جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خوف و رجاء از جمله مفاهیم مهم، کلیدی و تاثیرگذار در زندگی انسان است که در قرآن و عهد عتیق در آیات متعددی به آن پرداخته شده است. مسئله این تحقیق مقایسه خوف و رجا در قرآن و عهد عتیق و یافتن شباهت ها و تفاوت های آن می باشد. این تحقیق در سه بخش تنظیم شده و به بررسی معنا و مفهوم، متعلقات و کارکردها و آثار و نتایج خوف و رجا در قرآن و عهد عتیق می پردازد. خوف در قرآن به معنای حالت ترس و خضوع و کوچک شمردن خود در برابر عظمت خداوند است. در عهد عتیق نیز خوف همراه با احترام و بزرگداشت خداوند است. امید نیز انتظار خوش بینانه به ویژه درباره تحقق وعده های خداوند است. موضوع و متعلق خوف و رجا در قرآن و عهد عتیق خداوند است. و به معنای یکسانی از این مفاهیم در آنها می توان رسید. آثار و نتایج زیادی برای خوف و رجا در این منابع ذکر شده است که مهم ترین آنها روی آوردن بندگان به اطاعت خداوند و ایمان به او می باشد. ایمانی که در هر دو کتاب، رابطه تنگاتنگی با خوف و رجا دارد.

چکیده سعدالدّین محمّد بن مؤیّد حمّویه جوینی بحرآبادی از عارفانِ بنام امّا کمتر شناخته شده¬ی سده¬ی هفتم است. اغلب آثارِ او مشحون از رموز پیچیده و مغلق در باب تأویلِ حروف و اعداد و اشکال است به همین دلیل در طولِ تاریخ کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بعضی، آراء حمّویه را در این زمینه منشأ افکارِ حروفیان می‌دانند. از سوی دیگر توجه خاصِ سعدالدّین حمّویه به نقشِ ولیّ و خاتم اولیّاء و تعیین مصداقی برای آن سبب شده است که در سالهای پس از خود بیشتر به عنوان یکی از پیروان عقاید ابن عربی و گاهی همچون یک صوفیِ شیعی شناخته شود. از میانِ آثارِ منتشر شده و قابل فهم¬ترِ حمّویه می-توان رساله¬ی المصباح فی التصوف و قلب المنقلب را نام برد. رساله¬ی دیگرِ او سکینه الصالحین است که در اینجا به تصحیح آن پرداخته¬ایم. سکینه الصالحین کتابی است در عرفانِ عملی و در واقع چکیده¬ایست از اهمّ مطالب إحیاء علوم الدین ِ ابوحامد غزالی بعلاوه¬ی افکارِ خاصِ حمّویه در تأویلِ حروف. دو نسخه از این رساله تا کنون به ثبت رسیده و در دسترس بوده است. یکی نسخه¬ی کتابخانه¬ی مجلس به شماره 10696، تاریخِ کتابت 760 ه. دیگر نسخه¬ی کتابخانه بورسا در ترکیه که فیلمِ آن به شماره 1184، در کتابخانه ِی مرکزی موجود است.

برای مطالعه ی عشق، ابتدا باید جان را شناخت. زیرا اصل الهی انسان، جان اوست. عشق به جان تعلق می گیرد و کلید بازگشت جان به عالم قرب الهی است. انسانی که دچار سقوط و هبوط به ظلمتکده دنیا شده است راه نجات و بازگشت به الله را از طریق عشق می پیماید. آدمی باید سراسر جان شود و جان سرشار از عشق گردد تا این جانی که اسیر و گرفتار تن شده است با کمک عشق به سوی الله باز می گردد زیرا اصل انسان از آنجاست. جان با عشق، پله پله عروج و صعود می کند و متعالی می شود تا به آخرین مرحله می رسد که فنا و نیستی وجود عاشق است. و آنجا عالمی را درک می کند که عالم عشق می باشد. زیرا هیچ موجودی آنجا نیست فقط معشوق است. پس عشق نزد مولانا و رویسبروک، مدل و سبکی از زندگی نیز است که فقط مختص عاشقان می باشد. عشق مانند دین تعریف واحدی ندارد و برداشت های متفاوتی ارایه شده است. بهترین تعریف برای عشق، چند بُعدی کردن آن است. از دیدگاه مولانا، عشق شامل پنج مولفه و بُعد درد، آتش، مستی، شمس و نیستی است و از دیدگاه رویسبروک هفت مولفه و بُعد شامل یکی شدن خواسته ی بنده با خواسته ی خداوند، فقر، پاکی جسم و جان، تواضع، کوشیدن برای ورود به شکوه الهی و بارگاه خداوند، اتحاد با تثلیث همراه با مراقبه ی محض و آخرین مورد فنا در ذات خداوند می باشد.

فاقد چکیده

مقوله حقوق بشر و نسبت آن با اندیشه دینی اگرچه به صورت خاص در دهه اخیر مورد توجه روشنفکران و متفکرین ایرانی قرار گرفته اما تکوین و تطور آن در ذهن و ضمیر جامعه فکری ایران از تاریخچه‏ای نسبتاً طولانی برخوردار است. ساختار سنتی جامعه ایران و نفوذ و غلبه تفکر دینی در آن، چالشی دیرینه را در راه تسلط گفتمان حقوق بشر و همزیستی آن با نگرش دینی ایجاد نموده که از طلوع نخستین بارقه‏های نهضت مشروطه تا کنون هم الگوی ذهنی روشنفکران و نوگرایان ایرانی را متحول کرده و هم مرزهای تفکر غالب سنتی را درنوردیده است. نوشتار حاضر بر آن است ضمن تشریح بنیان‏های فکری و فلسفی اند?شه حقوق بشر، رویکردهای گوناگون جریان‏های سنتی و نوگرای ایرانی را در مواجهه با گفتمان حقوقی نوین بررسی کند و در بستر نگرشی تاریخی مراحل رونق و یا افول گفتمان مذکور را در ساحت فکری جامعه ایران مورد مداقه قرار دهد. در واقع، هدف از بررسی نقش و جایگاه مسئله حقوق بشر و مواجهه با آن در دوره‏ای صد ساله (از مشروطه تا معاصر)، دست‏یابی به الگویی سازمان‎یافته از سیر تاریخی این مبحث در بین گروه‏های فکری سنتی و مدرن جامعه و به دست دادن چشم‏اندازی کلی از ضرورت‏های فکری و عملیِ حاصل از پذیرش این اصل بنیادین است. از اینرو در کنار تحلیل مبانی فکری و کلامی چهره‏های برجسته دو جریان سنتی و نوگرا، ارائه تحلیل جامعه‏شناختی به منظور دقت در داوری نهایی امری ضروری است. علاوه بر این، از آنجایی که در هر دور? تاریخی رویکرد فکری و کلامی جریان‏های مذکور در کنار شرایط اجتماعی و سیاسی، چالش‏هایی را فراروی مسیر تحقق گفتمان حقوق بشر در جامعه به وجود آورده است بیان این چالش‏ها به منظور ارائه تحلیلی دقیق پیرامون جایگاه گفتمان حقوق بشر در اندیشه جریان‏های سنتی و نوگرای جامعه نیز امری اجتناب‏ ناپذیر می‏ نماید.

پژوهش پیش‌رو به ثبت و گردآوری داده‌ها پیرامون وضعیت فعلی نزدیک به 76 ساختمان تاریخی خانقاه و آرامگاه‌های متصوفه در ایران می پردازد. هدف از این پژوهش، افزون بر ثبت و جمع‌آوری داده‌های میدانی، گردآوری، موضوع بندی و تحلیل گونه‌ای از هنر خانقاهی ایران و سنجیدن آن با مفاهیم عرفان و تصوف است . همچنین در مواردی که خانقاه همچنان در دست صوفیان است، سعی نگارنده بر آن است که به ثبت و ضبط آداب و رسوم آنان و بررسی سلسله های فعّال در آن بپردازد. گردآوری منسجم سازه‌های تاریخی خانقاه‌ها و تحلیل موضوعی هنر آنها از دیدگاه سنتگرایی دینی در این پژوهش مدّ نظر است، به گونه ای که در پایان قادر به تعریف هنر خانقاهی ایران و موضوع بندی آن خواهیم بود.

مقصود از کارکرد دین در حوزه ی دین پژوهی، بررسی اثر، نقش و تحول دین در انسان و جامعه است. به عبارتی دیگر قلمرو کارکرد دین می تواند فردی یا اجتماعی باشد. از دیدگاه انسان دینی زیارتگاه مکان مقدّسی است که تجلّی گاه امر قدسی است. بنابراین فضای حاکم بر زیارتگاه، فضای مقدّسی است. این رساله به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی موردی نقش و کارکرد دین عامّه در زیارتگاه های شهرستان نور و آمل می پردازد. تبیین و تحلیل این موضوع سبب شناخت دین عامّه در این دو شهرستان خواهد شد. به نظر می رسد شعائر و مراسم در زیارتگاه¬ها باعث شکل گیری هویّت دینی و هم چنین موجب سعادت بشر و همبستگی مردمان این استان و باعث قرب به خدا، اجرای واجبات دینی خواهد شد. دین عامّه ظهور و بروز قابل توجّهی در مراسم زیارتگاه های استان مازندران دارد. تجمّع افرادی با اعتقاد مشترک نسبت به مکانی مقدّس باعث تحکیم و تقویت دین عامّه میان آنها می شود. به نظر می رسد دین عامّه برخاسته از دین متنی و اصلی نیست، و شعائر و مناسک مطرح در دین عامّه با دین متنی و اصلی مطابقت زیادی ندارد. از تحقیقات به عمل آمده این نتیجه حاصل گردید که زیارتگاه ها ویژگی خاصّی را در ارتباط با زندگی مردم ایجاد نموده اند، علی رغم وجود کارکردهای بسیار متنوّع و متعدّد این اماکن معنوی، ایجاد آرامش روحی و روانی انسان مهمّترین خصیصه این ویژگی را رقم زده است. ضمن آن که پیوند ناگسستنی مردم با این زیارتگاه ها، روحیه دین مداری و امیدواری، انسجام و یک پارچگی گروه های قومی و مذهبی منطقه در سایه این بقاع متبرّک بیش از پیش نمایان است. در این بین مسئولیت خطیری بر دوش اهل فن همواره سنگینی می کند که برای حفظ میراث گران بهای گذشته و مثبت و معرفی هویّت ملت مسلمانان می بایست همچنان در دامنه و قلمرو تحقیقات گام های اساسی برداشت.

چکیده در این پایان‌نامه به تصحیح و تحقیق رساله? عرفانی سراج‌الطریق پرداخته شده است. این رساله نوشته یکی از فقها و مورخان و ادبای بزرگ شافعی مذهب است که از اواسط قرن دهم تا اوایل قرن یازدهم هجری قمری می‌زیسته است. وی سیدحسن بن سیدهدایه‌الله بن سیدیوسف‌جان بن سیدیعقوب‌جان معروف به ابوبکر مصنف چوری است. وی را به سبب کثرت تصانیفش مصنف نامیده‌اند. مصنف در مقدمه سراج‌الطَّریق سبب نگارش کتابش را ناآگاهی اخوان زمان از معانی اصیل عرفانی دانسته و با استشهاد بر آیات قرآن، احادیث نبوی، و نقل اقوال و اشعار از اعاظم حوزه عرفان مدرسی و خانقاهی سعی کرده تا بر عرفان دوران صفویه که در ظلمت جهل فرو رفته بود نوری بتاباند. این رساله در 50 فصل است. مؤلف در هر فصل به توضیح مورد یا مواردی از اصطلاحات عرفانی می‌پردازد. 7 نسخه از نسخه‌های موجود این رساله تهیه شد؛ 5 نسخه ثبت شده در فهرست‌های نسخ خطی و 2 نسخه از کتابخانه‌های شخصی که در فهارس نشانی آنها ثبت نشده بود. پس از بررسی تطبیقی نسخ، به سبب مغلوط بودن نسخه‌های اقدم، اصح بودن معیار ترتیب نسخ در تصحیح قرار گرفت. بعد از تطبیق تک‌تک نسخ با یکدیگر در نهایت 4 نسخه، به ترتیب صحت، گزینش شد و بر اساس حروف ابجد نامگذاری گردیدند سپس کار تصحیح با وسواس فراوان آغاز شد. اختلاف نسخ در پاورقی آورده شد. در مرحله آخر ضبط درست‌تر تشخیص داده شد و در متن اصلی قرار گرفت و ضبط مغلوط نسخه اساس(الف) در پاورقی ذکر گردید. تمامی دستبردهای مصحح در متن نسخه «الف»، برای رعایت امانت در قلاب [] نهاده شدند. پس از تصحیح رساله تلاش شد تا در حدتوان، مراجع آیات، احادیث و اشعار با ذکر دقیق منبع، در پایان کتاب، آورده شوند. افزون بر این توضیحاتی برای برخی از لغاط و اصطلاحات مهجور نیز ارائه گردید. پس از طی تمامی این مراحل مقدمه‌ای بر این رساله نگاشته شد.

در این رساله به فعالیت های تبشیری و تبلیغی مسیحیت در ایران و شهر تهران در طول تاریخ خود از آغاز پیدایش این دین تا عصر معاصر پرداخته شده است. سپس این رساله بعد از معرفی فرق و گروها و جریان های مسیحیت تبشیری در تهران به ویژه کلیساهای پروتستان به بررسی شیوه های تبلیغ فعالیت ها، ابزارها، روش ها و فنون تبشیر مسیحیت در تهران و بررسی طیف گرویندگان به مسیحیت تبشیری در این شهر و علل گرایش ایشان اختصاص یافته است.

در این پژوهش با مرور، کاویدن، و سنجش آن دسته از آیات و دادههای درونمتنی سه کتاب مقدس عهد عتیق، عهد جدید و قرآن که دربردارندهی مضامین نیایش و الهیات نیایش است، دریاافتیم کاه در عهاد عتیق و قرآن به نسبت عهد جدید، گستره و گوناگونی نیایشهای بسی فراختر و مصادیق هرگونه بیشتر از عهد جدید است. دیگر آنکه بیان کاربردها و درونمایههای نیایش در عهد عتیق و قرآن بسیار همسو و هم- ریخت هسند و نه تنها هر دو گسترهی متنوعی از نیایشهای حاجتمندانه، آمرزش خواهانه، ستایشگرانه، سپاسگزارانه، رازورانه، و شفاعتجویانه را شامل میشوند، بلکه به ویژه در نیایشهای حاجتمندانه که در آن نیایشگر جویای دریافت درخواست و تحقق حاجت )دنیوی، یا اخروی( خویش است نیز قرابت فراوانی را با یکدیگر نشان میدهند. اما در عهد جدید با آنکه کاربردها و درونمایههای معدود نیایشهای موجود با موارد مندرج در عهد عتیق و قرآن ناهمسو نیست، و همه نیایشهای ششگانهی یادشده را میتوان در آنها سراغ گرفت، اما به جهت گونهگونی و پراکندگی کمدامنه و کمتنوع ظاهر شدهاند. اما باید گفات کاه کلیت نظام الهیاتیِ واحدی بر نیایشهای عهد عتیق، عهد جدید و قرآن حاکم است و هرسه فهمی بسیار نزدیک از خداوند به دست میدهند. به این اعتبار که نیایشها، خطاب به خداونادی شخصای باا تافات فراوان جمالی و جلالی عرضه میشوند، خداوندی که قادر مطلق و عالم مطلق است، حضاور همیشاگی و سرتاسری دارد و در عین حال نزدیک و سهلالوتول است. به عنوان سخن آخر، می توان نتیجه گرفت که نیایش های موجود این سه متن قدسی، چه از حیث کاربردهایی که از آنها انتظار مای رود، و چاه از نظار الهیاتی که از آنها استنتاج می شود، به تقریب بسیار خوب با هم تقارن دارند. با این حال تفاوت های اندکی نیز در آنها دیده می شود که برخی به زمینه ی تاریخی و اجتماعی پیدایش و زیست ادیان مربوطه شان، و برخی دیگر به خود ویژگی های الهیاتی هر یک از آن ادیان )مانند مسئله ی تجسد) باز می گردد.