جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این اثر سه نکته‌ی اساسی را مطرح می‌سازد. نخست این که حیات معنوی، از لحاظ نظری، لزوما مقتضی مطالعات و تحقیقات وسیع و عمیق در مسائل مابعدالطبیعی و الهیاتی نیست؛ دوم این که حیات معنوی، از لحاظ عملی، نیز لزوما محتاج گوشه‌گیری و عزلت‌گزینی و کناره گرفتن از صحنه‌های مختلف زندگی اجتماعی نیست. و سوم این که زندگی آدمیان، چه در ساحت فردی و چه در ساحت جمعی، سخت نیازمند معنویت، مجاهدت، و مراقبت است. نویسنده برای توضیح و اثبات مطالب از مطالعات و تحقیقات عرفانی‌پژوهانه، از تحلیل و بینش روان‌شناختی، و نیز از تجارب روحی و معنوی خویش بهره می‌گیرد. وی می‌گوید: "ما عمدتا زندگی پراکنده و پریشیده‌ی خود را در کار صرف سه فعل خواستن، داشتن و انجام دادن به پایان می‌رسانیم، غافل از این که هیچ یک از این افعال هیچ گونه اهمیت اساسی‌ای ندارند، مگر تا آن جا که فعل بنیادی بودن از آن‌ها فراتر رود و آن‌ها را دربربگیرد؛ و این بودن گوهر حیات معنوی است.

کتاب در 10 بخش تنظیم شده است، بخش نخست به چیستی عرفان می‌پردازد و فصول دیگر این کتاب شامل عناوین عالم حقیقت، آمادگی عارف، تامل و مقاربه، سازگاری با خویشتن، عشق و اراده، نخستین شکل تامل، دومین شکل تامل، سومین شکل تأمل و زندگی عرفانی است. غایت عرفان یگانگی با حقیقت است و عرفان عملی عهده‌دار بیان طریقه دستیابی و نیل به این هدف است. آندرهیل منازل سلوک را به پنج مرحله کلی بیداری، تهذیب و تصفیه، تامل و مقاربه و حیات عارفانه تقسیم کرده است، نکته مهم این این است که وی کوشیده تا عرفان را به زبانی قابل فهم مردم عادی تبیین کند تا همه بتوانند در حیات معنوی سهمی از آن داشته باشند. در حقیقت این کتاب به نوعی نوشته شده که مخاطب عام بتواند، با عرفان و سیر و سلوک آشنا شود.

در شماره هفتادوپنج دفتر، طرح و تبيين «بيداري نفس» را از منظر طراح آن اولين آندرهيل که آن را نخستين مرحله از مراحل و منازل سيروسلوک عارفانه در مسيحيت گرفته بود، مطالعه کرديم. در اينجا نيز "تزکيه نفس" را که دومين مرحله تصور کرده است از نظر مي گذرانيم. مراحل و منازل عرفاني که قبل از آن نوافلاطونيان آن را سه مرحله "تزکيه"، "اشراق" و "اتحاد" بيان کرده اند وبه تبع آن همان طور که مشاهده کرديم نويسندگان عارف مشرب مسيحي نظير آندرهيل، به پنج مرحله قائل و تزکيه نفس را بعد از بيداري به عنوان دومين مرحله قرارداده است. در اين اثر، همه کوشش نويسنده بر آن است تا تزکيه نفس را در عرفان فرايند و روندي مرکب، ضروري و مداوم و طولاني بشناساند که به معناي تهذيب نفس و فراورده ها و دستاوردهاي آن سازگاري و انطباق دادن نفس با خداوند، کسب معرفت، رهايي، فقر معنوي، بندگي، عبوديت، اطاعت و رياضت، که تا حدي به واسطه پشيماني و جد و جهد خود فرد و تا حدودي به واسطه لطف ساري و جاري خدا فراهم مي آيد و از دروازه شريعت شروع مي شود. به علاوه تزکيه نفس تني چند از عارفان مسيحي نظير ياکوپون داي، قديس فرانسيس آسيزي، قديس کاترين جنوايي، مادام گوئيون و... ازطريق رياضت که وي آن را جنبه مثبت تزکيه گرفته است اشاره کرده است.

آنچه در پی می‌آید ترجمه دو فصل نخست از کتاب عرفان عملی (practical mysticism) اثر عرفان‌پژوه و عارف مسیحی معاصر، خانم اولین آندرهیل است. وی سهم عمده‌ای در تبیین اندیشه و عمل روحانی داشت، چنان‌که وی را احیاگر مفهوم «قدسیت» به عنوان رسالت هر مسیحی می‌دانند. شاید در ابتدا کتاب کوچکی چون عرفان عملی در میان 39 کتاب و 350 مقالة خانم آندرهیل جلب نظر ننماید؛ اما با ملاحظه عنوان فرعی کتاب، جایگاه ویژه آن روشن می‌گردد: کتابی کوچک برای مردم عادی. آندرهیل در این کتاب سعی دارد از یک سو حاصل و ثمره عرفان نظری در حیات بشر را در عرفان عملی به تصویر کشد و از سوی دیگر آن را از انحصار طبقه‌ای خاص خارج سازد و همه مردم را به سوی این ضیافت باشکوه الاهی دعوت نماید. او با زبانی درخور فهم انسان عادیِ روزگار خویش به توصیف مراحل سلوک می‌پردازد.