جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«انیس الموحدین» کتابی کلامی به زبان فارسی نوشته ملا مهدی نراقی، در پنج باب اثبات خدا، صفات الهی، نبوت، امامت و معاد می باشد. این کتاب به شیوه استدلالی نوشته شده است. هدف نراقی از تألیف این کتاب، آشنایی شیعیان با مسائل اعتقادی به شیوه­‌ ای استدلالی و برهانی است. او در مقدمه کتاب می‌ نویسد: «باید این علم و معرفت ناشی از دلیل و برهان باشد و از روی تقلید نباشد، لهذا این بی‌ بضاعت را به خاطر رسید که رساله‌ ای در اثبات مطالب مذکوره تألیف نماید و آن را به عبارات واضحه بیان نماید تا کافّه فرقه محقّه - کثرهم اللّه- از این فائض گردند.» این کتاب در پنج باب تنظیم شده است: باب اول: در اثبات خداوند باب دوم: در صفات الهی باب سوم: در باب نبوت باب چهارم: در باب امامت باب پنجم: در بیان معاد

كتاب «جامع الأفکار و ناقد الأنظار»، مفصل‌ ترين و كامل‌ ترين كتاب محمد مهدی نراقی است كه درباره توحيد نوشته شده است. نراقى اين كتاب را در سال 1193 ق؛ يعنى در اوج اقتدار علمى و توان نويسندگى خود نگاشته است، از اين‌ رو آراء حكماء و متكلمين متقدم؛ همچون فارابى، شيخ بهمنيار، شيخ اشراق، خواجه طوسى، قوشجى، خفرى و نسفى را مورد نقد و بررسى قرار داده است. او گرچه در كتاب خود به تفصيل سخن گفته، اما مسائلى باعث شده‌ اند در مباحث پايانى كتاب، از نقل و بررسى اقوال ديگران چشم‌ پوشى كند. مسائل و مصائبى؛ مانند ناامنى پديد آمده از فوت سلطان عصر، بيمارى عمومى، هجرت از وطن مأنوف، دورى از اولاد و... كه مصنف در خاتمه به تلخى از آن ها ياد مى‌ كند. مولف وجه تسميه اين كتاب را جامعيت آن بر افكار الهى و نقد آن ها بيان مى‌ كند. به خصوص نقد آرائى كه متعلق است به حواشى به كتاب شرح جديد قوشجى بر كتاب تجريد الاعتقاد خواجه. به طور كلى كتاب از سه مقدمه و دو مقاله در دو جلد تشكيل يافته است. عناوين جلد دوم عبارتند از: مقاله دوم: اين مقاله از دو باب تشكيل يافته است، يكى در مورد صفات ثبوتيه و ديگرى در مورد صفات سلبيه.

كتاب «جامع الأفکار و ناقد الأنظار»، مفصل‌ ترين و كامل‌ ترين كتاب محمد مهدی نراقی است كه درباره توحيد نوشته شده است. نراقى اين كتاب را در سال 1193 ق؛ يعنى در اوج اقتدار علمى و توان نويسندگى خود نگاشته است، از اين‌ رو آراء حكماء و متكلمين متقدم؛ همچون فارابى، شيخ بهمنيار، شيخ اشراق، خواجه طوسى، قوشجى، خضرى و نسفى را مورد نقد و بررسى قرار داده است. او گرچه در كتاب خود به تفصيل سخن گفته، اما مسائلى باعث شده‌ اند در مباحث پايانى كتاب، از نقل و بررسى اقوال ديگران چشم‌ پوشى كند. مسائل و مصائبى؛ مانند ناامنى پديد آمده از فوت سلطان عصر، بيمارى عمومى، هجرت از وطن مأنوف، دورى از اولاد و... كه مصنف در خاتمه به تلخى از آن ها ياد مى‌ كند. مولف وجه تسميه اين كتاب را جامعيت آن بر افكار الهى و نقد آن ها بيان مى‌ كند. به خصوص نقد آرائى كه متعلق است به حواشى به كتاب شرح جديد قوشجى بر كتاب تجريد الاعتقاد خواجه. به طور كلى كتاب از سه مقدمه و دو مقاله در دو جلد تشكيل يافته است. عناوين جلد اول عبارتند از: مقدمه اول: در اين مقدمه آراء اشاعره را در ترجّح مساوى و مرجوح، رد مى‌ كند. مقدمۀ دوم: در مقدمه دوم مولف قاعدۀ ما لم يجب لم يوجد را اثبات مى‌ كند. مقدمۀ سوم: مولف در مقدمه سوم كه مفصل‌ تر است، موجود شدن ممكن را بدون علت يا به اولويت ذاتى و يا خارجى مورد نقد قرار مى‌ دهد و اثبات مى‌ كند كه هر ممكن نياز به علتى دارد. مقالۀ اول: مولف در مقاله اول واجب الوجود لذاته را به سه مسلك كه مسلك حكما، متكلمين و مسلك اهل كشف مى‌ باشد، اثبات مى‌ كند.

رساله اي متوسط در مباحث کلامي و اعتقادي شيعه که در پنج باب تنظيم شده است: 1- در اثبات صانع تعالي شانه (يک مقدمه و دو فصل) 2- در نبوت (چهار فصل) 3- در امامت (يک مقدمه و هفت فصل) 4- در نبوت خاصه 5- در معاد در هر باب چند فصل. اين كتاب همراه - كنزالرموز - و همچنين با مقدمه علامه حسن زاده آملي و تصحيح و پاورقي شهيد آية الله قاضي طباطبايي بچاپ رسيده است. و شيخ عبدالرسول جواهري آن را به عربي در آورده است. تأليف اين كتاب در روز چهارشنبه چهاردهم جمادي الثاني سال 1209 ه به پايان رسيده است. (سيد محمود مرعشي) اين كتاب حاوي اصول دين شيعيانست و بنابر قول نويسنده « از جمله مسائل اتفاقيه فرقه ناجيه اثني عشريه بلكه فرق اسلاميه آنست كه بر هر فردي از افراد انساني واجب و لازم است علم باصول خمسه و معرفت صفات كماليه الهيه و دانستن صفات سلبيه. بايد اين علم و معرفت ناشي از دليل برهان باشد و از روي تقليد نباشد » . لذا نويسنده براي اينمنظور اين رساله را در پنج باب بدين شرح كرد: باب اول: در اثبات صانع؛ ‌باب دوم: ‌در صفات باري و آن مشتمل بر دو فصل و يك مقدمه است: ‌مقدمه: در كيفيت صفات باري؛ فصل اول: در صفات ثبوتيه؛ فصل دوم: در صفات سلبيه؛ باب سوم: در نبوت و آن مشتمل بر چهار فصل است؛ باب چهارم: ‌در امامت كه مشتمل بر يك مقدمه و هفت فصل مي باشد؛ باب پنجم: ‌در معاد. « عبدالله انوار » ‌ کتابي است استدلالي مشتمل بر پنج باب در اصول دين و بيان عقايد حقه. عبدالرسول جواهري آن را تعريب کرده است. آغاز كتاب: سپاس بي قياس و ستايش رفيع الاساس يگانه است ... اما بعد چنين گويد ذره بي مقدار مهدي ابن ابي ذر نراقي ... انجام كتاب: شکي نيست که اجماع هر دو معاد با يکديگر باشد و ثبوت لذات و الم با هم جمع نمي آيد و جمع ميان هر دو سعادت با شقاوت درباب تکليف الم و وعد و وعيد او داخل است [الهيات مشهد 3/926؛ الذريعة2/467 و 466؛ نسخه ها ي خطي فارسي، منزوي2/895؛ مجلس 38/455؛ سپهسالار 3/220-221؛ مشارفارسي 1/595، حقوق تهران /20؛ الفبايي آستان قدس ص75؛ فهرست چاپي مشار1/398؛ مرعشي 30/528و 32/891؛ مركز احياء ميراث اسلامي 3/69؛ آيت الله جليلي 39؛ حضرت معصومه 1/125؛ مدرسه امام عصر 1/105؛ كتابخانه وزيري 3/849 و 4/1297؛ حوزه علميه امام صادق 1/125؛ ملي 3/109؛ مدرسه فيضيه 2/176؛ كتابخانه ملك 5/357 و 5/383؛ كتابخانه جمعيت نشر ص 1093؛ مدرسه حكيم1/43؛ مدرسه منصوريه 1/50؛ ذريعه: /466/2ش1814؛ دياني ص 46؛ نسخه هاي رضا همراه ص 1687؛ دانشكده حقوق تهران 20؛ مجلس شورا 38/455؛ دانشگاه تهران 11/2295 و 16/66 و 16/287؛ حضرت شاهچراغ ص 9 و 129 و 2/35؛ افشين عاطفي ص12 و 47؛ فيلم دانشگاه 2/98؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص75؛ كتابخانه شيخ علي حيدر 3/81؛ نشريه 13/162 و 11/7؛ رايانه ملي 1169؛ مكتبة اميرالمؤمنين 1/58؛ فهرستواره منزوي 9/137 (22 نسخه)؛ دنا 2/286 (51 نسخه)؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: انيس الموحدين (ترجمة) (-)