متقدم تشیع گذاشته و تصمیم بر آن بود تا نظر قاطبه متکلمان امامیه آور ده شود اما از آن جا که فرصت این پژوهش به پایان رسید در تنگی وقت این مهم میسور نیافتاد باوجود آن آرای سه متکلم بزرگ امامی مذهب نظیر شیخ صدوق، شیخ مفید و علامه حلی پیرامون نظریه رستگاری یاد شد آورده شده و علامه حلی به موجب آن که شارح خواجه نصیرالدین طوسی است برای مطرح شدن اولویت داشت تا با مطرح ساختن آرای علامه در واقع آرای خواجه نصیر هم گفته شده باشد.