جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همواره انسان در پی یافتن شادی و نشاط و آرامش قلبی بوده است تا بتواند با طیب خاطر روزگار بگذراند. در تعالیم الهی و متون روایی نیل به این خواسته فقط با جلب رضایت پروردگار میسّر خواهد بود. مقام رضوان یکی از برترین مقام‌های عرفانی است که از بهشت برین و جنات عدن نیز باارزش‌تر توصیف شده است، برتر بودن این مقام از نعمت‌های بهشتی بدین سبب است که منشا همه تفضّلاتی است که نصیب مومن می‌شود. رضوان به معنای رضایت وخشنودی خداوند از انسان نعمتی معنوی است که حالتی روحانی در شخص ایجاد می‌کند که لذّت و موهبت آن وصف‌ناپذیر است. یکی از راه‌های وصول به این مقام درک مقام رضاست، اگر بنده به تقدیر الهی رضا دهد، به مقام رضوان و رضایت الهی دست می‌یابد. از آنجا که دست یافتن به بطن آیات قرآن نیاز به شرح و تفسیر دارد، از دو کتاب تفسیر از علمای بزرگ تفسیر و عرفان مدد جستیم و از دیدگاه ایشان آیات را درباره مقام رضوان مورد بررسی قرار دادیم. در آثار تمام عرفای متقدم و متأخر درباره مقام رضا مطالبی آمده است، با توجه به این‌که امامان معصوم علیهم السلام همه مورد خطاب آیه شریفه «یا ایتها النفس المطمئنه...» بوده‌اند، برای رسیدن به این طمأنینه و آرامش قلبی باید از تعالیم آن بزرگواران بهره جست. این پایان‌نامه با هدف درک عمیق معنای رضوان و چگونگی دستیابی به این مقام والای عرفانی از طریق تحقیق تحلیلی-توصیفی انجام شده است. در این پژوهش برای رسیدن به این امر مهم ابتدا به معنای لغت رضوان در قرآن و واژه‌های همنشین و جانشین پرداخته و سپس به شرح راهکارهای دستیابی به این مقام مبادرت نموده است. دراین مسیر الهام بخش و پرخطر عوامل محرومیت از رضوان الهی نیز شرح داده‌ شده است، امیدوارم پژوهش حاضر مورد استفاده رهروان طریق قرب وتعالی روحی وفکری قرار گیرد.

فرهنگ اسلامی- ایرانی، علی‌رغم غنای زیاد، با از بین‌رفتن مرزهای فرهنگی و تهاجم فرهنگ غالب غرب، در معرض آسیب قرارگرفته است. ارتقاء فرهنگ عمومی توده مردم، نیاز امروز جوامع بشری است. رواج آسیب‌ها و کمبود مکارم اخلاقی، جوامع را به انحطاط می‌کشاند. در ایران اسلامی، ضرورت ارتقاء فرهنگ عمومی در جهت نیل به تمدن نوین اسلامی، ما را به شناخت مبانی و زیر ساخت فرهنگ اصیل اسلام، دعوت می‌کند. آیین اسلام، مذهب تشیع و عرفان اسلامی، کامل‌ترین دستورات و موازین الهی را برای ساختن برترین سبک زندگی توأم با معنویت به ما ارزانی داشته و به وسیله آموزه‌های قرآن کریم و معارف وحیانی در اختیار ما نهاده است. لکن، پیش‌نیاز و لازمه آن ایمان و معنویت است. ایمان به خدا، تصدیق توحید و معاد، غیب و وحی، رسالت رسول اکرم (ص) و امامت امامان (ع)، وظیفه اساسی مؤمنین در جامعه دینی است. از آنجایی که ایمان، یگانه عامل تغییرات درونی افراد جامعه است، با جستجو در متون معتبر دینی و عرفانی استخراج و دسته بندی موضوعات، به این نتیجه می‌رسیم که هرچه ایمان مردم افزایش یابد امکان نحول معرفتی و اجتماعی ایمانی و دست‌یابی به کامل‌ترین فرهنگ عمومی افزایش می‌یابد.

زنان در دوران جاهلیت فاقد کرامت انسانی لازم بودند و نگاه تحقیرآمیز یا ابزاری بدان‌ها، ایشان را مبدل به کالایی برای کامجویی و جلب منافع بیش‌تر نموده بود. با ظهور اسلام، ابعاد گسترده‌ای از احکام در راستای احیای کرامت زنان قرار داده شد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، مسأله حجاب بود. فرهنگ سازی صحیح این مسأله در جامعه نیازمند درک صحیح و جامعی از این مقوله است که این ضرورت نگارنده را به تبیین کیفیت حجاب زنان در این تحقیق واداشته است. این تحقیق مشتمل بر واکاوی زینت زنان، کیفیت پوشش ایشان و کیفیت نگاه به آن‌ها بوده و نگارنده بدین نتیجه رسیده است که خداوند در وجود زن، زیبایی‌هایی را به ودیعت نهاده است که ابراز و اظهار آن در برابر دیدگان اجنبی، سبب فسادهای گسترده در حوزه فردی و اجتماعی خواهد شد. به همین سبب آیات و روایات شریفه به تبیین کیفیت پوشش زنان از ناحیه رسالت زنانگی و کیفیت نگاه بدان‌ها از ناحیه رسالت مردانگی پرداخته است تا این مهم تحقق پذیرد.

ازدواج به عنوان سنتی الهی در هستی، سبب کمال و رشد زن و مرد خواهد شد و زن به عنوان قطبی از این امر مقدس، نقش محوری­ای را در تحقق آثار ازدواج ایفا می­کند. اما موانعی اخلاقی در مسیر تحقق ازدواج وجود دارد که زنان خصوصاً در دوران کنونی به آن مبتلا هستند و همین آسیب­ها موجب عدم شکل­گیری بسترهای لازم جهت ازدواج خواهد شد. این موانع گاه ریشه در تفکرات و گاه در اقدامات زنان داشته و خانواده­ها نیز کمابیش با رفتارهای خود بدان دامن زده­اند. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین این موانع اخلاقی است و نگارنده در نهایت در این تحقیق بدین نتیجه رسیده است که ازدواج زنان دارای موانع گوناگونی است که از اهم آن‌ها، موانع اخلاقی محسوب می‌شود و عدم زوال آن‌ها، سبب تأخیر و آثار زیان­بخشی در خصوص ازدواج دختران و در نتیجه بالا رفتن سن ازدواج و مشکلات اجتماعی خواهد شد.

بررسی سیرة عملی پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان بزرگ اسلام اعم از شیعه و اهل سنت ما را در رسیدن به دیدگاهی مشترک دربارة محدودة اسلام و ایمان و احکام و قوانینی که به سبب آن بر مسلمانان فرقه‌های مختلف اسلامی و اهل کفر بار می‌شود، یاری می‌کند. بنابراین ضرورت دارد که معیارهای اسلام و کفر مورد بررسی قرار گیرد تا باورهای نادرست فرق اسلامی نسبت به یکدیگر از میان برود. در این نوشتار سعی شده است موضوعاتی از قبیل شاخصه‌ها و محدود اسلام و کفر از دیدگاه فریقین، سیرة نبوی و تکفیر مسلمانان، کفایت اسلام ظاهری ، دیدگاه فقهای فریقین دربارة تکفیر مورد بررسی قرار گیرد تا دیدگاههای تکفیرهایی که به هر بهانه‌ای مسلمانان را کافر می‌دانند مورد ردّ و نقد عالمانه قرار گیرد.

سنت معصومین پس از قرآن کریم به عنوان دومین منبع اساسی کشف و تبیین معارف دین اسلام است. سنت معصوم از طریق روایاتی به دست می آید که در مجموعه های روایی به جا مانده از ادوار گذشته به ویژه عضر غیبت به ودیعه نهاده شده است. این مجموعه ها اغلب در قالب روایات فقهی و مربوط به اعمال مکلفین است که مهمترین آنها چهار کتاب مشهور به کتب اربعه شیعه و توسط سه دانشمند بزرگ قرون چهارم و پنجم یعنی کلینی در کافی، شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه و شیخ طوسی در تهذیب و استبصار گرد آمده است. از این پس مستند فقهای شیعه در استخراج احکام غالبا بر این چهار کتاب بود. در دورانهای بعد برخی از علما سعی در تجمیع این کتب برای سهل الوصول کردن کار فقها نمودند. از جمله مرحوم صاحب معالم در منتقی الجمان و فیض کاشانی در وافی به این کار اقدام کردند. با این حال کتب در گردآوری روایات جامع نبوده و نظم و ترتیب لازم در جهت آسان سازی کار فقها حائز نبودند. از این رو مرحوم شیخ حر عاملی به پا خواست و با نگارش کتاب ارزشمند ص وسایل الشیعه الی تفصیل مسائل الشریعه به این مهم اقدام کرد. وسایل الشیعه حاوی روایات کتب اربعه و علاوه بر آن روایات بسیاری از کتب روایی و فقهی دیگر است اضافه بر آن این کتاب در سبک گردآوری روایات و منهج تبویب دارای نظم ویژه ای است که دستیابی به کلیه روایات را در یک مسأله بسیار آسان می کند. از این رو همة عالمان و فقها از همان عصر نگارش کتاب تا به امروز آن را مرجع و منبع اصلی در استخراج احکام شرعی قرار دادند. شایان ذکر است که شیخ حر عاملی در دورانی می زیسته که تفکر اخباری در جامعه آن روز غالب بوده است و شیخ نیز تا حدی به این تفکر متمایل بوده و این امر در نگارشهای ایشان مؤثر بوده است. مثلا ایشان در شرح روایات به آیات قرآن استناد نکرده و فهم آیات را مختص اهل بیت می دانسته است. همچنین شیخ روش متأخرین را در تقسیم حدیث به انواع چهار گانة صحیح، حسن، موثق و ضعیف مورد مناقشه قرار داده است و علم رجال را نیز به شیوة رجالیون چندان قابل دفاع نمی دانسته و فقط از باب فواید مترتب بر این علم آن را جایز می دانسته است. شیخ روایات کتب اربعه و دیگر کتب حدیثی را صحیح می دانسته و معتقد است که صحت این روایات از یک قرائنی است که قدما به آن عمل می کرده اند. از این رو شاید روایاتی را نتوان یافت که شیخ در مباحث خود در صحت آن تردید کرده باشد و همه روایات متعارض را به شیوه های خود قابل جمع دانسته است. ایشان گرچه به علم رجال چندان تمایلی نداشته ولی چنانکه گفتیم این علم را دارای فواید بسیاری می دانسته و در این موارد زیادی به بررسی اسناد و توضیح پیرامون آن پرداخته است. از مهمترین اشکالاتی که بر این کتاب ارزشمند گرفته شده است. تقطیع روایات است که در جای خود به آن پاسخ گفته شده و این امر با توجه صلاحیت علمی شیخ نقصی بر کتاب وارد نمی سازد.