جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله به بررسی شخصیت زن در تفاسیر المنار، الجواهر، فی ظلال القرآن، المیزان و نمونه پرداخته و شامل شش فصل با این مباحث است: فصل اول، زن در گذرگاه تاریخ: زن در تمدن ها و شرایع قبل از اسلام، زن در جاهلیت نخستین، زن در جاهلیت مدرن؛ فصل دوم، نقش تاریخی اسلام در احیای شخصیت زن: تکریم زن در جایگاه همسری، تکریم زن در جایگاه مادری، تکریم زن در جایگاه فرزندی؛ فصل سوم، مبانی شخصیت زن از دیدگاه اسلام: آفرینش انسان، اشتراک زن و مرد در انسانیت، خلیفة اللهی بشر، دشمن مشترک زن و مرد، بهره مندی از ارزش های انسانی، حمایت قانونی یکسان از زن و مرد، پاداش و کیفر؛ فصل چهارم، حق متفاوت بودن: تمایزات، رمز تفاوت های زن و مرد؛ فصل پنجم، علل تنزل شخصیت زن در جوامع اسلامی: استبداد حکام، عرف و عادت غیراصیل، تحجر، روشنفکری، انفعال در قبال فرهنگ غرب؛ فصل ششم، تجلی شخصیت زن در تاریخ انبیا: همسر ابراهیم، دختران لوط، مریم، فاطمه.

در این رساله، روش ثعلبی در تفسیر الکشف و البیان به پژوهش نهاده شده است. جهت تحلیل دقیق موضوع، این تحقیق در پنج فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: کلیات که شامل دو بخش است، نخست با تکیه بر منابع مستند، زندگی نامه، اساتید و شاگردان و آثار علمی ثعلبی گزارش شده و در بخش دوم منابع مورد استناد وی در تفسیر و نیز توصیف مختصری از این تقسیر آمده است. فصل دوم: که مهمترین فصل این رساله است، مبانی، روش ها و گرایش های تفسیری الکشف و البیان کاویده شده و شامل سه بخش است، در بخش اول، ابتدا به دیدگاه ثعلبی در خصوص دو واژة تفسیر و تأویل و مباحثی پیرامون آن دو پرداخته شده و سپس، مبانی ثعلبی در تفسیر یعنی، حجیت ظواهر قرآن، بواطن، قران، حجیت اخبار احاد وحیانی بودن الفاظ قرآن به بحث نهاده شده است. بخش دوم : به بررسی روش تفسیری الکشف و البیان اختصاص دارد و از آنجا که روش تفسیر در سایة مستندات مورد استفاده وی تعیین می شود؛ در این بخش مستندات تفسیری ثعلبی، قرآن، روایات، قواعد ادبی و زبان مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده که نویسنده از روایات استفاده فروان برده و بنابراین مهمترین روش وی در تفسیر قرآن، روش روایی است. بخش سوم: به گرایش های تفسیری الکشف و البیان پرداخته و جهت گیری های فقهی و کلامی وی در این تفسیر مورد ارزیابی قرار گرفته است. فصل سوم: مربوط به دیدگاههای ثعلبی در برخی از مباحث علوم قرآنی است. مباحثی که در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است عبارتند از تحریف ناپذیری قرآن، محکم و متشابه، اعجاز و نسخ در قرآن. فصل چهارم: در این فصل به نقش اهل بیت در تفسیر ثعلبی پرداخته شده است و برخی از آیاتی که در شأن اهل بیت نازل شده در تفسیر وی مورد بررسی واقع شده است. فصل پنجم: به بررسی ویژگی های لغوی تفسیری ثعلبی پرداخته شده است.

. رساله حاضر دارای یک مقدمه و دو فصل می باشد. در مقدمه آن تبیین و تعریف موضوع، بیان اهمیت موضوع، هدفهای تحقیق، سوالات تحقیق، روش تحقیق، پیشینه تاریخی موضوع و منابع آن بیان شده است . در فصل اول روایاتی که در کتب معتبر شیعه در مورد شخصیت زن وجود دارد و به گونه ای مدح یا ذم زن را می رساند نقل شده و از حیث سند و دلالت مورد بررسی قرار گرفته است . فصل اول شامل چهار بخش است : بخش اول، کیفیت آفرینش زن با توجه به روایات شیعه و آیات قرآن بیان شده است . بخش دوم، نقصان وجودی زنان در روایات مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . بخش سوم، روایات دال بر دم زن از حیث سند و دلالت مورد بررسی سندی قرار گرفته است . بخش چهارم، روایات دال بر مدح زن مورد بررسی سندی و محتوایی قرار گرفته است . فصل دوم نیز مشتمل بر پنج بخش است : بخش اول، نظر بعضی از اندیشمندان مسلمان در مورد فعالیتهای اجتماعی زن و حدود آن بیان شده است . بخش دوم، اصل جواز فعالیتهای اجتماعی زنان با توجه به آیات قرآن و روایات مطرح شده است . بخش سوم، به تبیین دواعی و انگیزه های مشارکت اجتماعی پرداخته است . بخش چهارم، آداب مشارکت اجتماعی زنان و در بخش پنجم، روایات دال بر عدم جواز فعالیتهای اجتماعی زنان از حیث سند بررسی شده است/

در تاریخ زندگی انبیا (ع) همواره مخالفانی وجود داشتند که به لحاظ دارا بودن موقعیت های مختلف اجتماعی، اعتقادی، مذهبی و... در مسیر دعوت و انذار انبیا(ع)، خلل ایجاد می نمودند و به هر طریقی سعی داشتند دین لهی را از بنیان بر اندازند و یا حداقل به انحراف بکشانند. نبی مکرم اسلام(ص) نیز از این جریان تاریخی، مستثنی نبودند؛ مخالفان مکی پیامبر(ص) نیز به ابراز مخالفت با دین و پیامبری آغاز نمودند که درصدد اصلاح اعتقادات، ارزش ها و بسیاری نابسامانی های حاکم بر جامعه آن روز، برآمده بود؛ از این رو زعما، متمولین و بعضا اهل کتاب که دارای منافع اجتماعی، اقتصادی یا مذهبی بودند، به مخالفت با آن حضرت(ص) برخاستند و در جریان اعمال این مخالفت ها، از هیچ ابزار و شیوه ای کوتاهی نکردند؛ بنابراین بررسی و تحلیل شیوه های ابراز این مخالفت ها در دوران مکی، به لحاظ تأثیرگذاری منفی در سطح عمومی جامعه و سوق دادن توده مردم به سوی تشکیک در امر حقانیت پیامبر(ص) و کند نمودن روند پیشرفت اسلام، حائز اهمیت می باشد. تحلیل و بررسی دقیق این مخالفت ها و البته بررسی شیوه های مواجهه پیامبر(ص) با مخالفان چهره حقیقی و انگیزه دشمنان و معاندان مکی پیامبر(ص) را بهتر می شناساند و عواملی را که در خصوص ابراز مخالفت هایشان از آن بهره می بردند، به خوبی بیان می نماید؛ همچنین بررسی شخصیت هر یک از مخالفان مکی پیامبر(ص) از این جهت حائز اهمیت است که بدانیم آیا آنان از سر جهل و عدم درک سخنان پیامبر(ص)، با آن حضرت(ص) به مخالفت برخاستند و یا در عین درک و آگاهی نسبت به سخنان پیامبر(ص) وعلم و به حقانیت آن حضرت(ص) به مخالفت با دین و سخن الهی مبادرت نمودند و به گزینش عالمانه برخی شیوه ها اقدام کردند؟! در این پژوهش، ضمن فصل کلیات، به بررسی اجمالی زندگی برخی مخالفان برجسته و موقعیت اجتماعی آنان و همچنین به بیان برخی مخالفت های آنان که با پیامبر(ص) ابراز داشتند در دوران مکی می پردازیم، سپس در فصل دوم به بررسی و تحلیل مخالفت ها، انگیزه آنها و معرفی شخص مخالف و نیز به حسب مورد به بیان مواجهه پیامبر(ص) با هر یک از مخالفت ها می پردازیم و این جریان را با توجه به سیر تاریخی نزول سور مکی دنبال می کنیم؛ فصل سوم نیز به نتیجه گیری از این موضوع اختصاص دارد./

در پایان نامه حاضر حجاب از دیدگاه قرآن و سنت مورد بررسی قرار گرفته و در ابتدا تاریخچه و مفاهیم مختلف درباره حجاب ذکر شده است، سپس ازموضوعات زیر سخن رفته است: زمینه های گسترش عفت، حفظ پوشش، انواع نگاه و نگاه به نامحرم و آثارآن، فلسفه پوشش، حدود آن و دلایل موافقان ومخالفان در این زمینه، و کیفیت پوشش و پوشش زن دراجتماع. در پایان حضور زن در صحنه سیاست واجتماع و در نبرد، زنان نمونه و شرایط حضور زن دراجتماع، و عوامل بدحجابی و بی حجابی و راههای مبارزه با آن مطرح شده است.

در این پژوهش جایگاه اجتماعی زن معاصر با تکیه بر آیات و روایات در دو مرحلة کتابخانه ای و میدانی ارزیابی شده است. این تحقیق در پنج فصل تدوین و تنظیم گردیده است. پس از بیان کلیات پیرامون موضوع- در فصل اول-، با استناد به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه ای- در فصل دوم- جایگاه اجتماعی زن در تمدن ها و ادیان بزرگ پیش از اسلام و در عصر جاهلیت مرور شده و پس از تصریح به جایگاه زن مقارن ظهور اسلام و ذکر مصادیقی از مشارکت سیاسی- اجتماعی زنان در حیات معصومان علیهم السلام، عظمت آیین اسلام در احیاء شخصیت و جایگاه اجتماعی زن، نمایانده شده است. در فصل سوم پس از سیری کوتاه در بعد تکوینی و نقش محوری زن در خانواده، با استناد به آیات و روایات، جایگاه اجتماعی زن در اسلام ترسیم گردید؛ در فصل چهارم با استخراج و تجزیه و تحلیل داده های حاصل از تحقیق میدانی، جایگاه اجتماعی زن معاصر در جامعة کنونی به تصویر کشیده شده که در تطبیق با موازین مقدس اسلام- در فصل پنجم- فرضیة وجود فاصلة جایگاه اجتماعی زن معاصر با جایگاه واقعی زن در نظام اجتماعی اسلام تأیید گردید. در این پژوهش این نتیجه به دست آمد که علی رغم پیشرفت در اعتلای فرهنگ اسلامی در جامعه، هنوز چالش هایی در حضور مطلوب زن مسلمان در عرصه های حیات اجتماعی وجود دارد. در ایجاد جایگاه مطلوب زنان مسلمان در حضور اجتماعی، راه کارهای فرعی و پیشنهاداتی بر محوریت سه راه کار اصلی ذیل ارائه گردید: الف. شناساندن بایدهای دینی و درونی کردن ارزشهای آن در جامعه. ب. شناسایی نبایدهای دینی که در جامعه عینیت یافته اند و برنامه ریزی جهت زدودن آنها از جامعه. ج. شناسایی عوامل بدبینی نسبت به احکام اسلام و برنامه ریزی اصولی جهت رفع آن./

قرآن کریم، معجزة پیامبر اسلام(ص) است و بزرگترین وجه اعجاز آن، اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت بی بدیل آن است. در تحقیق حاضر، حکمت تفاوت تعابیر آیات مشابه مورد بررسی قرار گرفته است. آیات مشابه، آیاتی است که موضوعی را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می کند، لیکن از نظر چینش و گزینش الفاظ دارای تفاوتهایی است. تقدیم و تأخیر، حذف و اضافه، اختلاف در فواصل آیات،اختلاف در نقل، حرف و کلمه مهمترین تفاوت هایی است که در این دسته آیات به چشم می خورد. هدف این پژوهش، کشف حکمت این تفاوتهاست تا گوشه ای از واژه گزینی قرآن نمایان شود. بر اساس این پژوهش دو عامل سیاق معنوی و سیاق لفظی مهمترین عواملی است که در اسلوب این آیات اثر گذار بوده است. اهمیت سیاق و هماهنگی هر آیه با آیات قبل و بعدش به حدی است که نمی توان آیت مشابه را جایگزین هم کرد. هرگونه تغییری در کلمات از فصاحت و بلاغت کلام می کاهد. رسالة حاضر برای بیان این حقایق در دو فصل تنظیم شده است: در فصل اول کلیات بحث و نیز مسائلی مقدماتی در زمینة آیات مشابه مطرح شده است. سیر تدوین علم آیات مشابه، اقسام این آیات و اختلاف در نام گذاری علم آیات مشابه از جمله مباحث این فصل است. فصل دوم با عنوان آیات مشابه و علل تفاوت الفاظ آن به بررسی حکمت اختلاف تعابیر این دسته آیات اختصاص یافته است. در این فصل ‎۳۲۱ مجموعه از آیات مشابه که جمعا بالغ بر ‎۸۲۵ آیه است تحلیل و بررسی شده است. روش اتخاذ در اریة آیات روش ترتیبی است، به نحوی که مباحث از سورة بقره آغاز شده و تا پایان قرآن ادامه می یاد/

در این پژوهش صجایگاه اجتماعی زن معاصر با تکیه بر آیات و روایات در دو مرحله کتابخانه ای و میدانی ارزیابی شده است. این تحقیق در پنج فصل تدوین و تنظیم گردیده است. پس از بیان کلیات پیرامون موضوع در فصل اول با استناد به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه ای در فصل دوم جایگاه اجتماعی زن در تمدن ها و ادیان بزرگ پیش از اسلام و در عصر جاهلیت مرور شده و پس از تصریح به جایگاه اجتماعی زن مقارن ظهور اسلام و ذکر مصادیقی از مشارکت سیاسی اجتماعی زنان در حیات معصومان(ع)، عظمت آیین اسلام در احیاء شخصیت و جایگاه اجتماعی زن، نمایانده شده است. در فصل سوم پس از سیری کوتاه در بعد تکوینی و نقش محوری زن در خانواده، با استناد به ایات و روایات، جایگاه اجتماعی زن معاصر در جامعه کنونی به تصویر کشیده شد که در تطبیق با موازینمقدس اسلام در فصل پنجم فرضیه صوجود فاصله جایگاه اجتماعی زن معاصر با جایگاه واقعی زن در نظام اجتماعی اسلام تأیید گردید. در این پژوهش این نتیجه به دست آمد که علی رغم پیشرفت در اعتلای فرهنگ اسلامی در جامعه، هنوز چالش هایی در حضور مطلوب زن مسلمان در عرصه های حیات اجتماعی وجود دارد. در ایجاد جایگا مطلوب زنان مسلمان در حضور اجتماعی، راه کارهای فرعی و پیشنهاداتی بر محوریت سه راه کار اصلی ذیل ارائه گردید: الف. شناساندن بایدهای دینی و درونی کردن ارزش های آن در جامعه. ب. شناسایی نبایدهای دینی که در جامعه عینیت یافته اند و برنامه ریزی جهت زدودن آنها از جامعه. ج. شناسایی عوامل بدبینی نسبت به احکام اسلام و برنامه ریزی اصولی جهت رفع آن./

در این پایان نامه با تتبع و جستجو در کتاب های حدیثی شیعه و اهل سنت به استخراج شیوه های رایج تدوین کتب حدیثی اقدام شده است و این شیوه ها در دو دسته کلی براساس دو معیار محتوایی(موضوعی) و یا شکلی(سبک نگارش) بررسی شده اند. ویژگی شیوه های محتوایی این است که مولف در این شیوه به گردآوری احادیث مربوط به یک موضوع خاص چون فقه، اخلاق، تفسیر، سیره و ... پرداخته و در شیوه های شکلی به عواملی غیر از محتوای احادیث چون سند احادیث(از حیث ضعیف یا قوی بودن، مرسل و مرفوع کردن و ...)، چگونگی نقل و املاء احادیث و ... توجه شده است.در این پژوهش تفاوت های موجود در امر تدوین حدیث در دو مکتب شیعه واهل سنت مشخص شده است./

رفتار به عنوان تظاهرات قابل مشاهده روان، از دیرباز زمینه ای برای ارزیابی و تحقیق علمای علوم انسانی بوده است و اخیرا مکاتب مختلف روانشناختی نظرات متفاوتی را در رابطه با علل و انگیزه رفتار و راههای تغییر آن ابراز داشته اند. در این پژوهش رفتار از زاویه قلب مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آن با قلب و گرایشهای قلب ترسیم شده است، به این بیان که هر چه قلب به سلامت نزدیکتر باشد رفتار نیز به همان میزان مبتنی بر عدل و انصاف است و هر چه قلب گرایش به کدورت و تاریکی پیدا کرده باشد، رفتار نیز به ناهنجاری متمایل است و لذا برای تغییر و اصلاح رفتار لازم است به تغییر و اصلاح قلب پرداخته شود. نکات برجسته این تحقیق بررسی کارکرد قلب سالم و بیمار با استناد به آیات و روایات می باشد، تحلیل رفتار از دیدگاه روانشناختی و نقد و بررسی آنها و طرح دیدگاه الهی در مقابل نگرش های بشری از دیگر مسائل می باشد، نمونه هایی از رفتار بهنجار و نابهنجار در دو عرصه قرآن و روانشناسی و بررسی تطبیقی آن دو، از دیگر مباحث این تحقیق است. در نهایت به عنوان کاربرد عملی-تربیتی این پژوهش، راهکاری جهت اصلاح جوانان ارائه شده است./