جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين رساله داراي 4 (مطالب) است. مولف در مقدمه سبب تاليف را چنين بيان داشته است: در اين اوان ... . نوشته اس بنظر رسيد مانند سوال و جوابي ... . لكن سائل و مسول هر دو بروش اردل و اوباش شعراي بي ننگ و نام كلمات خود را جاري كرده ا ند و بناي ناسزا و فحش و هجو و لعن و تكفير نسبت اخلال را گذارده و چون خواستته اند كه سببي از براي عمل خود قرار دهند پس اول افترائي چند را بسته اند و ناسزاهاي خود را معلق بر آنها كرده اند و م علوم است كه جواب اين جورزا كلمات كلماتي بايد باشد كه كلوخ انداز را پاداش سنگ است و لكن قواعد و رسوم ايماني باز ميدارد شخص مومن را از هرزگي اگر چه شخص مقابل مستحق آن باشد چنانكه مي فرمايد « و لا تسبو االذين يدعون من دون الله » و ميفرمايد ن ادفع بالتي هي احسن » و بهتر اين بود كه بمقتضاي آيه كريمه « اذامروا باللغو مروا كراما » اعراض از امثال اين اشخاص و اقوال ايشان كنم و لكن چون نوشته را نسبت داده بودند ببعضي از علماي اصفهاني كه در حوالي آنجا معروف است و مبادا بمحض نسبتش بآن شخص محل اعتناي يك جاهلي شود اعراض از الفاظ ركيكه آن كرده و اصل مطلبي را كه بجهة آن بناي هرزگي گذارده جواب مينويسم ديگر آن شخص هرزه خو داند با هرزگي خود و رسوايي در نزد عقلاي خاص و عام در دنيا و بسزاي خود رسيدن بعذا بهاي خوار كننده در آخرت ... . » (عبد الحسين حائري) آغاز كتاب: بمسله، حمد ميكنم خداونديرا كه نفرستاد بسوي خلق رسولي و نبيي و حجتي مگر آنكه چون دعوت كردند بسوي او، انداخت در آندعوت شيطان رجيم وسوسه خود را با ... . بعد چنيني گويد اين ضعيف خاكسار كه در اين اوان محنت اقتران نوشته بنظر رسيد مانند سوال و جوابي در حق كسيكه زبان بلغاء و بيان فصحاء ... . انجام كتاب: صاحب عبارت دخلي بمطلب كه اين شخص داشت نداشته و مطالب او از كلام او تمام بود و لكن قد ينكرا لعين ضوء الشمس ... . انه حكيم عليم و قد فرغت في عصر يوم الاثنين ... سنه 1289- [مجلس شورا 9/188]

در اثبات عصمت ملائكه طبق آنچه در احاديث اهل بيت عليهم السلام روايت شده و تأويل آنچه دلالت بر گناه كردن آنها دارد. اين رساله شب چهاردهم ربيع الاول 1275 پايان يافته است. (سيد احمد اشكوري) در بيان عصمت ملائكه و حقيقت حال هاروت و ماروت. نگارش اين رساله در شب 14 ربيع الاول 1275 پايان يافته است. «محمود نظري» رساله اي است در اثبات عصمت ملائکه با استناد اهل بيت و نيز بيان تأويل آنچه دلالت بر گناه کردن آنها دارد. اين رساله در شب چهاردهم ربيع الاول 1275 پايان يافته است. [مرعشي 14/343؛ شيخ علي حيدر 1/274]

مؤلف كه ظاهراً از علماي شيخيه مي باشد، در پي صحبتهايي كه با سيد محسن كرماني درباره مسأله معاد داشته، اين رساله را در جواب او نگاشته و چون بيشتر مسائل مطرح شده متفرع بر بدن عارضي انسان بود، و اگر بدن عارضي معلوم مي شد ديگر متفرعات آن نيز به طريق اولي معلوم مي شد، به بيان تعريفي از بدن اصلي و عارضي پرداخته و كلام خود را با حديثي از حضرت علي (ع) در مورد نفس انساني كه در جواب سؤال كميل فرموده بودند آغاز كرده، و از طرف ديگر سيد محسن كرماني نيز در حاشيه اين اثر ايرادهايي بر نظريات مؤلف وارد كرده، ايرادهايي كه به قول كاتب نه با ضروريات نه با فرمايش مشايخ، نه با قواعد كليه كه مشايخ دست داده اند، با هيچ جا درست در نمي آيد. حواب سؤالات سيد محسن كرماني راجع به جانشيني مرحوم حاج محمد كريمخان كه گويا اختلاف و تنازعي در بين مريدان بوده و اين شخص يعني ملامحمد باقر همداني در آن عصر از بزرگان شيخيه بوده و از معاريف اين سلسله است كه داعيه جانشيني داشته است. (صادق زاده وايقان، علي) [رايانه ملي ص 843]

محمد باقر همداني مسائل مزبور را يكايك طرح كرده و پاسخ گفته موضوع اين سوالات نيز عقائد شيخيه است. (عبد الحسين حائري) آغاز كتاب: چنين گويد اين خاكسار تبه روز گار محمد باقر عفالله عنه كه در اين اوان محنت اقتران مسائلي چند رسيد از بعضي از اعاظم و اعيان كه پايه شرافت ظاهر و باطن ايشان بيش از آن بود كه در بيان آيد پس مبادرت در امتثال فرمايش ايشان نمودم هر يك از مسائل را مصدر ساخته جواب را تلو آن عرض ميكنم ... انجام كتاب: كتبه تراب اقدام المومنين اقل العباد المكرمين صلوات الله عليهم اجمعين في يوم اتب احد عشر شهر رمضان المبارك من شهور سنه 1296. انا لله و انا اليه راجعون و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين [مجلس شورا 9/193]

پاسخ به شش سؤال است كه گويا از سيد كاظم رشتي يا كريم خان كرماني پرسيده: 1- درباره گفتار احسايي: لما كانت الحروف في الرتبة الثانية في مقام التابعية و الوصفية؛ 2- اثبات وجود الجن؛ 3- اثبات الفؤاد؛ 4- سؤالي درباره خواب؛ 5- ما معني ان الأرض الثابتة فوق السماء الدنيا و ... ؛ 6- ما وجه المناسبة في قول المشايخ أعلي الله مقامهم ان العقل بازاء البديع و النفس ... (ابوالفضل حافظيان) پاسخ شش سوال و اشكال است كه از جانب سيد حسين اصفهاني شده و مولف به تفصيل با ادله بيست و هفت گانه پاسخ داده است. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) آغاز كتاب: حمدله. و الصلوة علي خير خلقه و أشرف بريته محمد و آله الطيبين ... و بعد فهذه هي المسائل المشكلة التي قد استشكلت علي و علي أمثالي من القاصرين و المقصود سماع الجواب ... أما فقد و صل الي منكم الكتاب و فهمت الخطاب. [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/23؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 2/143]

يكي از طرفداران فرقه شيخيه سؤالي درباره اين فرقه و حقانيت آن، از مؤلف نموده و مؤلف كه خود از شاگردان شيخ احمد احسائي بوده، به وي پاسخ داده است. (صدرائي و ديگران) [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/268؛ ]

مير محمدعلي رفسنجاني سخنان پراكنده محمدباقر همداني را در رساله اي گردآورده و به تهافتهاي آن ايراد گرفته و بعد از انتشار ايرادات خود از محمدباقر همداني پاسخ خواسته است. مؤلف در اين رساله به ايرادات وي پاسخ گفته و از اينكه چرا قبل از استفسار از خودش نسخه هاي ايرادت منتشر شده گله كرده است. اين رساله در 14 جمادي الثاني سال1297 به انجام رسيده است. (مرعشي، محمود؛ اصفهاني، سيدمحمد؛ صالحي، محمدعلي) [مرعشي: ف43/367؛ ]

پاسخ به سؤالي است كه سيد ابوالقاسم نائيني از كرمان فرستاده و در آن از باطن دو حديث پرسيده است: 1- حديث الصورة الانسانية هي أكبر حجة الله علي خلقه ... ؛ 2- حديثي در صفات انبياء كه مي فرمايد: بقاء في فناء و نعيم في شقاء و فقر في غناء ... (ابوالفضل حافظيان) پاسخ به دو پرسش است: 1-الصورة الانسانية هي اكبر حجة لله علي خلقه 2-في صفات الانبياء عليهم السلام بقاء في فناء و نعيم في شفاء. (علي اوسط ناطقي و رمضانعلي انتظاري) [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/188؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 2/144]

پاسخ به چند سؤال است درباره عقايد شيخيه و اظهاراتي كه همداني در مجالس درس نموده و مورد سؤال عده اي از اهالي رشت واقع شده است. تأليف اين رساله مختصر در روز 15 ذيحجه 1298 به پايان رسيده است. (ابوالفضل حافظيان) [آستانه حضرت عبدالعظيم 1/87]