جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق و سیاست تعریف واحد و نهایی ندارند. اخلاق از منظر وجود شناسی حکمت متعالیه، مقام فعلیت و شدن مراتب آدمی است، انسان متناظر با هستی، سه مرتبه وجودی و تکاملی دارد. بالاترین حد تکامل هر مرتبه، ادب آن مرتبه می باشد. قدرت و منفعت، عدالت، کرامت و احسان به ترتیب، ادب مرتبه متدانیه، متعادله و متعالیه انسان هستند. ادب هر مرتبه، دارای زیر شاخه هایی است که راه های وصول به آن می باشند. ادب هر مرتبه در قالب آدابی تجسم می یابد و آنها نیز رفتارها را تنظیم می کنند. بر اساس نظریه انسان شناسی ملاصدرا انسان غیر مکتفی بتفرده است و در جمع و جامعه وجود یافته و تکامل پیدا می کند و لذا انسان مدنی بالطبع است. هر فرد با ملکاتش وارد اجتماع مدنی شده و آن را شکل می دهد، بنابراین جامعه مدنی موجودی اخلاقی است و رقیقه ملکات افراد آن می باشد. اجتماع مدنی اخلاقی، نیازمند تدبیر است و مدبر آن سیاست است که شامل سیاستمدارن، آداب و قالب ها و روابط قدرت می باشد. بنابراین اجتماع مدنی، اجتماعی اخلاقی سیاسی است و مبتنی بر سه مرتبه وجودی انسان، سه مدینه دنیه و متعادله و متعالیه قابل شناسایی است. جمهوری اسلامی بر اساس شعارهای مردم که در مقدمه قانون اساسی و بیان و آثار رهبر انقلاب، به ویژه کتاب حکومت اسلامی تبلور یافته است، جامعه آرمانی بود که مدعی گذر از مرتبه دنیه و ساختن مدینه متعادله و حرکت به سوی مدینه متعالیه بود. بنابراین انتظار می رفت حاوی مراتب سه گانه اخلاق به نحو لبس بعد اللبس و عینیت بخش مراتب سه گانه انسان باشد. قانون اساسی محل ظهور ادب مراتب سه گانه، حاوی آدابی برای تنظیم رفتارها است. اکثر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی تجلی ادب مرتبه متدانیه انسانند و کمتر مرتبه متعادله و بندرت مرتبه متعالیه در آن تجسم یافته است. از حیث رفتاری نیز با بررسی رفتارها در بخش رفتارهای انتخاباتی در سه انتخابات ریاست جمهوری، به این نتیجه رسیدیم که بین مواضع اعلامی و رفتارها فاصله افتاده است، هر چه رقابت ها داغ تر می شد از مرتبه متعادله به سوی متدانیه تنزل می کرد و در مواردی رفتارها از ادب این مرتبه نیز نازل تر می شد.