جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب معنا و غایت دین اثر ویلفرد کنتول اسمیت، دین‌پژوه برجسته آمریکایی، در اواخر قرن بیستم تحولی بزرگ در دین‌پژوهی ایجاد کرد. در این اثر، اسمیت با ذات‌گرایی رایج در کاربرد واژه «دین» مخالفت کرد و از طریق تبارشناسی کلمه religion در ادیان گوناگون نشان داد که چگونه این واژه عینی‌سازی ‌شده است، بدون اینکه از آغاز ذاتی داشته باشد. اسمیت پیشنهاد کرد از واژۀ «ایمان» (faith) به جای واژۀ «دین» (religion) استفاده شود. طلال اسد، در نقد خود بر کتاب اسمیت، در عین همدلی با ناذات‌گرایی اسمیت، نشان می‌دهد کار اسمیت گرفتار نوعی بی‌دقتی تاریخی و حتی ذات‌گرایی است. پیشنهاد اسد در نظر گرفتن عمل و شیوه زندگی در بررسی ادیان (و نه صرف باور) و نیز مطالعه همزمان دین و سکولاریسم در دین‌پژوهی بود.

نویسندگان کتاب آیا نقد سکولار است؟ یک‌راست به سراغ مفاهیمی می‌روند که از مبانی بدیهی‌انگاشته‌شده‌ی رویکرد انتقادی محسوب می‌شوند. آن‌ها ماشه‌ی نقد را به‌سوی خود نقد می‌چکانند و مستقیم آن را هدف قرار می‌دهند. این منتقدان با وفاداری بی‌حدوحصر خود به رویکرد انتقادی، لوازم و تعلقاتی را وامی‌کاوند که به انسان منتقد مدرن امکان منتقدبودن می‌دهد. بدین‌ترتیب، نویسندگان این مجموعه به این یگانه سنگر تفکر انتقادی نیز رحم نمی‌کنند و به جست‌وجوی تناقضات و خاستگاه‌های نقد می‌روند، نقدی که سنگ‌بنای خود را سکولاریزم و رهایی از امر متعالی می‌پندارد. آیا نقد سکولار است؟ مجموعه‌ی ۶ یادداشتِ به‌هم‌پیوسته از طلال اسد، صبا محمود، جودیت باتلر و وندی براون است. این متون از خلال ماجرای کاریکاتورهای دانمارکی، که در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ منتشر شدند، به بررسی جایگاه نقد در جوامع غربی و ارتباط سازنده‌ی آن با مفاهیمی چون سکولاریزم و دین‌داری، آزادی بیان و سرکوب، و نیز کنش‌ورزی انسان معاصر می‌پردازند.///