جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نهج‌البلاغه این قرآن صاعد جامع‌ترین منبع فکری اسلامی به خصوص تشیع به شمار می‌آید و طی قرنهای متمادی خاستگاه اندیشه‌های والا از جهت معنا و سخنان بلیغ از جهت لفظ برای ملل عرب و عجم بوده است . قدیمیترین مطالب بلاغی دربارهء کلام امیرالمومنین(ع) به طور پراکنده توسط سید رضی در نهج‌البلاغه نگاشته شده است . البته بعضی از شارحان نهج‌البلاغه به تعدادی از استعاره‌ها، تشبیهات ، کنایات و ... به سبک سنتی اشاره کرده‌اند. از آنجا که تحقیق بر تصویرهای نهج‌البلاغه برای آنان هدف نبوده کتابی مستقل پیرامون چگونگی علم بیان در نهج‌البلاغه نگاشته نشده است . تا نیاز پژوهشگران این عصر را برآورده سازد. لذا این مطالب انگیزه رساله حاضر را فراهم آورد. نگارنده تصویرهایی از نهج‌البلاغه را که در معنای مجازی به کار رفته بود شناسایی نموده است . آنگاه براساس عناصر سازندهء آن به سبک امروزی در چهارده جستار طبقه‌بندی الفبایی نمود تا بتوان میزان تاثیر آن بر متون ادب و فرهنگ اسلامی مشخص نماید به جهت گستردگی کمی و کیفی، تصویرهای چهار جستار "طبیعت "، "حیوان"، "انسان" و "ابزار و وسایل زندگی" مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . سپس آثار بزرگان ادب فارسی تا پایان قرن هشتم - تا آنجا که میسر بود بررسی و تصویرها را مشخص نمود. آن گاه شواهدی که تصویرهای نهج‌البلاغه را دربرداشتند آورد. از آنجا که تحقیقات متاخرین بر موضوع "خیال و تصویر" نارسا و غالبا براساس منابع و ماخذ خارجی تدوین گشته است : نگارنده بر آن شد ماهیت و "عالم خیال" را در رابطه با "عالم حس " و "عالم عقل" از گفته‌های بزرگان فرهنگ اسلامی چون ابن‌سینا، ابن عربی و ملاصدرای شیرازی و ... روشن سازد لذا جستاری را بدین موضوع اختصاص داد. چهار جستار دیگر به موضوعات : "فایده و ارزش بررسی صور خیال" و رابطه آن با زیبایی و کمال انسان، "بلاغت امیرالمومنین (ع)"، "هنر تصویرآفرینی در نهج‌البلاغه"، "طبقه‌بندی تصویر در نهج‌البلاغه" و "تاثیر تصویرهای نهج‌البلاغه بر ادب فارسی" اختصاص داده شده است .

تحقیق حاضر طی هفت فصل به بررسی موضوع تسبیح در قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) پرداخته است: فصل اول، معنای لغوی و اصطلاحی تسبیح و اهمیت و کاربرد آن در قرآن؛ فصل دوم، معانی و مصادیق تسبیح در قرآن و حدیث: تسبیح به معنای تنزیه خداوند، تسبیح به معنی نماز، تسبیح به معنی استثناء در مقام تنزیه، تسبیح به معنای نور وجه خداوندی؛ فصل سوم، حقیقت تسبیح: نقد و بررسی قولهای پیرامون تسبیح، تسبیح مجاز نیست، تسبیح فرع بر معرفت است، حقیقت تسبیح، تسبیح در همه موجودات؛ فصل چهارم، قلمرو و دامنه تسبیح در قرآن: خداوند خود را تسبیح می کند، فرشتگان خداوند را تسبیح می گویند، انبیا خداوند را تسبیح می گویند، تسبیح مؤمنین، تسبیح بهشتیان، تسبیح رعد، تسبیح کوهها و مرغان، تسبیح همه موجودات؛ فصل پنجم، آثار و ارزش تسبیح: اهمیت و فضیلت تسبیح، آثار تسبیح؛ فصل ششم، اوقات تسبیح: آیات مربوط به اوقات تسبیح؛ در فصل هفتم، از مباحث پایان نامه جمع بندی و نتیجه گیری شده است.

این تحقیق با هدف تفسیر سوره انسان یا دهر از دو بعد عرفانی و غیرعرفانی به انجام رسیده است. ابتدا شأن نزول آیات سوره دهر مبنی بر اینکه آن در شأن امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت آن حضرت(ع) نازل شده، بیان گردیده است؛ سپس به تفسیر سوره از دو جهت عرفانی و غیرعرفانی پرداخته شده است. در بخش تفسیر عرفانی بر این معنا که اهل بیت مظهر انسان کامل اند، تأکید شده است.

این پایان نامه درباره آیه نور (الله نور السموات و الارض...) از دیدگاه هاء مختلف تفسیری، عرفانی و تأویل و تطبیق آیه شریفه و مصادیق آن است و در سه فصل با این مطالب نگارش شده است: در فصل اول، با عنوان مقدمه ای بر تفسیر و تأویل آیه مبارکه نور از علم تفسیر و تأویل، و بلاغت آیه بحث شده است. فصل دوم با نام بررسی تفسیری آیه مبارکه نور به تفسیر این آیه اختصاص دارد. در فصل سوم، تحت عنوان بررسی عرفانی آیه مبارکه نور به شرح دیدگاه های عارفانی مانند سهروردی، غزالی، شاه نعمت الله ولی درباره آیه نور پرداخته شده و در ادامه تطبیقات نور بر ائمه معصومین(ع) و روایات مربوط آورده شده است.

در این پایان نامه موضوع اخلاص و ریادر چهار فصل بررسی و نوشته شده است: فصل اول، بررسی لغوی و اصطلاحی و جایگاه اخلاص و ریا در فرهنگ اسلامی؛ فصل دوم، مظاهر اخلاص: توحید نمود بارز خلوص، عبادت بستر اخلاص، رابطه اخلاص و عمل، گوهر اخلاص در معرض ابتلاء و امتحان؛ فصل سوم، عوامل و آثار اخلاص: عوامل ظهور اخلاص مانند تفکر و خودشناسی، آثار اخلاص مثل شرک زدایی و شکوفایی فطرت، جلوه های خلوص در فرایندهای سیاسی اجتماعی مانند ادای امانت الهی و پذیرش مسئولیت بر سبیل پیمان با خدا؛ فصل چهارم، ریا و ریشه ها و آثار آن در قرآن و نهج البلاغه.

اصل معراج اصطلاحی است که خصوصاً در مورد سیر ملکوتی پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به کار می رود، ولی چون این سفر، سفری الهی بوده به دیدار آیات کبرای الهی منتهی می شود به طور عام اطلاق بر تمام اسفار روحانی می گردد. این رساله ابتدا به بررسی عروج حضرت ختمی مرتبت (ص) از دیدگاه تعدادی از تفاسیر مشهور پرداخته، سپس پاره ای احادیث در خصوص این سیر روحانی و جنبه های مختلفی از آن که در کتب حدیث آمده بیان می شود. در قسمت های بعد ابتدا تعدادی از معراج نامه های پارسی را ذکر و سپس نمونه هائی از معراجیه های ادبی پارسی و نیز ابیات پراکنده ای که در این خصوص سروده شده آورده به شرح آن پرداخته ایم. در بخش نهائی رساله که عنوان معراج عام و سلوک الی الله را دارد با الهام از کتب مختلف عرفانی و ادبی به بحث و بررسی سلوک عارفان و ارتباط آن با معراج محمدی (ص) و فیوضاتی که از آن سفر ملکوتی بر جای سلاک باریده می پردازیم. این مباحث با آیاتی از قرآن و احادیثی که مضامین عرفانی دارد و در نهایت تحلیل های شخصی نگارنده همراه می باشد.

یکی از مباحث بحث برانگیز در دیوان کبیر مولوی، وجود اشعاری به زبان ترکی و یونانی است، که در ادامه، اشعار یونانی را بررسی خواهیم کرد. در زمینه اشعار یونانی، تحقیقاتی انجام شده ، اما این پژوهش ها بسیار کمتر از تحقیق هایی است که بر ملمعات ترکی انجام گرفته است. یکی از روش هایی که محک مناسبی برای بررسی این غزل هاست، نسخه شناسی این اشعار است. در این پژوهش، پس از بررسی پیشینه تحقیق، بسامد اشعار یونانی در کل دیوان و نسخه شناسی ابیات را بیان کرده ایم و در اثنای توضیحات، در پاره ای موارد، به نقد پژوهش هایی پرداخته ایم که پیش تر در این زمینه انجام گرفته است.